Δεν πάει καιρός από τότε που ο Τζο Μπάιντεν καλούσε μέσω τηλεφώνου τους ψηφοφόρους του Νιου Χάμσαϊρ να μείνουν στο σπίτι τους. Στην άλλη πλευρά του πλανήτη, στην Ινδονησία, ένας νεκρός πρώην δικτάτορας της χώρας «αναστήθηκε» λίγο πριν από τις εκλογές και απευθύνθηκε στους πολίτες ενώ στη Νότια Αφρική ο Emimem τοποθετήθηκε για τα πολιτικά πράγματα της χώρας, εκφράζοντας την υποστήριξή του στην αντιπολίτευση.
Ολα αυτά, και πολλά ακόμη «περιστατικά», έγιναν «πραγματικότητα» με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, σε μια χρονιά που πάνω από δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι θα κληθούν ή κλήθηκαν να ψηφίσουν σε εθνικές, τοπικές και περιφερειακές εκλογές. Η μαζική αυτή έλευση στις κάλπες, που αποτελεί ιστορικό ρεκόρ, συμπίπτει με τη ραγδαία διάδοση ΑΙ εργαλείων τα οποία θα μπορούσαν δυνητικά να χρησιμοποιηθούν για διάδοση πολιτικής προπαγάνδας και μαζικές εκστρατείες επιρροής από κακόβουλους παράγοντες με σκοπό την παραπληροφόρηση.
Οι δυνατότητες της εν λόγω τεχνολογίας γίνονται πιο κατανοητές με δεδομένο ότι η δημιουργία ρεαλιστικών βίντεο, εικόνων, κειμένου και ομιλίας δεν ήταν ποτέ μέχρι τώρα ευκολότερη και πιο προσβάσιμη όχι μόνο σε κρατικούς αλλά και μη κρατικούς φορείς. Ηδη ένα «κύμα» από AI deepfakes σχετιζόμενο με εκλογικές διαδικασίες στην Ευρώπη και την Ασία έχει κάνει την εμφάνισή του, τους τελευταίους μήνες. Παράλληλα, σε ορισμένες περιπτώσεις, ΑΙ εικόνες και βίντεο έχουν καταφέρει να γίνουν viral στο X, το Facebook και άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, πριν προλάβουν να αναγνωριστούν επισήμως ως ψευδή. Στο πλαίσιο αυτό, ερευνητές στον τομέα της παραπληροφόρησης εκτιμούν ότι σταδιακά θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο για fact checkers, δημοσιογράφους και ψηφοφόρους να καταλάβουν τι είναι τελικά αληθινό και τι προπαγάνδα.
«Μερικοί άνθρωποι έχουν αρχίσει να μπερδεύονται ως προς το τι είναι πραγματικό και τι όχι», σχολιάζει στο AP ο Χένρι Ατζερ, κορυφαίος εμπειρογνώμονας στη γενετική τεχνητή νοημοσύνη με έδρα το Κέιμπριτζ της Αγγλίας. Ο ίδιος εκτιμά ότι πλέον «το ερώτημα δεν είναι αν τα deepfakes θα επηρεάσουν εκλογικές διαδικασίες αλλά σε τι επίπεδα θα φτάσει αυτή η επιρροή».
Η «εξέλιξη» της πολιτικής προπαγάνδας
Τα προηγούμενα χρόνια, πραγματικοί χρήστες χρησιμοποιούσαν bots στο Twitter με σκοπό να αναπαράγουν μια ψεύτικη είδηση ή μια πολιτική θέση κατά μερικές χιλιάδες φορές. Πολλά από αυτά τα bots, αναφέρουν οι ειδικοί, έλεγαν ακριβώς το ίδιο πράγμα, την ίδια χρονική στιγμή, επειδή ήταν ακριβό και χρονοβόρο να δημιουργείς μια ξεχωριστή ανάρτηση για το καθένα. Τώρα, σύμφωνα με τη Ρενέ Ντιρέστα του Παρατηρητηρίου Διαδικτύου του Στάνφορντ, «με τη γενετική τεχνητή νοημοσύνη είναι εύκολο να δημιουργηθεί ένα εξαιρετικά εξατομικευμένο περιεχόμενο, να αυτοματοποιηθεί η διάδοσή του και τα μηνύματα να είναι πιο πειστικά».
«Η κλίμακα αλλάζει τώρα τα πράγματα. Οι άνθρωποι ήταν πάντα σε θέση να δημιουργούν προπαγάνδα. Υπάρχει μια ολόκληρη βιομηχανία ανθρώπων που η δουλειά τους είναι να δημιουργούν μηνύματα για πολιτικές εκστρατείες και κοινοποίηση του μηνύματος στον κόσμο. Ομως τώρα [με την τεχνητή νοημοσύνη] έχουμε αλλάξει ταχύτητα, κλίμακα και κόστος. Είναι απλώς μια εξέλιξη της προπαγάνδας», είχε αναφέρει η Ντιρέστα μιλώντας στον Guardian.
Το ερώτημα δεν είναι αν τα deepfakes θα επηρεάσουν εκλογικές διαδικασίες αλλά σε τι επίπεδα θα φτάσει αυτή η επιρροή
Τα τελευταίο διάστημα, εταιρείες κολοσσοί στον κλάδο όπως η Google, η OpenAI και η Midjourney έχουν δημιουργήσει δικλείδες ασφαλείας όσον αφορά την παραγωγή πολιτικού περιεχομένου από τα εργαλεία τους. Για παράδειγμα, το ChatGPT Plus απαγορεύει το περιεχόμενο που είναι «παραπλανητικό» και θα μπορούσε να «επηρεάσει εκλογές» ή να βλάψει «την ακεραιότητα των εκλογών». Αντίστοιχη πολιτική ακολουθεί και η Midjourney.
Ωστόσο, από το διαμέρισμά του στη Βοστώνη, ο Κάλουμ Χουντ ισχυρίζεται πως έχει τη δυνατότητα να υπονομεύσει την ακεραιότητα εκλογικών διαδικασιών, απλά πατώντας μερικά πλήκτρα στον υπολογιστή του. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα αφότου πληκτρολόγησε εντολές όπως «δημιούργησε μια ρεαλιστική φωτογραφία ψηφοδελτίων σε έναν κάδο απορριμμάτων» ή «μια φωτογραφία του Τζο Μπάιντεν να είναι άρρωστος στο νοσοκομείο», τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης παρήγαγαν όντως σχετικά ρεαλιστικές φωτογραφίες.
Ο Χουντ είναι επικεφαλής έρευνας στο Κέντρο για την Αντιμετώπιση του Ψηφιακού Μίσους, ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που δημιούργησε πριν από λίγο καιρό με επιτυχία δεκάδες εικόνες τεχνητής νοημοσύνης που σκοπό είχαν την παραπληροφόρηση του εκλογικού σώματος. Οι ερευνητές δοκίμασαν 40 κείμενα-προτροπές για τις φετινές προεδρικές εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες σε εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης που παράγουν εικόνες (Midjourney, ChatGPT Plus, DreamStudio και Image Creator). Τα ΑΙ εργαλεία δημιούργησαν τελικά εικόνες που αποτελούσαν εκλογική παραπληροφόρηση στο 41% των συνολικά 160 δοκιμών. Μεταξύ των παραπλανητικών εικόνων ήταν ψηφοδέλτια πεταμένα στα σκουπίδια, ταραχές σε εκλογικά κέντρα και μέλη πολιτοφυλακών να εκφοβίζουν ψηφοφόρους.
Εκστρατείες πολιτικής επιρροής
Οπως είναι αναμενόμενο, οι δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης φέρονται, σύμφωνα με έρευνες, να έχουν χρησιμοποιηθεί σε εκστρατείες πολιτικής επιρροής τόσο από κρατικούς όσο και από μη κρατικούς φορείς. Μόλις την περασμένη εβδομάδα η OpenAΙ ανακοίνωσε ότι ομάδες από τη Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν και το Ισραήλ χρησιμοποίησαν εργαλεία της με σκοπό να επηρεάσουν τον πολιτικό διάλογο.
Οι ομάδες χρησιμοποίησαν τα εργαλεία για να αναπτύξουν περιεχόμενο σε διαφορετικές γλώσσες και να δημιουργήσουν λογισμικό που βοήθησε σε αυτόματες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σύμφωνα με την εταιρεία, οι κακόβουλοι αυτοί παράγοντες δεν πρόλαβαν να αναπτύξουν σημαντική επιρροή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, είναι πιθανόν και άλλες ομάδες να εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τα εργαλεία της OpenAI, χωρίς να το γνωρίζει η εταιρεία. Με βάση το Κέντρο για την Αντιμετώπιση του Ψηφιακού Μίσους, κακόβουλοι φορείς έχουν χρησιμοποιήσει και το Midjourney για την παραγωγή εικόνων παραπληροφόρησης σχετικά με τους υποψηφίους στις αμερικανικές εκλογές ή τους ισχυρισμούς περί εκλογικής νοθείας.
Στο μεταξύ, ένα κομβικό κομμάτι της διάδοσης παραπληροφόρησης μέσω AI είναι οι εξαιρετικές δυνατότητες εξατομίκευσης του περιεχομένου όσον αφορά για παράδειγμα τις πολιτικές θέσεις του δέκτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι μια πρόσφατη διαφήμιση του γερμανικού ακροδεξιού κόμματος της AfD στο Facebook και το Instagram όπου φαίνεται μια λευκή γυναίκα με τραύματα στο πρόσωπο και ένα κείμενο που έλεγε πως «η εγκληματικότητα από μετανάστες έχει αυξηθεί». Σύμφωνα με ειδικούς η εικόνα αυτή πιθανώς δημιουργήθηκε με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης.
Η δημοσιογράφος, Βικτόρια Ελιοτ σχολιάζει τη συναισθηματική επιρροή που δέχεται ο δέκτης από μια τέτοια εικόνα, η οποία ακόμα και αν είναι ψεύτικη, «αναφέρεται σε κάτι που ήδη πιστεύει η ανησυχεί για αυτό». «Ακόμα και με τους νεκρούς πολιτικούς που “ανασταίνονται” με τεχνητή νοημοσύνη στην Ινδία και την Ινδονησία για να μιλήσουν στους ψηφοφόρους τους, ο κόσμος ξέρει ότι είναι πλέον νεκροί. Αλλά είναι ωραίο για κάποιους να επιστρέφουν και να λένε: “Παρακαλώ ψηφίστε το τάδε άτομο”. Ακόμα κι αν ξέρουν ότι είναι ψεύτικο, υπάρχει κάποια συναισθηματική έλξη, κάποια απήχηση», αναφέρει στο podcast του Wired η δημοσιογράφος, Λι Φέιγκερ.
Παρακάτω ο αναστημένος δικτάτορας της Ινδονησίας, Μοχάμεντ Σουχάρτο, «μιλά» στους ψηφοφόρους λίγο πριν από τις εκλογές του Φεβρουαρίου:
Harapan dan perjuangan bangsa Indonesia tak akan pernah padam, akan selalu diwujudkan dalam setiap generasi. Mimpi-mimpi Indonesia akan selalu terwujud. Pada 14 Februari 2024, kita akan menentukan nasib bangsa Indonesia. Kita harus memilih wakil rakyat dan pemimpin yang tepat… pic.twitter.com/Kpvr3WtaKW
— Erwin Aksa (@erwinaksa_id) January 7, 2024
Απήχηση βρίσκει επίσης τους τελευταίους μήνες και η πολιτική σάτιρα που παράγεται με τεχνητή νοημοσύνη. Στο TikTok, για παράδειγμα, υπήρξαν βίντεο που έδειχναν τον Βρετανό πρωθυπουργό, Ρίσι Σούνακ να παρακαλάει τους χρήστες να μην τον καταψηφίσουν στις επερχόμενες εκλογές και να μιλά για το πώς ξοδεύει το δημόσιο χρήμα λέγοντας, μεταξύ άλλων, ότι «δίνει πολλά λεφτά σε φίλους του». Μερικά από αυτά τα βίντεο περιγράφονται ως σάτιρα ή παρωδία στις λεζάντες, αλλά τα σχόλια υποδηλώνουν, σύμφωνα με έρευνα του BBC, ότι ορισμένοι χρήστες συνεχίζουν να είναι μπερδεμένοι.
Λελογισμένη ανησυχία
Παρά τις εντυπωσιακές δυνατότητες των διαθέσιμων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, η πλειονότητα των deepfakes εξακολουθούν, σύμφωνα με τους ειδικούς, να διαψεύδονται σχετικά γρήγορα από τους αρμόδιους φορείς. Παράλληλα, με την εκλογική χρονιά να είναι σε πλήρη εξέλιξη, δεν έχει υπάρξει κάποια αρχή μέχρι τώρα που να μιλά για επιτυχημένες και μεγάλες εκστρατείες πολιτικής επιρροής με τη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.
Σε πρόσφατη συνέντευξη στο Reuters, για παράδειγμα, ο πρόεδρος της Microsoft, Μπραντ Σμιθ ισχυρίστηκε ότι δεν έχει εντοπιστεί σημαντική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης με σκοπό τη διάδοση παραπληροφόρησης, στις επερχόμενες ευρωεκλογές. Ο ίδιος βέβαια τόνισε ότι η διαδικασία είναι σε εξέλιξη, οπότε «δεν μπορούμε ακόμα να μιλάμε για νίκη».
Από την άλλη, σε χώρες όπως το Πακιστάν και η Ινδονησία όπου η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται περισσότερο για πολιτικούς σκοπούς, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις, σύμφωνα με το Politico, ότι η εν λόγω τεχνολογία επηρέασε σημαντικά τα αποτελέσματα υπέρ ενός πολιτικού έναντι ενός άλλου.
Εν μέρει, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το περιεχόμενο που παράγεται συχνά δεν είναι πολύ πειστικό για μεγάλα τμήματα του εκλογικού σώματος. Για παράδειγμα, σε ένα πρόσφατο προπαγανδιστικό βίντεο, το οποίο πιθανώς υποστηρίχθηκε από ρωσικές ομάδες επιρροής, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι εμφανιζόταν να διαφωνεί με έναν από τους κορυφαίους στρατηγούς του. Τα γλωσσικά λάθη και η ασυγχρονία ήχου και εικόνας σύντομα «πρόδωσαν» την εγκυρότητα του βίντεο.
Πάντως, ο περιορισμός της δημιουργίας ψευδών εικόνων και βίντεο δεν παύει να είναι «ζωτικής σημασίας για τον περιορισμό της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης», τονίζει το Κέντρο για την Αντιμετώπιση του Ψηφιακού Μίσους. «Με την ευκολία πρόσβασης και τα ελάχιστα εμπόδια εισόδου που παρέχουν αυτές οι πλατφόρμες, ουσιαστικά ο καθένας μπορεί σήμερα να δημιουργήσει και να διαδώσει παραπληροφόρηση για τις εκλογές», σημειώνει.
