Μερικές εβδομάδες μετά την κατάρρευση του ISIS (Ισλαμικό Κράτος) στη Μέση Ανατολή, ο τότε επικεφαλής της τρομοκρατικής οργάνωσης, Αμπού Μπακάρ αλ Μπαγκντάντι στην τελευταία δημόσια εμφάνισή του, προέτρεπε τους οπαδούς του να συνεχίσουν τον αγώνα κατά του «εχθρού».
«Η μάχη μας σήμερα είναι μια μάχη φθοράς», είπε ο Μπαγκντάντι σε εκείνη τη δήλωση το 2019, έξι μήνες πριν σκοτωθεί σε αμερικανική στρατιωτική επιχείρηση. «Θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ο τζιχάντ [ιερός πόλεμος] συνεχίζεται μέχρι την ημέρα της κρίσης», πρόσθεσε και κάλεσε τους εναπομείναντες υποστηρικτές της οργάνωσης να επιτεθούν στη «σταυροφορική Γαλλία και τους συμμάχους της».
Στα χρόνια που ακολούθησαν, το ISIS υποχώρησε σε μεγάλο βαθμό από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων στη Δύση. Ωστόσο, η ανάληψη ευθύνης για την πρόσφατη πολύνεκρη επίθεση σε θέατρο στη Μόσχα, υπενθύμισε ότι η τρομοκρατική οργάνωση συνεχίζει να δραστηριοποιείται. Νωρίτερα μέσα στον μήνα, έξι κρατούμενοι σε φυλακή στη νότια Ρωσία, που συνδέονταν με το ISIS, έπιασαν ομήρους σωφρονιστικούς υπαλλήλους στην προσπάθειά τους να δραπετεύσουν, όμως τελικά εξουδετερώθηκαν από τις αρχές. Η Γαλλία δήλωσε επίσης ότι ένα παρακλάδι του ISIS είχε επιχειρήσει πολλαπλές τρομοκρατικές επιθέσεις στο έδαφός της.
Την Κυριακή, τουλάχιστον 20 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο Νταγκεστάν της Ρωσίας έπειτα από επιθέσεις ενόπλων σε εκκλησίες και συναγωγές σε δύο πόλεις. Αν και καμία τρομοκρατική οργάνωση δεν έχει ακόμη αναλάβει την ευθύνη για τις επιθέσεις, το τραγικό συμβάν επαινέθηκε σε ορισμένα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης που συνδέονται με το ISIS. Στο μεταξύ, αξιωματούχοι στο Βερολίνο έχουν προειδοποιήσει για τον κίνδυνο μεγάλης τρομοκρατικής επίθεσης, καθώς η χώρα τους φιλοξενεί το ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα Euro 2024.
Προπαγάνδα και επέκταση των θυγατρικών οργανώσεων
Χωρίς σαφές γεωγραφικό «χαλιφάτο», όπως στο παρελθόν, το ISIS, υπό την ηγεσία τώρα του Αμπού Χαφς αλ-Χασίμι αλ-Κουράσι, επενδύει στην προπαγάνδα που συνδυάζει την τζιχαντιστική ιδεολογία με τα τοπικά θέματα της κάθε περιοχής που δραστηριοποιείται. Στο πλαίσιο αυτό, η τρομοκρατική ομάδα έχει καταφέρει να επεκτείνει δραστικά τον ιστό των θυγατρικών της σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Μια τέτοια περίπτωση είναι το λεγόμενο ISIS-Khorasan που ανέλαβε την ευθύνη για τις πρόσφατες επιθέσεις στη Μόσχα, το Ιράν και μια αποτυχημένη προσπάθεια για επίθεση στο κοινοβούλιο της Σουηδίας.
Το ISIS δημιουργήθηκε πριν από δύο δεκαετίες εν μέσω της εξέγερσης κατά της αμερικανικής παρουσίας στο Ιράκ. Η σουνιτική μουσουλμανική ισλαμιστική ομάδα, που συμμάχησε με την Αλ Κάιντα στα πρώτα της χρόνια, κυβέρνησε αργότερα περιοχές του Ιράκ και της Συρίας, επιβάλλοντας δρακόντειους νόμους σε εκατομμύρια ανθρώπους. Εγινε συνώνυμο της ακραίας βιαιότητας και των μαζικών φρικαλεοτήτων. Ωστόσο, μέχρι το 2019 είχε ηττηθεί εδαφικά και επέστρεψε σε τακτικές ανταρτών ενώ διασπάστηκε παράλληλα σε περιφερειακές θυγατρικές.
Η νέα «γεωγραφία» του ISIS
Μια δεκαετία αφότου οι φρικαλεότητες του ISIS έγιναν πρωτοσέλιδα, η τελευταία σειρά επιθέσεων της οργάνωσης φαίνεται πως έχει σχεδιαστεί με σκοπό να τραβήξει και πάλι την παγκόσμια προσοχή σύμφωνα με τους ειδικούς. «Στα μάτια του μέσου ανθρώπου, το ISIS έχει τελειώσει εδώ και χρόνια», σχολιάζει Σιράζ Μάχερ διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου για τη Μελέτη της Ριζοσπαστικοποίησης. «Με τις επιθέσεις αυτές λένε: “Μη μας ξεχνάτε, είμαστε ακόμα εδώ και εξακολουθούμε να αποτελούμε απειλή”», προσθέτει.
Η θυγατρική του ISIS-K πέτυχε, για παράδειγμα, να τραβήξει την προσοχή παγκοσμίως μετά την ανάληψη ευθύνης για την εκατόμβη νεκρών σε θέατρο της Μόσχας. Το ISIS-K άρχισε να δρα το 2015 στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν, αφότου το αρχικό ISIS είχε ήδη ανακηρύξει το χαλιφάτο του σε εδάφη του Ιράκ και της Συρίας. Τότε, στρατολογούσε κυρίως μαχητές που πίστευαν ότι οι υπάρχουσες τρομοκρατικές ομάδες στην περιοχή, όπως η Αλ Κάιντα, δεν ήταν αρκετά σκληροπυρηνικές.
Η οργάνωση στοχεύει στη δημιουργία του δικού της χαλιφάτου στο Χορασάν, μια περιοχή που εκτείνεται σε τμήματα της ινδικής υποηπείρου έως το νότιο Ιράν. Αφού οι Ταλιμπάν ανέκτησαν την εξουσία στο Αφγανιστάν το 2021, το ISIS-K εξελίχθηκε στον πιο σοβαρό αντίπαλό τους, διεξάγοντας χτυπήματα στη χώρα και χρησιμοποιώντας το Αφγανιστάν ως βάση για επιθέσεις αλλού.
Η αγριότητα του ISIS είναι σήμερα επίσης εμφανής και στην Αφρική. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Τρομοκρατίας, το επίκεντρο της τρομοκρατίας έχει πλέον μετατοπιστεί, με το Ιράκ να μην είναι μεταξύ των 10 χωρών που έχουν πληγεί περισσότερο από αυτήν. «Το Σαχέλ είναι πλέον το επίκεντρο της τρομοκρατίας», αναφέρει ο Στιβ Κιλέλα, επικεφαλής συντάκτης του Δείκτη Τρομοκρατίας.
Οι τοπικές θυγατρικές του ISIS στο Σαχέλ,όπως ονομάζεται η τεράστια λωρίδα γης, νότια της ερήμου Σαχάρα στην Αφρική, περιορίζουν τις δραστηριότητές τους στην ευρύτερη περιοχή και δεν έχουν πραγματοποιήσει τρομοκρατικά χτυπήματα σε πιο απομακρυσμένες χώρες. Ωστόσο, ενδεικτικό της βιαιότητας αυτών των οργανώσεων είναι ότι το Σαχέλ αντιπροσωπεύει πλέον σχεδόν το ήμισυ του συνόλου των θανάτων από τρομοκρατία παγκοσμίως. Η ισλαμιστική τρομοκρατία συνέβαλε επίσης σε μια σειρά από πρόσφατα πραξικοπήματα στο Σαχέλ, καθώς η διάχυτη απογοήτευση για τις εκλεγμένες κυβερνήσεις «άνοιξε» τον δρόμο για τους στρατιωτικούς. Το ISIS είναι πιο ενεργό σήμερα στη συνοριακή περιοχή μεταξύ Μπουρκίνα Φάσο, Μάλι και Νίγηρα με επιθέσεις, μεταξύ άλλων, σε στρατιωτικά φυλάκια και πολίτες.
Με πληροφορίες από Financial Times
