Χωρίς συμφωνία κατέληξε η χθεσινή άτυπη συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες για το «μοίρασμα» των θέσεων των ανώτατων ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων για την επόμενη πενταετία.
Παρ’ όλα αυτά –σύμφωνα με πληροφορίες– δεν εκφράστηκαν αντιρρήσεις για τα τρία «φαβορί» των αντίστοιχων πολιτικών οικογενειών, για την «εκλεκτή» δηλαδή του ΕΛΚ για την προεδρία της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, των Σοσιαλιστών για την προεδρία του Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, και για την Κάγια Κάλας εκ μέρους των φιλελευθέρων, για τη θέση επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας.
«Δεν υπάρχει συμφωνία απόψε», τόνισε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, μετά τη λήξη του δείπνου, δύο ώρες μετά την έναρξή του. Διαψεύστηκαν πάντως οι αρχικές εκτιμήσεις Ευρωπαίων διπλωματών, αλλά και του Γάλλου προέδρου και του Γερμανού καγκελάριου Oλαφ Σολτς, για μια χθεσινή και σχετικά εύκολη επί της αρχής συμφωνία.
«Ο σκοπός απόψε δεν ήταν να ληφθεί κάποια απόφαση», διευκρίνισε ο Σαρλ Μισέλ, ενώ ανέφερε ότι το «μοίρασμα» των θέσεων θα πρέπει να ολοκληρωθεί στο προγραμματισμένο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, την ερχόμενη εβδομάδα. Είπε συγκεκριμένα ότι θα πρέπει να ληφθούν δύο αποφάσεις: Η μία αφορά τις ανώτατες θέσεις και η άλλη τη στρατηγική ατζέντα της Ε.Ε για την επόμενη πενταετία.
«Χρειάζεται να συμφωνήσουμε σχετικά με την ομάδα και αντίστοιχα για το πρόγραμμα», σημείωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, προσθέτοντας ότι αποτελεί «συλλογή ευθύνη» η επίτευξη μιας τέτοιας συμφωνίας.
Από την πλευρά του, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανέφερε ότι οι ηγέτες χρειάζεται επί της ουσίας να σκεφτούν λίγο περισσότερο την απόφαση για το «μοίρασμα» των ανώτατων ευρωπαϊκών θέσεων. Παρά το γεγονός ότι είπε πως δεν θα ήθελε να φανεί υπερβολικά αισιόδοξος, ωστόσο, εκτιμά ότι οι ηγέτες βρίσκονται κοντά σε συμφωνία.
Οι συνομιλίες των «27» φαίνεται ότι «μπλόκαραν» –πριν καν ξεκινήσει το άτυπο δείπνο– μετά τον αιφνιδιασμό εκ μέρους του ΕΛΚ που διεκδίκησε πέραν της προεδρίας της Κομισιόν και το ήμισυ της θητείας για την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Συγκεκριμένα, στις συναντήσεις μεταξύ των τριών μεγαλύτερων πολιτικών δυνάμεων –όπως προέκυψαν στις ευρωεκλογές– και που προηγήθηκαν της άτυπης συνάντησης των «27» έπεσε η ιδέα να ξεκινήσει ο νέος κύκλος με πρόεδρο τον σοσιαλιστή πρώην πρωθυπουργό της Πορτογαλίας, Αντόνιο Κόστα, με διάρκεια θητείας 2,5 ετών, έως ότου αναλάβει τότε κάποιος ηγέτης εκ μέρους του ΕΛΚ.
Επρόκειτο για μια πρόταση που φέρεται να κατέθεσε ο Κροάτης πρωθυπουργός Αντρέι Πλένκοβιτς. Και ενώ η εναλλαγή προσώπων στην προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι εφικτή (σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές συνθήκες), ωστόσο μέχρι σήμερα η ανανέωση της θητείας στα 2,5 χρόνια για τα πρόσωπα που είχαν επιλεγεί για τη θέση προέδρου του Συμβουλίου (όπως συνέβη και με τον Σαρλ Μισέλ) γινόταν χωρίς συζήτηση.
Μετά τη λήξη της συνόδου, ο Πορτογάλος πρωθυπουργός, Λουίς Μοντενέγκρο, ανέφερε πάντως ότι δεν έγιναν επίσημες συζητήσεις για τη διάρκεια θητείας του προέδρου του Συμβουλίου. Ο ίδιος επιβεβαίωσε ότι δεν ελήφθη κάποια απόφαση σχετικά με τις ανώτατες ευρωπαϊκές θέσεις, αλλά παρέμεινε αισιόδοξος ότι ο Πορτογάλος σοσιαλιστής πρώην πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα θα είναι η τελική επιλογή για τη θέση αυτή.
Οι τελικές αποφάσεις αναμένεται να ανακοινωθούν στην προγραμματισμένη Σύνοδο στις 27-28 Ιουνίου.
Πρωταγωνιστές στο παρασκήνιο
Η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης βασίζεται σε διαρκείς συμβιβασμούς και διαπραγματεύσεις, προκειμένου να επιτευχθούν συναινέσεις και να ικανοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό η πλειονότητα των κρατών-μελών της.
Η επιλογή ιδιαίτερα των προσώπων που θα ηγηθούν την επόμενη πενταετία των ανώτατων θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Για αυτό τον λόγο, άλλωστε, τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα, οι τρεις νικητές των ευρωπαϊκών εκλογών, το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), οι σοσιαλιστές και οι φιλελεύθεροι, επέλεξαν από δύο αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, προκειμένου να διαπραγματευτούν εκ μέρους τους τις θέσεις και τα πρόσωπα «της επόμενης μέρας».
Για το ΕΛΚ κεντρικό ρόλο έπαιξαν οι πρωθυπουργοί Ελλάδας και Πολωνίας, Κυριάκος Μητσοτάκης και Ντόναλντ Τουσκ, αντίστοιχα. Ηταν άλλωστε οι δύο πρωθυπουργοί που έδωσαν «ψήφο εμπιστοσύνης» στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με την υπογραφή τους, που συνόδευσε τη σχετική πρόταση του γερμανικού Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) λίγες εβδομάδες πριν από την τελική έγκριση της υποψηφιότητάς της από το συνέδριο του ΕΛΚ, στις αρχές Μαρτίου.
Εκ μέρους των σοσιαλιστών επιλέχθηκαν ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς και ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, με τις χώρες τους να έχουν ιδιαίτερο «βάρος» λόγω κυρίως «μεγέθους» και σημασίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ενώ οι φιλελεύθεροι εκπροσωπήθηκαν από τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και τον απερχόμενο Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε. Το «μοίρασμα» των ανώτατων ευρωπαϊκών θέσεων –που αφορά τις τρεις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις– γίνεται στη βάση των αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών, ενώ στα κριτήρια παίζει βασικό ρόλο και η ισορροπία της γεωγραφικής κατανομής και εκείνης μεταξύ φύλων: δίπλα στη Γερμανίδα υποψήφια του ΕΛΚ για την προεδρία της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η επιλογή των σοσιαλιστών αφορά έναν πρώην πρωθυπουργό από τον ευρωπαϊκό Νότο, τον Πορτογάλο Αντόνιο Κόστα, ενώ οι φιλελεύθεροι κατέληξαν στην Εσθονή πρωθυπουργό Κάγια Κάλας, που καλύπτει γεωγραφικά την Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη.
Στις θέσεις –παρά το γεγονός ότι πρόκειται για διαδικασία που αφορά ξεκάθαρα το Ευρωκοινοβούλιο– συνυπολογίζεται και εκείνη του προεδρείου του, όπου η Μαλτέζα πολιτικός του ΕΛΚ Ρομπέρτα Μέτσολα θα «μοιραστεί» την πενταετή θητεία κατά το ήμισυ (2,5 χρόνια) με κάποιον υποψήφιο εκ μέρους των σοσιαλιστών, πιθανότατα Ισπανό.
Πέραν των διαπραγματευτών εκ μέρους των τριών ευρωπαϊκών πολιτικών «οικογενειών», ρόλο «ρυθμιστή» παίζει ξεχωριστά και η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, που αισθάνεται ενισχυμένη από τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών και λόγω της αύξησης των εδρών της ευρωομάδας των συντηρητικών και μεταρρυθμιστών, ECR, κυρίως με την εκλογική επιτυχία του κόμματός της, Αδέλφια της Ιταλίας.
Για την «ψήφο εμπιστοσύνης» ιδίως προς το πρόσωπο της υποψήφιας του ΕΛΚ Φον ντερ Λάιεν –ιδιαίτερα για την ψηφοφορία στο Ευρωκοινοβούλιο– η Τζόρτζια Μελόνι ζητά ήδη «ανταλλάγματα», που μεταφράζονται σε αυτή την περίπτωση σε ένα δυνατό «χαρτοφυλάκιο» στο νέο κολέγιο των Επιτρόπων της, που να έχει σχέση είτε με την οικονομία (σ.σ. όπως σήμερα με τον Πάολο Τζεντιλόνι) ή τον ανταγωνισμό, είτε με το εμπόριο. Τα χαρτοφυλάκια αυτά, φυσικά, τα διεκδικούν και άλλες χώρες με το ίδιο ή μεγαλύτερο πολιτικό, και όχι μόνο, «βάρος», όπως η Γαλλία. Παρίσι και Ρώμη φαίνεται ότι ενδιαφέρονται εξάλλου και για τη νέα θέση επιτρόπου Αμυνας.
