«Κοιτάξτε γύρω σας στον κόσμο και κάντε τις ακόλουθες ερωτήσεις: Ερώτηση: Ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη φάση. Ποιος πρέπει να ανησυχεί περισσότερο; Η Ευρώπη. Αν κερδίσει ο Πούτιν, τίνος το στρατηγικό μοντέλο υπονομεύεται περισσότερο; Απάντηση: Της Γερμανίας.
Ερώτηση: Το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών είναι αμφίρροπο. Ποιος πρέπει να ανησυχεί περισσότερο; Η Ευρώπη (δες και την προηγούμενη ερώτηση). Αν κερδίσει ο Τραμπ, ποιος στην Ευρώπη θα είναι ο πιο θορυβημένος; Απάντηση: Η Γερμανία».
Ετσι ξεκινάει το κουίζ που θέτει στους αναγνώστες του substack του ο Αγγλος ιστορικός Ανταμ Τουζ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, και συνεχίζει με αντίστοιχες απορίες για τον ανταγωνισμό με την Κίνα, την κατάσταση της οικονομίας, τις ευρωεκλογές και την άνοδο της Ακροδεξιάς. Η απάντηση είναι πάντα η ίδια: «Ναι, το μαντέψατε, η Γερμανία!».
Από την απροθυμία στο κενό
Ο εκ νέου μεγάλος ασθενής της Ευρώπης από απρόθυμος ηγεμόνας επί Αγκελα Μέρκελ βρίσκεται σήμερα, επί καγκελαρίας του διαδόχου της, Ολαφ Σολτς, σε κενό πολιτικής. Δεν το λέει μόνο ο Τουζ. Η ευρωπαϊκή ιστοσελίδα Politico κάνει λόγο για δύο παροπλισμένους ηγέτες στην κορυφή της Ευρώπης, τον Σολτς και τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Και η Le Monde περιγράφει τις εσωτερικές πολιτικές δυσκολίες τις οποίες αντιμετωπίζει ο καγκελάριος, τόσο από την ισχυρή παρουσία της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) όσο και από τη δραματική δημοσκοπική κατάρρευση του τρίτου πόλου της κυβερνητικού συνασπισμού, των Ελευθέρων Δημοκρατών (FDP), που δυσχεραίνει τη λήψη συναινετικών αποφάσεων από το Βερολίνο. «Οι εσωτερικές διαφωνίες στην κυβέρνηση Σολτς είναι τέτοιες, ώστε η Γερμανία συχνά απέχει στις Βρυξέλλες, ανίκανη να υπερασπιστεί μια ξεκάθαρη θέση», επισημαίνει η γαλλική εφημερίδα φέρνοντας ως παράδειγμα τη χαλάρωση των περιβαλλοντικών περιορισμών στην Κοινή Αγροτική Πολιτική. Από τη μία η απειλή της Ακροδεξιάς και από την άλλη η πίεση του Συνταγματικού Δικαστηρίου προς την κυβέρνηση να παραμείνει αφοσιωμένη στη δημοσιονομική πειθαρχία υποχρεώνουν τον ηγέτη του FDP και υπουργό Οικονομικών της χώρας, Κρίστιαν Λίντνερ, να αντιτίθεται σε οποιαδήποτε πρωτοβουλία αμοιβαιοποίησης του χρέους.
Αν ο ένας πόλος του γαλλογερμανικού άξονα, ο Σολτς, βρίσκεται ένα χρόνο πριν από την επόμενη αναμέτρηση στη χώρα του, ο Μακρόν έχει άλλα τρία χρόνια μπροστά του. Οι διαφορές στην ιδιοσυγκρασία των δύο ηγετών είναι τεράστιες: ανέκφραστος και πραγματιστής ο πρώτος («Σολτσομάτ» ήταν το παρατσούκλι του), συναισθηματικός και βερμπαλιστής ο δεύτερος, δύσκολα μπορούν να συνεννοηθούν.
Η Ευρώπη πρέπει να είναι ισχυρή, αλλιώς «είναι θνητή, μπορεί και να πεθάνει», είχε προειδοποιήσει τον περασμένο Απρίλιο ο Γάλλος πρόεδρος σε μία από τις καλύτερες ρητορικές στιγμές του. Ωστόσο και ο ίδιος απέχει πολύ από τον φιλόδοξο νεαρό πολιτικό που εισέβαλε ορμητικά στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή το 2017. Σαφώς αποδυναμωμένος στο εσωτερικό της χώρας του, δύσκολα μπορεί να χαράξει μετεκλογικά ένα κοινό όραμα για την Ε.Ε. μαζί με τον Σολτς. Οι δημοσκοπήσεις εμφανίζουν τον Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν να συγκεντρώνει 16% παραπάνω από το κόμμα του Μακρόν, το οποίο δίνει μάχη με τους Σοσιαλιστές για τη δεύτερη θέση.
Mε έλλειμμα 5,5% και χρέος πάνω από 110% του ΑΕΠ, θα περίμενε κανείς πως ο μεταρρυθμιστικός ζήλος του Γάλλου προέδρου δεν θα εξαντληθεί στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Την ίδια στιγμή, η γερμανική οικονομία είναι σε δεινότερη κατάσταση. H ανάπτυξή της είναι πολύ χαμηλότερη απ’ ό,τι αναμενόταν (0,2%) και δεν αποκλείεται στη διάρκεια του έτους να μεταβληθεί σε επιβράδυνση. Η δημογραφική κρίση και η ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία ρίχνουν βαριά τη σκιά τους στα δημοσιονομικά στοιχεία, που επιβαρύνονται περαιτέρω από τη γραφειοκρατία και την έλλειψη καινοτομίας. Δύο χώρες που τελούν σε κρίση πώς μπορούν να χαράξουν ένα κοινό όραμα για την Ε.Ε.;
Από το πρόσωπο του νέου προέδρου της Κομισιόν (ο Σολτς πιθανότατα θα στηρίξει την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ενώ ο Μακρόν θα προτιμούσε τον πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ και Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι) μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία, την αμυντική αυτονομία της Ε.Ε. και τις εμπορικές σχέσεις με την Κίνα, oι δύο χώρες εμφανίζονται να διαφωνούν, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, σχεδόν στα πάντα.
Αναλυτές πιστεύουν πως το Παρίσι τείνει διαρκώς ένα χέρι προς το Βερολίνο, το οποίο μένει άδειο. Οι δύο μεγάλες πρωτεύουσες της Ευρώπης μοιάζουν να έχουν μοιράσει τους ρόλους και να έχουν εδραιωθεί σε αυτούς: η Γαλλία σε εκείνον του μεγαλοϊδεάτη χωρίς αντίκρισμα και η Γερμανία σε αυτόν του διστακτικού εταίρου, που φρενάρει οποιαδήποτε πρωτοβουλία.
