Θα αυξηθεί η εκλογική δύναμη των ακροδεξιών κομμάτων σε όλη την Ευρώπη; Τι θα σημαίνει δεξιά «στροφή» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για πολιτικές όπως η πράσινη μετάβαση ή το μεταναστευτικό; Πώς θα ανταποκριθεί η Ευρώπη στις προκλήσεις του οικονομικού και γεωπολιτικού ανταγωνισμού και πώς θα συνεχίσει τη στήριξης της Ουκρανίας για όσο χρειαστεί; Θα εξασφαλίσει τη «στρατηγική αυτονομία» της ή τελικά «μπορεί να πεθάνει», όπως προειδοποίησε πρόσφατα ο Εμανουέλ Μακρόν θέτοντας ευθέως το διακύβευμα των ευρωπαϊκών εκλογών. Τα κριτήρια βέβαια με τα οποία θα ψηφίσουν οι περίπου 400 εκατ. Ευρωπαίοι πολίτες στις επικείμενες ευρωεκλογές είναι κυρίως εθνοκεντρικά, με βασικό ίσως σημείο σύγκλισης την ανησυχία γύρω από το κόστος ζωής ή και τη γεωπολιτική αστάθεια λόγω των πολέμων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, όπως αποτυπώθηκε στο Ευρωβαρόμετρο του Απριλίου.
Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα των εκλογών –που θα διεξαχθούν από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου σε όλη την Ε.Ε.– θα αποτελέσουν τη βάση για τον νέο πενταετή θεσμικό κύκλο είτε σε επίπεδο προσώπων, που θα ηγηθούν στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, είτε σε πολιτικές προτεραιότητες. Πρόκειται για τη 10η εκλογική διαδικασία ανάδειξης των μελών του Ευρωκοινοβουλίου, που πλέον θα αριθμεί 720 ευρωβουλευτές, και την πρώτη μετά το Brexit.
Η συμμετοχή
«Κλειδί» –όπως κάθε φορά– αποτελεί η συμμετοχή στις ευρωεκλογές, που συνήθως δεν προκαλούν ενδιαφέρον, ιδιαίτερα όταν δεν διεξάγονται ταυτόχρονα με εθνικές ή αυτοδιοικητικές εκλογές. Το 2019 πάντως η συμμετοχή έφθασε το 50,7%, υψηλότερη κατά 8 μονάδες από το 2014. Αρκετοί αναλυτές θεωρούν ότι οι ψηφοφόροι ενεργοποιήθηκαν στη «σκιά» της ανόδου ακραίων δυνάμεων, που απειλούσαν τότε με έξοδο χωρών από την Ε.Ε. Πέντε χρόνια αργότερα, η ρητορική της πλειονότητας των ακροδεξιών δυνάμεων, όπως της Εθνικής Συσπείρωσης (RN) της Μαρίν Λεπέν, έχει αρκετά μετριαστεί ελκύοντας και όχι απωθώντας ψηφοφόρους, περιλαμβανομένης και της ηλικιακής ομάδας 18-24 ετών. Μετά τον πρόσφατο αποκλεισμό της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) από την ευρωομάδα Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID), η Ακροδεξιά φαίνεται ότι πέφτει στην πέμπτη θέση στο Ευρωκοινοβούλιο. Το «άνοιγμα» μετεκλογικής συνεργασίας και συνένωσης της Μαρίν Λεπέν προς την Τζόρτζια Μελόνι, το κόμμα της οποίας, Αδέλφια της Ιταλίας, ανήκει στην εθνικιστική, δεξιά ομάδα των Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), μπορεί ωστόσο να επιφέρει αλλαγή στους πολιτικούς συσχετισμούς εντός του Ευρωκοινοβουλίου, εις βάρος του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ).
Σύμφωνα με τις προβλέψεις των τελευταίων δημοσκοπήσεων, η εικόνα του επόμενου Ευρωκοινοβουλίου καταγράφεται ως εξής: Το ΕΛΚ διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τις έδρες του (σε σχέση με το 2019) παραμένοντας πρώτη πολιτική δύναμη. Οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D) υποχωρούν (με αποκλεισμό του σλοβακικού Smer). Την τρίτη θέση διεκδικούν η συμμαχία των Φιλελευθέρων (Renew) και το ECR. Η ακροδεξιά ID –χωρίς πλέον την ΑfD– αναμένεται να λάβει έως 68 έδρες (από 73), ενώ οι Πράσινοι φαίνεται ότι εκλέγουν περί τους 41 ευρωβουλευτές (από 74), με την Αριστερά να περιορίζεται στις 32-38 έδρες (από 41).
Τα βασικά συμπεράσματα είναι ότι οι δύο ευρωομάδες δεξιότερα του ΕΛΚ, ECR και ID –εάν συνεργαστούν μετεκλογικά–, θα φθάσουν συνολικά έως και τις 144 έδρες. Υπάρχουν βέβαια και κόμματα που παραμένουν εκτός των δύο ευρωομάδων, όπως η AfD, που αναμένεται να εκλέξει 16 ευρωβουλευτές, και το ουγγρικό Fidesz του Βίκτορ Ορμπαν, 10 ευρωβουλευτές. Συνολικά, όλο το φάσμα της Ακροδεξιάς μπορεί να ξεπεράσει σε αριθμό ευρωβουλευτών εκείνους του ΕΛΚ.
Βάσει των προγνωστικών, σημαντική απώλεια εδρών θα έχουν οι Πράσινοι και οι Φιλελεύθεροι. Επομένως, το μετριοπαθές «κέντρο» στο Ευρωκοινοβούλιο θα αποδυναμωθεί, παρά το γεγονός ότι θα υπάρξει ξεκάθαρα πλειοψηφία των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων, με τη διαμόρφωση μετεκλογικής συμμαχίας ωστόσο να παραμένει «πρόκληση». Παρ’ όλα αυτά, καμία συμμαχία δεν φαίνεται εφικτή χωρίς το ΕΛΚ, ενώ το ίδιο ισχύει και για τους Σοσιαλδημοκράτες.
Η προεδρία της Κομισιόν
Για την εκλογή της υποψήφιας του ΕΛΚ στην προεδρία της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα απαιτηθούν τουλάχιστον τα 3/4 των ψήφων των Σοσιαλδημοκρατών μαζί με το ΕΛΚ και τους Φιλελευθέρους, ενώ η ψήφος παραμένει μυστική. Θα χρειαστεί επομένως τη στήριξη είτε των Πρασίνων είτε του ECR. Γι’ αυτό, άλλωστε, η Φον ντερ Λάιεν επιμένει να μην αποκλείει συνεργασία τουλάχιστον στο Ευρωκοινοβούλιο με το κόμμα της Τζόρτζια Μελόνι, γεγονός που αποτελεί «κόκκινη γραμμή» για Σοσιαλδημοκράτες και Πρασίνους. Το 2019 ήταν η υπόσχεση της Πράσινης Συμφωνίας που έδωσε λόγο στήριξης στη Φον ντερ Λάιεν στο Ευρωκοινοβούλιο από το όλο το φάσμα των φιλοευρωπαϊκών πολιτικών δυνάμεων. Ερώτημα παραμένει τι θα μπορούσε να υποσχεθεί πλέον για να εξασφαλίσει την ψήφο και του ECR, χωρίς να παραβιάζει τα όρια συνεργασίας που ήδη θέτουν οι εν δυνάμει μετεκλογικοί εταίροι του ΕΛΚ, Σοσιαλδημοκράτες και Φιλελεύθεροι.
