Ιστορική καμπή σηματοδοτεί η αδιαμφισβήτητη στροφή της Ευρώπης προς τα εθνικιστικά κόμματα και αντιμεταναστευτικά κόμματα που πέτυχαν σημαντική άνοδο των ποσοστών τους στις ευρωεκλογές της Κυριακής.
Η στροφή της ηπείρου προς τα Δεξιά κλόνισε τις κυβερνητικές δυνάμεις στις δύο μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, το Παρίσι και το Βερολίνο. Στην τρίτη δύναμη, τη Ρώμη, η Ακροδεξιά έχει ήδη εδραιωθεί.
Ο Γάλλος πρόεδρος, υπό την πίεση της βαριάς ήττας, προκήρυξε αιφνιδιαστικά πρόωρες εκλογές.
J’ai dissous ce soir l’Assemblée nationale. Une décision grave, lourde, mais avant tout un acte de confiance en vous, mes chers compatriotes. pic.twitter.com/EFeVCDzrlb
— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) June 9, 2024
Το κυβερνών κόμμα του Γερμανού καγκελαρίου Ολαφ Σολτς, που επίσης υπέστη ταπεινωτική ήττα, βρέθηκε στην τρίτη θέση, τερματίζοντας πίσω από το αντιμεταναστευτικό AfD.
Ιστορική νίκη κατέγραψαν οι ακροδεξιές δυνάμεις και στην Αυστρία.
Οι φόβοι των Ευρωπαίων και η «κανικοποίηση» του εφιάλτη
Οπως αναμενόταν, με βάση τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων προεκλογικά, τα ακροδεξιά κόμματα κεφαλαιοποίησαν στην ευρωκάλπη τους φόβους των Ευρωπαίων ψηφοφόρων για την ακρίβεια και την άνοδο του πληθωρισμού, για τη μετανάστευση και το κόστος της πράσινης μετάβασης καθώς και για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Στην Ευρώπη, την ήπειρο όπου γεννήθηκαν ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι, ο εθνικισμός και ο απομονωτισμός ισοδυναμούσαν με εφιάλτη που παρέμενε ζωντανός για πολλές δεκαετίες.
Πλέον, επιχειρείται ο πρώην «εφιάλτης» να «κανονικοποιηθεί», καθώς μία νέα γενιά εθνικιστικών και αντιμεταναστευτικών κομμάτων επιδιώκουν να μεταφράσουν τα εκλογικά τους κέρδη σε έδρες και σε πραγματική πολιτική επιρροή και δύναμη.
Οπως τονίζουν, θα επιδιώξουν να επηρεάσουν τις εξελίξεις στις Βρυξέλλες και στην Ε.Ε. εκ των έσω, εγκαταλείποντας την υπόσχεση προς του ψηφοφόρους για έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ενιαίο νόμισμα των προηγούμενων εκλογών, όταν ακόμα κυριαρχούσε το πνεύμα του Brexit, στον πολιτικό χώρο που εκπροσωπούν.
Το τέλος της θεωρίας της «χαμένης ψήφου»
Τα εθνικιστικά, λαϊκιστικά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα οδεύουν προς το να κερδίσουν περίπου 130 έδρες, λίγο λιγότερο από το ένα τέταρτο στο σύνολο των εδρών του Ευρωκοινοβουλίου, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ίδιου του σώματος.
Το αποτέλεσμα σηματοδοτεί, εκτός από την όποια προσπάθεια «κανονικοποίησής» τους, μία αυξανόμενη τάση στη Δύση, όπου οι πολίτες στρέφονται σε ακραίες πολιτικές λύσεις αναζητώντας εναλλακτικές.
Κάτι που εκφράζεται και στις ΗΠΑ, με τον τέως και πιθανώς μελλοντικό πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Η απήχηση της Ακροδεξιάς αυξάνεται και στους κόλπους των νεότερων ψηφοφόρων, που στρέφονται προς την αντισυστημική ψήφο και «πείθονται» λόγω της «έξυπνης» χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τα ακροδεξιά κόμματα.
Τα ακροδεξιά κόμματα έχουν ενισχύσει ήδη σημαντικά τις δυνάμεις τους στη Φινλανδία και τη Σουηδία, ενώ το αντιμεταναστευτικό Κόμμα της Ελευθερίας του Χέερτ Βίλντερς στην Ολλανδία είναι οδεύει προς τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας.
Η εκλογική τους άνοδος και η κατάληψη θέσεων εξουσίας και κυβερνητικών πόστων από ακροδεξιούς πολιτικούς, σταδιακά «διάβρωσαν» τις «υγειονομικές ζώνες» που επιδίωξαν να δημιουργήσουν παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις για να πετύχουν τον αποκλεισμό τους.
Η θεωρία της χαμένης ψήφου έχει ακυρωθεί στην πράξη, καθώς η Ακροδεξιά κυβερνά.
Πιο κοντά στο κέντρο των αποφάσεων
Αναφερόμενος στο τι σηματοδοτεί η άνοδος των ποσοστών της Ακροδεξιάς στις κάλπες για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη, ο Γκέρολφ Ανεμανς, βουλευτής του κόμματος Vlaams Belang του Βελγίου, περιέγραψε σειρά από ζητήματα που περιμένει να αναδείξει το νέο Ευρωκοινοβούλιο.
Οπως τόνισε, σύμφωνα με το Reuters, θα πρέπει να καταργήσει το πρόσφατο μεταναστευτικό σύμφωνο, να αμβλύνει την Πράσινη Συμφωνία και να βρει πιο δεξιά εναλλακτική για τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την οποία σήμερα κατέχει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η διαδικασία ανάδειξης του επόμενου επικεφαλής της Επιτροπής αναμένεται να αποτελέσει την πρώτη δοκιμασία για το νέο Κοινοβούλιο, τον ερχόμενο Ιούλιο.
Η Φον ντερ Λάιεν διεκδικεί δεύτερη θητεία, δεδομένου ότι το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), από το οποίο προέρχεται, παραμένει η ομάδα με τις περισσότερες έδρες στην ευρωβουλή.
Ωστόσο ενδέχεται να χρειαστεί υποστήριξη από δεξιούς εθνικιστές, όπως οι Αδελφοί της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι, για να εξασφαλίσει πλειοψηφία.
Κάτι που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν η Μελόνι και συμμαχοί της για να αυξήσουν την πολιτική τους επιρροή στις Βρυξέλλες. Η Φον ντερ Λάιεν όμως δεν απέρριπτε το ενδεχόμενο τέτοιας συνεργασίας το βράδυ της Κυριακής.
Σημεία αιχμής: Μεταναστευτικό, διεύρυνση και κλίμα
Παρ’ όλα αυτά, ο Λουίτζι Σκατσιέρι, ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Μεταρρύθμισης, δήλωσε ότι το κεντροδεξιό ΕΛΚ έχει ήδη συναντήσει εμπόδια στις προσπάθειές του να εντάξει σειρά από περιβαλλοντικές πολιτικές στο πακέτο της Πράσινης Συμφωνίας.
Ο Σκατσιέρι τόνισε, σύμφωνα με το Reuters, ότι η επίδραση της ανόδου των ακροδεξιών δυνάμεων θα φανεί σε σημεία αιχμής, όπου εκφράζεται εντονότερα η δεξιά στροφή, όπως στο μεταναστευτικό. Αναμένεται επίσης αυστηροποίηση του πλαισίου βάσει του οποίου θα επιτρέπεται διεύρυνση της Ε.Ε.
«Περιμένω ότι αυτό θα εξελιχθεί σταδιακά, με την πάροδο του χρόνου και δεν θα έχει άμεσο αντίκτυπο», δήλωσε ο Σκατσιέρι. «Οι ακροδεξιοί πολιτικοί ασκούν ισχυρή επίδραση στην ευρύτερη συζήτηση», σχολίασε ο ίδιος.
Ελλειψη συσπείρωσης και κατακερματισμός
Η Κορίνα Στράτιλατ, αναπληρώτρια διευθύντρια της δεξαμενής σκέψης European Policy Centre (EPC), ανέφερε από την πλευρά της ότι καθοριστικό ρόλο θα παίξει ο βαθμός στον οποίο η Ακρα Δεξιά θα καταφέρει να συσπειρώσει και να ενώσει τις δυνάμεις της. Το έδαφος είναι γενικά αχαρτογράφητο, καθώς δεν υπάρχει ανάλογο ιστορικό.
Η ηγέτιδα της γαλλικής Ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν προέτρεψε την Ιταλίδα Μελόνι σε σχηματισμό μεγάλης δεξιάς συμμαχίας.
Ωστόσο το κόμμα της Λεπέν και οι σύμμαχοί του απέβαλαν την Εναλλακτική για τη Γερμανία από την ευρωομάδα όπου συμμετέχουν, μόλις τον περασμένο μήνα, λόγω σκανδάλου που ξέσπασε σε βάρος της γερμανικής Ακροδεξιάς.
Συμμαχία με τη συμμετοχή του Fidesz του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν θα αποτελούσε σημαντικό βήμα, έχουν δηλώσει συνεργάτες της Μελόνι.
Μελέτη του EPC κατέληξε στο συμπέρασμα πάντως ότι, λόγω της έλλειψης συνοχής των δυνάμεών της, η Ακροδεξιά θα πρέπει να κερδίσει πάνω από το 70% των εδρών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ώστε ο έλεγχός της σε αυτό να είναι αντίστοιχος του εκλογικού αποτελέσματος που εξασφάλισε, ποσοστό που είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα φτάσει.
«Το Κέντρο αντέχει, αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι τα άκρα έχουν κερδίσει υποστήριξη», σχολίασε, η κεντροδεξιά επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φον ντερ Λάιεν.
«Και γι’ αυτό το αποτέλεσμα συνοδεύεται από μεγάλη ευθύνη για τα κόμματα του Κέντρου» πρόσθεσε η ίδια.
Ιστορική άνοδος σε Γαλλία και Γερμανία
Συνολικά, στις 27 χώρες της Ε.Ε., οι ψηφοφόροι υποστήριξαν σε μεγάλο βαθμό τους κεντρώους υποψηφίους.
Ωστόσο, οι ευρωεκλογές του 2024 θα μείνουν στην Ιστορία κυρίως λόγω της σημαντικής ανόδου των ακροδεξιών κομμάτων στη Γαλλία, τη Γερμανία και αλλού.
Οι κεντρώες ομάδες του Ευρωκοινοβουλίου εξακολουθούν να διατηρούν σαφή πλειοψηφία, συγκεντρώνοντας πάνω από 400 από τις συνολικά 720 έδρες.
Παρ’ όλα αυτά, το αποτέλεσμα εδραιώνει την Ακροδεξιά ως δύναμη που προκαλεί από τριγμούς έως και πολιτικό σεισμό, κλονίζοντας τις κυρίαρχες δυνάμεις, ενώ πολιτικοί αναλυτές προειδοποιούσαν πως η δυναμική της, όπως εκφράζεται την τελευταία δεκαετία, δεν έχει ακόμη κορυφωθεί.
Η κρίση του Κέντρου
Οι φόβοι των Ευρωπαίων και η απογοήτευσή τους για τις άλλοτε κραταιές κεντρώες πολιτικές δυνάμεις, για πρώτη φορά εκφράζονται τόσο δυναμικά μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οδηγώντας σε εκλογική πανωλεθρία κυβερνητικές δυνάμεις σε Βερολίνο και Παρίσι.
Επανέρχονται έτσι στο προσκήνιο πολιτικές δυνάμεις που είχαν βρεθεί για πολλές δεκαετίες στο πολιτικό περιθώριο, καθώς είχαν θεωρηθεί ευρέως ως επικίνδυνες για τη σταθερότητα και την ειρήνη.
Η επαναφορά τους μάλιστα, παραδόξως, συνοδεύεται με την αβάσιμη ιστορικά ελπίδα των ψηφοφόρων οι ίδιες αυτές, άλλοτε ευρέως θεωρούμενες επικίνδυνες δυνάμεις να συμβάλλουν στην επιστροφή στην κανονικότητα και στον τερματισμό του πολέμου.
Επιπλέον, οι ακροδεξιές δυνάμεις κατάφεραν να εκφράσουν την ψήφο διαμαρτυρίας, σε μία περίοδο που πολλοί ψηφοφόροι δεν πείθονται να προσέλθουν στις κάλπες, με την αποχή να εδραιώνεται σε σταθερά υψηλά επίπεδα.
Τα βλέμματα στρέφονται στο Παρίσι, όπου ο ριψοκίνδυνος ελιγμός του Μακρόν θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέα νίκη του κόμματος της ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν σε εθνικό επίπεδο, λίγο μετά τον θρίαμβό του στις ευρωεκλογές.
Με πληροφορίες από Reuters, Politico
