Ευρωεκλογές 2024: Οι χώρες-κλειδιά για τις εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση

Με αποδυναμωμένη τη γαλλογερμανική ατμομηχανή της Ευρώπης λόγω της εσωτερικής αμφισβήτησης των κυβερνήσεων του Εμανουέλ Μακρόν και του Γερμανού καγκελαρίου Ολαφ Σολτς, τα μάτια όλων στρέφονται στην Ιταλία, η οποία αναδεικνύεται σε χώρα-κλειδί για την Ε.Ε. και την επόμενη προεδρία της Κομισιόν. Μετά το διπλάσιο ποσοστό της Μαρίν Λεπέν σε σχέση με το κόμμα του Γάλλου προέδρου, που οδήγησε στην προκήρυξη πρόωρων εκλογών από τον Μακρόν, και τη δεύτερη θέση της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) στη Γερμανία, δύσκολα μπορεί κανείς να περιμένει γενναίες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες από το δίδυμο Μακρόν – Σολτς. Το κενό εξουσίας ίσως επιχειρήσει να αναπληρώσει η Τζόρτζια Μελόνι, η οποία πλέον έχει νομιμοποιηθεί από το ευρωπαϊκό κατεστημένο και προβάλλει ως εν δυνάμει σύμμαχος της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Στην ευρύτερη τάση ανόδου της Ακροδεξιάς προσμετρείται και η χθεσινή πρωτιά του αυστριακού Κόμματος της Ελευθερίας, κατεξοχήν ευρωσκεπτικιστικής δύναμης. Στην Ισπανία, οι ευρωεκλογές αποτέλεσαν δημοψήφισμα για την κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ. Οι δικαστικές περιπέτειες της συζύγου του από μια ένωση εισαγγελέων, που ελέγχεται από απομεινάρια του φρανκικού καθεστώτος, δεν επηρέασαν τους ψηφοφόρους.

ΓΑΛΛΙΑ
Πρόωρες εκλογές μετά τη νίκη Λεπέν

Τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και τη διεξαγωγή πρόωρων βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία, στις 30 Ιουνίου και 7 Ιουλίου, ανακοίνωσε ο Εμανουέλ Μακρόν ύστερα από το συντριπτικό, εις βάρος της παράταξής του, αποτέλεσμα της χθεσινής αναμέτρησης. Η Εθνική Συσπείρωση (RN) της Μαρίν Λεπέν όχι μόνον αναδείχθηκε πρώτη δύναμη, αλλά κέρδισε χονδρικά διπλάσιες ψήφους από τον κεντρώο σχηματισμό του προέδρου, Αναγέννηση, την οποία λίγο έλειψε να ξεπεράσουν και οι Σοσιαλιστές του Ραφαέλ Γκλιξμάν. Ο 28χρονος πρόεδρος της RN, Ζορντάν Μπαρντελά, κάλεσε τον Μακρόν να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση, υποστηρίζοντας ότι «οι Γάλλοι ψήφισαν Αλλαγή». Λίγη ώρα αργότερα, ο Γάλλος πρόεδρος σήκωσε το γάντι που του έριξε η Ακροδεξιά. «Δεν μπορώ να υποκριθώ ότι δεν έγινε τίποτα», ανέφερε σε σύντομη δήλωση, όπου επισήμανε ότι «η άνοδος των εθνικιστών και των δημαγωγών συνιστά κίνδυνο για το έθνος μας». Με την απόφασή του αυτή, ο Μακρόν ανέλαβε μεγάλο πολιτικό ρίσκο, κινδυνεύοντας να υποχρεωθεί, μετά τις βουλευτικές εκλογές, σε συγκατοίκηση με πολιτικούς του αντιπάλους. Σε κάθε περίπτωση, από χθες ξεκίνησε ουσιαστικά η μακρά εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές του 2027, με τη Λεπέν να έχει το πλεονέκτημα. Ο Μακρόν, στον οποίο το γαλλικό σύνταγμα δεν επιτρέπει να θέσει για τρίτη φορά υποψηφιότητα, καλείται να λάβει αποφάσεις για την ανασύνθεση του Κέντρου, αν δεν θέλει να περάσει στην Ιστορία ως ο πρόεδρος που παρέδωσε στη σκυτάλη στην Ακροδεξιά. Ενα από τα σενάρια που κυκλοφορούν προβλέπει συγχώνευση του κόμματός του με τον κεντρώο σχηματισμό MoDem του Φρανσουά Μπαϊρού.

ΙΤΑΛΙΑ
Ανετο προβάδισμα της Μελόνι

Ξεκάθαρο προβάδισμα εξασφάλιζαν νωρίς σήμερα τα ξημερώματα, με βάση τα exit polls, οι Αδελφοί της Ιταλίας της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι με ποσοστό μέχρι και 30%, με σημαντική διαφορά από το δεύτερο, κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα, ενώ το Κίνημα των Πέντε Αστέρων δεν αναμένεται να ξεπεράσει το 14%. Παρόμοια ποσοστά (έως και 10%) έδιναν οι ίδιες μετρήσεις σε Φόρτσα Ιτάλια και Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι. H Ιταλία, που κατέχει 76 από τις 720 έδρες στη νέα Ευρωβουλή, θα μπορούσε να παίξει καίριο ρόλο στους συσχετισμούς ισχύος στους κόλπους της Ενωσης. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει θέσει ως όρο για τη συνεργασία με ακροδεξιά κόμματα να είναι φιλοευρωπαϊκά και όχι «μαριονέτες του Βλαντιμίρ Πούτιν». Τα ποσοστά των Αδελφών της Ιταλίας είναι περίπου σταθερά από το 2022, όταν έγινε πρωθυπουργός η Μελόνι, καθώς η κεντρώα και αριστερή αντιπολίτευση είναι διασπασμένη, ενώ ο λαϊκιστής εταίρος της, Ματέο Σαλβίνι, γνωρίζει σταδιακή φθορά των ποσοστών της Λέγκας του. Προκειμένου να ανακτήσει το χαμένο έδαφος από τη διείσδυση των «Αδελφών» στο εκλογικό του ακροατήριο, ο Σαλβίνι πραγματοποίησε στροφή προς τα δεξιά. Οι αφίσες της Λέγκας, που αποκήρυσσαν κάθε ευρωπαϊκή πρωτοβουλία, από τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μέχρι τα ενοποιημένα πώματα στα πλαστικά μπουκάλια, προκάλεσαν μεν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, κυρίως όμως ειρωνικά σχόλια.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Δεύτερη η AfD, ράπισμα στον Σολτς

Παρά τις προβλέψεις ότι τα αλλεπάλληλα σκάνδαλα και το φλερτ με τον νεοναζισμό θα στοιχίσουν πικρά στην ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), το κόμμα αναδείχθηκε δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη μετά τη συντηρητική Ενωση Χριστιανοδημοκρατών/Χριστιανοκοινωνιστών, αυξάνοντας τα ποσοστά του κατά 5% συγκριτικά με τις προηγούμενες ευρωεκλογές. «Είναι σούπερ το αποτέλεσμα», διεκήρυξε ο ηγέτης της AfD, Τίνο Χρουπάλα. Οι σοσιαλδημοκράτες του Ολαφ Σολτς επωμίστηκαν το πολιτικό κόστος από τη συμμετοχή στην εξουσία και καταγράφουν το χαμηλότερο ποσοστό στην ιστορία τους. Το πλήγμα, όμως, δεν είναι τόσο συντριπτικό όσο αυτό που υπέστησαν οι Πράσινοι του αντικαγκελαρίου Ρόμπερτ Χάμπεκ. Ετσι ξεκινά από σήμερα μια περίοδος εσωστρέφειας στη χώρα, καθώς και τα τρία κόμματα που συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό του Σολτς αποδοκιμάστηκαν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό – με τους Ελεύθερους Δημοκράτες (FDP) να συγκρατήσουν απλώς οριακά τις δυνάμεις τους. «Ποτέ μια κυβέρνηση δεν υπήρξε τόσο αντιδημοφιλής στα μάτια του εκλογικού σώματος. Μοιάζει απίθανο να καταφέρει ο κυβερνητικός συνασπισμός να ανακτήσει την πλειοψηφία μέσα στον επόμενο χρόνο», σχολίασε ο διακεκριμένος εκλογολόγος Χέρμαν Μπίνκερτ του ινστιτούτου INSA. Τέλος, η εξαέρωση της Αριστεράς ωφέλησε το νεοπαγές κόμμα της πρώην βουλευτού του Die Linke, Σάρα Βάγκενκνεχτ (SWB), χωρίς ωστόσο να επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις που το εμφάνιζαν να συγκεντρώνει γύρω στο 7%. Παρ’ όλα αυτά, οι έξι έδρες στην επόμενη Ευρωβουλή αποτέλεσαν έναυσμα για πάρτι στον παλιό κινηματογράφο της λεωφόρου Καρλ Μαρξ του Βερολίνου, που μετατράπηκε σε προεκλογικό περίπτερο της SWB τις τελευταίες εβδομάδες.

ΙΣΠΑΝΙΑ   
Η έντονη πόλωση συνεχίζεται   

Την έντονη πόλωση του ισπανικού πολιτικού τοπίου ανάμεσα σε δύο πρακτικά ισοδύναμες παρατάξεις επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα των χθεσινών εκλογών. Το δεξιό Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) και οι Σοσιαλιστές του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ (PSOE) κατέλαβαν τις δύο πρώτες θέσεις με μικρή διαφορά ψήφων. Ανοδο, αλλά όχι τόσο θεαματική όσο σε άλλες χώρες, σημείωσε το ακροδεξιό κόμμα Vox, ενώ στην Αριστερά το κόμμα Sumar της αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιολάντα Ντίαθ επικράτησε έναντι των Podemos.     

Στην προεκλογική περίοδο, Δεξιά και Ακροδεξιά εξαπέλυσαν λιβέλους εναντίον του Σάντσεθ για την αμνηστία που παραχώρησε σε τιμωρημένους από τη Δικαιοσύνη ηγέτες των Καταλανών αυτονομιστών και για την απόφασή του να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ως ανεξάρτητο κράτος. Η εύθραυστη κοινοβουλευτική πλειοψηφία της κυβέρνησης Σάντσεθ εξασφαλίστηκε χάρη στην υποστήριξη των Σοσιαλιστών από τα κόμματα της Αριστεράς και από τους αυτονομιστές της Καταλωνίας, γεγονός που συντηρεί τις επιθέσεις του συντηρητικού χώρου.     

Η συμμαχία των Eργατικών με την Πράσινη Αριστερά (PvdA/GL), υπό τον πρώην αντιπρόεδρο της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς, εξέπληξε τους δημοσκόπους καθώς βγήκε πρώτη, ενώ το ακροδεξιό και ισλαμοφοβικό Κόμμα Ελευθερίας (PVV), που είχε κερδίσει τις εθνικές εκλογές του Νοεμβρίου, τερμάτισε δεύτερο με σχετικά μικρή διαφορά. Ωστόσο, ο ηγέτης του PVV, Γκέερτ Βίλντερς, έχει λόγους να είναι ευχαριστημένος, καθώς το κόμμα του σημείωσε εντυπωσιακή άνοδο σε σχέση με τις ευρωεκλογές του 2019, όταν ανέδειξε έναν μόλις ευρωβουλευτή. Το τρίτο κόμμα που κατάφερε να πάρει διψήφιο ποσοστό είναι το κεντροδεξιό νεοφιλελεύθερο Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD). Ευρωπαίοι αναλυτές σχολιάζουν πως τα υψηλά ποσοστά που απολαμβάνει ο Βίλντερς εδώ και μήνες είναι ενδεικτικά της ανόδου της Aκροδεξιάς στη Γηραιά Ηπειρο. Αν και το PVV είχε στο παρελθόν υποστηρίξει την έξοδο της Ολλανδίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση, πλέον επιθυμεί να αλλάξει την Ευρώπη «από τα μέσα». Οι ευρωβουλευτές του αναμένεται να επιδιώξουν να ενταχθούν στην Κοινοβουλευτική Ομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας, που ίδρυσε το 2019 η Μαρίν Λεπέν. Από την άλλη, ικανοποίηση προκάλεσε το γεγονός ότι σχεδόν τα δύο τρίτα των ψήφων πήγαν σε φιλοευρωπαϊκά κόμματα. «Τα κόμματα που στηρίζουν την Ενωση πήγαν πολύ καλά σ’ αυτές τις εκλογές κι αυτό στέλνει καθαρό μήνυμα προς την Ευρώπη πως δεν χρειάζεται να συνεργαστεί με τη ριζοσπαστική Δεξιά», δήλωσε ο Τίμερμανς στον ιστότοπο Euronews.