Νωρίς χθες το απόγευμα ο Πάπας Φραγκίσκος μίλησε στη σύνοδο κορυφής των ηγετών του G7 στην Απουλία της Ιταλίας, εστιάζοντας στη ραγδαία εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης και στους κινδύνους που τη συνοδεύουν. Ταυτόχρονα έγινε ο πρώτος Πάπας που απευθύνει ποτέ ομιλία στο φόρουμ, στο οποίο συμμετέχουν οι ηγέτες των 7 ισχυρότερων οικονομιών του δυτικού κόσμου.
Ο 87χρονος Ποντίφικας άρχισε λέγοντας ότι η γέννηση της τεχνητής νοημοσύνης αντιπροσωπεύει «μια πραγματική γνωστική – βιομηχανική επανάσταση», η οποία θα οδηγήσει σε «πολύπλοκους ιστορικούς μετασχηματισμούς». Αυτοί οι μετασχηματισμοί, είπε ο Πάπας, έχουν τη δυνατότητα να είναι τόσο θετικοί –για παράδειγμα ο «εκδημοκρατισμός της πρόσβασης στη γνώση», η «εκθετική πρόοδος της επιστημονικής έρευνας» και η μείωση της «απαιτητικής και επίπονης εργασίας»– όσο και αρνητικοί: «μεγαλύτερη αδικία μεταξύ προηγμένων και αναπτυσσόμενων εθνών ή μεταξύ κυρίαρχων και καταπιεσμένων κοινωνικών τάξεων».
Σημειώνοντας ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι «πάνω απ’ όλα ένα εργαλείο», ο Πάπας διατύπωσε την άποψη πως με την άνοδο της ΑΙ ανοίγουμε ένα νέο κεφάλαιο σ’ αυτό που αποκάλεσε «τεχνοανθρώπινη κατάσταση», εξηγώντας πως αναφέρεται στο γεγονός ότι η σχέση των ανθρώπων με το περιβάλλον πάντα διαμορφωνόταν από τα εργαλεία που παρήγαν.
Κάποιοι, λέει, το βλέπουν αυτό ως αδυναμία ή ανεπάρκεια, ωστόσο είναι στην πραγματικότητα κάτι θετικό. Προκύπτει από το γεγονός ότι είμαστε όντα «με κλίση προς ό,τι βρίσκεται έξω από εμάς», όντα «ριζικά ανοιχτά στο υπερπέραν». Αυτό το άνοιγμα είναι τόσο η ρίζα της «τεχνοανθρώπινης κατάστασής μας» όσο και η ρίζα του ανοίγματός μας προς τους άλλους και προς τον Θεό, καθώς και η ρίζα της καλλιτεχνικής και πνευματικής μας δημιουργικότητας.
Στη συνέχεια ο Πάπας πέρασε στο θέμα της λήψης αποφάσεων από την ΑΙ, θέμα που ήδη έχει γράψει αμέτρητες σελίδες βιβλιογραφίας κι έχει προκαλέσει έντονο δημόσιο διάλογο. Κατά τη δική του άποψη η τεχνητή νοημοσύνη είναι ικανή να κάνει «αλγοριθμικές επιλογές – δηλαδή τεχνικές επιλογές μεταξύ πολλών πιθανοτήτων που βασίζονται είτε σε σαφώς καθορισμένα κριτήρια είτε σε στατιστικά συμπεράσματα. Τα ανθρώπινα όντα, ωστόσο, «όχι μόνο επιλέγουν, αλλά μέσα στην καρδιά τους είναι ικανά να αποφασίζουν». Αυτό συμβαίνει επειδή «είναι ικανοί για σοφία, γι’ αυτό που οι αρχαίοι Ελληνες αποκαλούσαν φρόνησις (ένα είδος νοημοσύνης που αφορά την πρακτική δράση) και να ακούνε την Αγία Γραφή».
Οπως τόνισε, είναι λοιπόν πολύ σημαντικό οι καίριες αποφάσεις «να αφήνονται πάντοτε στο ανθρώπινο πρόσωπο». Ως παράδειγμα αυτής της αρχής, ο Πάπας επισήμανε την ανάπτυξη θανατηφόρων αυτόνομων όπλων (τα οποία μπορούν να αφαιρούν ανθρώπινες ζωές χωρίς ανθρώπινη συμβολή) και είπε ότι πρέπει οπωσδήποτε να απαγορευτούν.
Κλείνοντας, ο Πάπας Φραγκίσκος κατέληξε σε μια σημαντική προειδοποίηση: «Οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιεί η τεχνητή νοημοσύνη για να καταλήξει σε επιλογές δεν είναι ούτε αντικειμενικοί ούτε ουδέτεροι».
Ως παράδειγμα χρησιμοποίησε τους αλγορίθμους που έχουν σχεδιαστεί για να βοηθούν τους δικαστές να αποφασίζουν αν θα χορηγήσουν κατ’ οίκον περιορισμό σε κρατουμένους φυλακών. Τα προγράμματα αυτά, είπε, κάνουν μια επιλογή με βάση δεδομένα όπως ο τύπος του αδικήματος, η συμπεριφορά στη φυλακή, η ψυχολογική αξιολόγηση και η εθνική καταγωγή, το μορφωτικό επίπεδο και η πιστοληπτική ικανότητα του κρατουμένου.
Ωστόσο, είπε, αυτό αποτελεί έναν βιαστικό αναγωγισμό: «Τα ανθρώπινα όντα πάντα εξελίσσονται και είναι ικανά να μας εκπλήσσουν με τις πράξεις τους. Αυτό είναι κάτι που μια μηχανή δεν μπορεί να λάβει υπόψη της».
Στο Βατικανό 107 κωμικοί
Λίγο πριν από τη σύνοδο του G7, ο Πάπας Φραγκίσκος συναντήθηκε στο Βατικανό με 107 κωμικούς από όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων ο Τζίμι Φάλον, ο Κρις Ροκ και η Γούπι Γκόλντμπεργκ. Εξήρε την ικανότητά τους να κάνουν τους ανθρώπους να χαμογελούν σε σκοτεινές εποχές και να τους ενώνουν με το γέλιο που, ως γνωστόν, είναι μεταδοτικό. «Καταφέρνετε επίσης να γελάτε με τον Θεό, φυσικά και αυτό δεν είναι βλασφημία», είπε ο Ποντίφικας στους κωμικούς, προσθέτοντας ότι «αυτό μπορεί να γίνει χωρίς να προσβληθούν τα θρησκευτικά αισθήματα των πιστών». Μετά τη σύντομη ομιλία ο Πάπας προσπάθησε να συναντήσει τον καθένα και την κάθε μία ξεχωριστά, ανταλλάσσοντας θερμές χειραψίες. «Ηταν σύντομο, μιλούσε ιταλικά, δεν μπορώ να πω ότι κατάλαβα τι είπε», δήλωσε χαριτολογώντας ο Αμερικανός κωμικός και τηλεπαρουσιαστής Κόναν Ο’Μπράιεν. «Πάντως, ήταν μία υπέροχη στιγμή».
