Πρωτοφανές μεν ως εκλογικό αποτέλεσμα αλλά και προαναγγελθέν συνάμα, το ιστορικά υψηλό ποσοστό που έλαβε το κόμμα της Μαρίν Λεπέν στις ευρωεκλογές «κανονικά» δεν θα έπρεπε να εντυπωσιάζει καθώς είχε σε μεγάλο βαθμό προβλεφθεί. Το 31,4% της κάλπης δεν απέχει, άλλωστε, και πολύ από το περίπου 32% των δημοσκοπήσεων. Κάθε άλλο.
Αλλά και στην παραδίπλα όχθη του γαλλικού πολιτικού φάσματος, το ιστορικά χαμηλό ποσοστό που έλαβε ο συνασπισμός των πολιτικών δυνάμεων (Besoin d’Europe) που είχαν τη στήριξη του Εμανουέλ Μακρόν επίσης δεν θα έπρεπε να εντυπωσιάζει. Περίπου 15% του έδιναν οι σφυγμομετρήσεις, ποσοστό πολύ κοντά στο 14,6% που τελικώς έλαβε.
Οι ευρωεκλογές στη Γαλλία κύλησαν, με άλλα λόγια, περίπου όπως περίμεναν οι δημοσκόποι.
Αυτό που αιφνιδίασε ωστόσο, δεν ήταν τόσο το αποτέλεσμα όσο η απόφαση του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να οδηγήσει τη χώρα του ξαφνικά σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές, επικαλούμενος ως αιτία αυτό το (σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενο) αποτέλεσμα.
Πρόωρες κάλπες ενόψει Ολυμπιακών
Σύμφωνα με όσα έχουν πια ανακοινωθεί επισήμως, η Γαλλία πάει σε βουλευτικές εκλογές, στις 30 Ιουνίου και 7 Ιουλίου, σε μια ενδιαφέρουσα χρονική συγκυρία: μόλις λίγες εβδομάδες πριν από τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού αλλά και μόλις δύο χρόνια έπειτα από τις βουλευτικές του 2022.
Αυτά τα δύο χρόνια, που μεσολάβησαν, δεν κύλησαν βέβαια όπως θα ήθελε ο Μακρόν. Τουναντίον. Το κόμμα του Γάλλου προέδρου έχασε την πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση στις εκλογές του 2022, αναγκάστηκε να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας (την πρώτη στη Γαλλία μετά το 1993), άλλαξε δύο πρωθυπουργούς (Ελιζαμπέτ Μπορν, Γκαμπριέλ Ατάλ) μέσα σε δύο χρόνια, αναγκάστηκε να βασιστεί στην αντιπολίτευση για να περάσει νομοσχέδια και, γενικώς, τα βρήκε δύσκολα…
Η «αξία» της Γαλλίας
Η Γαλλία έχει όμως «αξία», όχι μόνον εθνική αλλά και διεθνή, για μια σειρά από πολύ συγκεκριμένους λόγους: ως η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ως ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ως η χώρα με τη δεύτερη μεγαλύτερη ΑΟΖ στον κόσμο έπειτα από τις ΗΠΑ αλλά και με τις περισσότερες έδρες (81) στην Ευρωβουλή έπειτα από εκείνες (96) της Γερμανίας, ως η χώρα με τον μεγαλύτερο μουσουλμανικό πληθυσμό στην Ευρώπη (αλλά και με τον μεγαλύτερο εβραϊκό συνάμα), ως η πατρίδα σειράς κορυφαίων αμυντικών βιομηχανιών (Thales, Dassault, Naval, Safran) σε μια περίοδο διεθνούς γιγάντωσης των εξοπλισμών αλλά και ως χώρα που τολμά να παίρνει πρωτοβουλίες στη διεθνή σκηνή (βλ. Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Επέμβασης – European Intervention Initiative EI2, Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα) κ.ά.
Για όλους τους προαναφερθέντες λόγους ωστόσο, ό,τι συμβαίνει πολιτικά στη Γαλλία εκ των πραγμάτων δεν περιορίζεται γεωπολιτικά εντός των γαλλικών συνόρων. Αντιθέτως, διαχέεται διεθνώς υπό μορφή επιρροών, τάσεων και λοιπών «επιπλοκών».
Η «παρακαταθήκη» του 2022
Ηδη από το καλοκαίρι του 2022, με φόντο τις τότε βουλευτικές εκλογές, γράφαμε στην «Κ» για «τάσεις όχι πολιτικής συνέχειας αλλά ρήξης και αναδιαμόρφωσης του γαλλικού πολιτικού τοπίου» και εκλογικά αποτελέσματα «που έρχονται να ανακατέψουν την τράπουλα σε βάρος της πολιτικής “παράδοσης” που ήθελε τον νικητή των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία να επικρατεί παράλληλα και στην Εθνοσυνέλευση ελέγχοντας την πλειοψηφία».
Η πλειοψηφία έχει χαθεί για τον Μακρόν εδώ και δύο χρόνια στη γαλλική Εθνοσυνέλευση και το ερώτημα είναι πια το εάν, το πότε και το πώς θα μπορούσε εκείνος να την ανακτήσει.
Η επιλογή του Μακρόν να οδηγήσει τη Γαλλία σε πρόωρες βουλευτικές κάλπες μόλις λίγες εβδομάδες έπειτα από την ήττα της παράταξής του στις ευρωεκλογές αποτελεί εκ των πραγμάτων κίνηση υψηλού πολιτικού ρίσκου καθώς ενέχει τον κίνδυνο η πλειοψηφία που χάθηκε το 2022… να χαθεί ακόμη περισσότερο.
Σαν έτοιμη από καιρό η πλευρά Μακρόν
Σύμφωνα με τη Monde, αυτό το υψηλού ρίσκου σενάριο ήταν κάτι που επεξεργαζόταν αθόρυβα εδώ και αρκετούς μήνες μια ολιγάριθμη ομάδα στενών συνεργατών του Μακρόν (ο ειδικός σύμβουλος Ζονατάν Γκεμά, ο προσωπάρχης Αλεξί Κολέρ, ο υπουργός Εσωτερικών Ζεράλ Νταρμανέν κ.ά.). Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, συνεργάτες του Γάλλου πρώην προέδρου Νικολά Σαρκοζί θα προσκαλούσαν μάλιστα και εκείνοι, από τη δική τους μεριά, την πλευρά Μακρόν να πάρει αυτό το ρίσκο της πρόωρης προσφυγής στην κάλπη.
H Monde γράφει σχετικά: «Εδώ και δύο χρόνια, η απουσία απόλυτης πλειοψηφίας στην Εθνοσυνέλευση έχει καταστήσει δύσκολα διαπραγματεύσιμες κάποιες από τις μεταρρυθμίσεις που προωθεί ο Μακρόν […] Ηδη από τα τέλη του 2022, μόλις έξι μήνες μετά την επανεκλογή του συζύγου της στην προεδρία, η πρώτη κυρία Μπριζίτ Μακρόν είχε υποστηρίξει, μιλώντας σε στενούς φίλους, ότι “δεν θα μπορέσουμε να αντέξουμε πέντε χρόνια έτσι”», με το «έτσι» στην προκειμένη περίπτωση να αναφέρεται προφανώς στην ανάγκη του κόμματος του Μακρόν να βασίζεται στην υποστήριξη άλλων δυνάμεων για να νομοθετεί.
«Ο Μακρόν προσπαθεί τώρα να τρομάξει τους Γάλλους ψηφοφόρους, κάνοντάς τους να απορρίψουν το κόμμα της Λεπέν», γράφει ο ακαδημαϊκός Τζον Κάιγκερ στο Spectator.
Τάσεις
Με φόντο τις τελευταίες εξελίξεις, το ερώτημα ωστόσο επιστρέφει, ενισχυμένο από τα αποτελέσματα των τελευταίων ευρωεκλογών: Γιατί όσοι ψηφίζουν το κόμμα της Μαρίν Λεπέν και του Ζορντάν Μπαρντελά να τρομάξουν ξαφνικά τώρα, ενώ δεν έχουν τρομάξει μέχρι τώρα; Διότι εάν υπάρχει μια τάση που παραμένει σε μεγάλο βαθμό σταθερή τα τελευταία χρόνια στη Γαλλία, αυτή είναι εκείνη της ανόδου του πρώην Εθνικού Μετώπου (Front National-FN) που έχει πια γίνει Εθνικός Συναγερμός/Εθνική Συσπείρωση (Rassemblement National-RN) και βλέπει τα ποσοστά του να ανεβαίνουν σε όλα τα εκλογικά μέτωπα:
- στις βουλευτικές από το 13,2% του 2017 στο 18,7% του 2022
- στις ευρωεκλογές από το 23,3% του 2019 στο 31,4% του 2024
- και στις προεδρικές, με τη Μαρίν Λεπέν να περνάει στον δεύτερο γύρο το 2017 και το 2022, συγκεντρώνοντας ποσοστά κοντά στο 34% και στο 42% αντίστοιχα
Εδρες
Ως έχουν σήμερα τα πράγματα, το RN των Λεπέν και Μπαρντελά ελέγχει 88 από τις συνολικά 577 έδρες στη γαλλική Εθνοσυνέλευση, με αποτέλεσμα έτσι να ξεχωρίζει ως το μεγαλύτερο μεμονωμένο (κι όχι σε συνασπισμό) κόμμα της γαλλικής αντιπολίτευσης. Συγκριτικά, η Ανυπότακτη Γαλλία (La France Insoumise) του Ζαν Λικ Μελανσόν ακολουθεί με 74 έδρες.
Ο συνασπισμός Ensemble! (Μαζί!) των Μακρόν και Ατάλ κυριαρχεί μεν αλλά χωρίς αυτοδυναμία, με 250 έδρες, σχεδόν εκατό περισσότερες από τις 151 του υπό τον Μελανσόν συνασπισμού της Νέας Λαϊκής Οικολογικής και Κοινωνικής Ενωσης-NUPES.
Σημειωτέον ότι για την πλειοψηφία απαιτούνται 289 έδρες σε σύνολο 577.
Δύσκολες «συγκατοικήσεις»
Τι θα γίνει στις επόμενες βουλευτικές κάλπες, μένει να φανεί. Εάν, πάντως, η αντιπολίτευση αυξήσει σημαντικά τις έδρες της, τότε δεν αποκλείεται ο Μακρόν να αναγκαστεί να αποδεχθεί πρωθυπουργό από άλλο κόμμα, προχωρώντας έτσι σε μια μάλλον άβολη πολιτικά «συγκατοίκηση».
Δεν θα είναι η πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο στη Γαλλία, καθώς υπάρχουν ως «προηγούμενο» οι παρελθούσες «συγκατοικήσεις» των Μιτεράν – Σιράκ (1986 – 1988), Μιτεράν – Μπαλαντίρ (1993 – 1995) και Σιράκ – Ζοσπέν (1997 – 2002).
Η γαλλική ακροδεξιά «παράδοση» των Λεπέν δεν είχε, ωστόσο, αγγίξει τέτοια κοινοβουλευτικά ύψη ποτέ ξανά στο παρελθόν. Θα μπορούσαμε, άραγε, να δούμε τον 28χρονο Ζορντάν Μπαρντελά στη θέση του Γάλλου πρωθυπουργού με πρόεδρο τον Μακρόν πριν από τις επόμενες γαλλικές προεδρικές του 2027;
Και αν γυρίσει μπούμερανγκ για την ακροδεξιά;
Μπροστά σε αυτό το ενδεχόμενο, άλλοι «τρέμουν» και άλλοι «τρίβουν τα χέρια τους».
Κάποιοι υποστηρίζουν, μάλιστα, ότι μια ενδεχόμενη πρωθυπουργοποίηση του Μπαρντελά θα μπορούσε ακόμη και να κάνει κακό στην ίδια την παράταξη της Λεπέν, απογοητεύοντας μερίδα ακροδεξιών ή αντιδραστικών/δυσαρεστημένων ψηφοφόρων στον δρόμο προς τις προεδρικές του 2027… τις οποίες όμως αναμένει για να διεκδικήσει εκ νέου την προεδρία η Μαρίν Λεπέν…
«Ο Μακρόν ποντάρει τη Βουλή, με στόχο να σπάσει το μομέντουμ της ακροδεξιάς», σημειώνει στη δική της ανάλυση για το Politico η Κλέα Κάουλκατ, υπογραμμίζοντας ότι πρόκειται για μια «υψηλού ρίσκου ζαριά» από την πλευρά του Γάλλου προέδρου η οποία μπορεί όμως ως κίνηση «να αποσταθεροποιήσει τη Λεπέν καθώς εκείνη κυνηγά το έπαθλο της προεδρίας ενόψει 2027».
Η ηγεσία του κόμματος της Λεπέν διαμήνυε, εδώ και εβδομάδες, ότι είναι έτοιμη ακόμη και να κυβερνήσει με πρωθυπουργό τον 28χρονο Ζορντάν Μπαρντελά. Προκειμένου να αναδείξει δε επικοινωνιακά αυτήν την «ετοιμότητα», καλούσε την πλευρά Μακρόν να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση και να πάει σε πρόωρες εκλογές.
Αιφνιδιάζοντας εχθρούς και φίλους, ο 46χρονος Γάλλος πρόεδρος έκανε το βράδυ της Κυριακής ακριβώς αυτό που τον προκαλούσαν να κάνει.
Είναι σαφές ωστόσο ότι οι βουλευτικές θα είναι πολύ πιο δύσκολη πίστα για το RN από ό,τι ήταν οι ευρωεκλογές, όχι μόνο λόγω «φύσης» (577 έδρες αντί για 81, με άμεσο εθνικό αντίκτυπο) αλλά και λόγω διαδικασίας. Οι εκλογές που διεξάγονται άλλωστε σε δύο γύρους, όπως είναι οι βουλευτικές αλλά και οι προεδρικές στη Γαλλία, τείνουν να δυσκολεύουν την άκρα δεξιά η οποία μπορεί να αυξήσει μεν τους βουλευτές της αλλά είναι απίθανο να εξασφαλίσει πλειοψηφία 289 εδρών σε σύνολο 577…
Από την άλλη πλευρά ωστόσο, το πιο πιθανό είναι ότι η λεπενική παράταξη θα βγει από την επικείμενη βουλευτική εκλογική αναμέτρηση ενισχυμένη, με περισσότερες έδρες από όσες είχε προεκλογικά.
Τι θα σημάνει αυτό για την ίδια τη Γαλλία αλλά και για την Ευρώπη σε επίπεδο τάσεων, συσχετισμού δυνάμεων αλλά και εφαρμοσμένης πολιτικής; Τα νερά είναι –σε κάθε περίπτωση– αχαρτογράφητα και το ρίσκο μεγάλο…
