Στα απομνημονεύματα του Ρίσι Σούνακ παραπέμπει με νόημα ο Ανάντ Μένον για τους λόγους που οδήγησαν τη Βρετανία σε πρόωρες εκλογές, απορώντας με την ενέργεια του απερχόμενου πρωθυπουργού.
Σε συνομιλία με την «Κ», ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Εξωτερικών Σχέσεων στο King’s College of London, διευθυντής του οργανισμού «UK in a Changing Europe», εξηγεί τι κοστίζει πολιτικά στους Τόρις και πώς οι Εργατικοί καταφέρνουν να προηγούνται με 20 μονάδες χωρίς να ξεκαθαρίζουν τις θέσεις τους. «Οι περισσότεροι Βρετανοί θεωρούν ότι το Brexit θα μπορούσε να λειτουργήσει αν η κυβέρνηση δεν τα είχε κάνει θάλασσα», τονίζει χαρακτηριστικά ως προς τη θεωρία του Bregret, περιγράφοντας μια χώρα «σε κακή διάθεση». Οσο για τα Γλυπτά του Παρθενώνα; «Θεωρώ ότι ο Στάρμερ δεν θα είναι πρόθυμος να λάβει μια τέτοια απόφαση νωρίς. Θα μπορούσε, όμως, να την αναθέσει στο Βρετανικό Μουσείο χωρίς να φαίνεται η κυβέρνηση».
– Γιατί ο Ρίσι Σούνακ προκήρυξε τώρα εκλογές, τις οποίες –όπως όλα δείχνουν– θα χάσει;
– Η ειλικρινής απάντηση είναι ότι δεν θα μάθουμε μέχρι να γράψει τα απομνημονεύματά του. Μέχρι τότε, υπάρχουν διάφορες θεωρίες. Μία από αυτές θέλει τους χρηματοδότες του Συντηρητικού Κόμματος να αποσύρουν το ενδιαφέρον τους και μπορεί να φοβήθηκε ότι κινδύνευε με κατάρρευση το κόμμα. Μία άλλη θεωρία σχετίζεται με την ανησυχία πως οι δρομολογούμενες απελάσεις αιτούντων άσυλο θα μπορούσαν να προκαλέσουν μεγάλη αναταραχή στο εσωτερικό του κόμματος. Μια τρίτη θεωρία έχει να κάνει με τον φόβο ότι θα υπάρξει νέα αύξηση του πληθωρισμού προς το φθινόπωρο και άρα μπορεί να γίνουν ακόμη χειρότερα τα πράγματα στην οικονομία. Ομως, στην πραγματικότητα, κανείς δεν ξέρει. Οι πάντες ξαφνιάστηκαν, αφού όταν ένας πρωθυπουργός υστερεί στις δημοσκοπήσεις, συνήθως περιμένει μέχρι την τελευταία στιγμή ώστε να εξαντλήσει τα περιθώρια και να βελτιώσει τις επιδόσεις του.
– Ποιο είναι το πρόβλημα των Τόρις; Γιατί βλέπουν τόσο χαμηλά τα ποσοστά τους;
– Νομίζω ότι δύο λόγοι ξεχωρίζουν περισσότερο από τους άλλους. Πρώτον, το σκάνδαλο επί Μπόρις Τζόνσον με αφορμή τα πάρτι κατά τη διάρκεια της πανδημίας επέφερε τεράστιο πλήγμα στην εικόνα τους. Δεύτερον, ήταν καταστροφική για τους Τόρις η πρωθυπουργία της Λιζ Τρας. Και, φυσικά, διανύουμε μια κρίση που αφορά το κόστος ζωής. Οταν είσαι στην εξουσία, αν η οικονομία δεν τα πηγαίνει καλά, τότε θα τιμωρηθείς πολιτικά. Και στην πραγματικότητα το οικονομικό ζήτημα διαρκεί πλέον εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία, με κύριο χαρακτηριστικό τον στάσιμο ρυθμό ανάπτυξης και το στάσιμο πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών. Επιπλέον, συζητάμε για ένα κόμμα το οποίο βρίσκεται στην εξουσία επί 14 χρόνια. Το εκλογικό σώμα άρχισε πλέον να σκέφτεται ότι είναι μάλλον ώρα να δώσει ευκαιρία και στους Εργατικούς. Δεν το κάνει με αληθινό ενθουσιασμό. Ομως, τηρεί τη λογική «ας κάνουμε την αλλαγή, να δούμε τι θα γίνει».
– Τι αλλαγές πολιτικής θα δούμε στη Βρετανία με μια κυβέρνηση Εργατικών;
– Αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα ερώτηση, γιατί στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε. Ενα από τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την εκστρατεία των Εργατικών είναι το πόσο λίγα διατίθενται να πουν για την πολιτική τους. Ακόμη περιμένουμε το μανιφέστο τους. Εχουν επιλέξει μια σαφώς αμυντική εκστρατεία σε πολλά θέματα. Μάλιστα, πέφτουν συχνά σε θέσεις των Συντηρητικών. Για την άμυνα και την ασφάλεια έχουν περίπου την ίδια ατζέντα. Ακόμη και στο μεταναστευτικό δηλώνουν ότι θα μειώσουν τους αριθμούς. Από την άλλη, δίνουν έμφαση στην ενίσχυση των δικαιωμάτων για τους εργαζομένους. Υπάρχουν ενδείξεις, όμως, ότι αυτό θα αποδυναμωθεί στη διαδρομή για την εξουσία. Στην πραγματικότητα, δεν έχουμε ξεκάθαρη εικόνα για την πολιτική που θα ακολουθήσουν οι Εργατικοί. Και είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι προηγούνται με 20 μονάδες στις δημοσκοπήσεις χωρίς να είναι σαφές τι θα πράξουν ως κυβέρνηση. Το μόνο σαφές ότι θα κερδίσουν.
– Αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις και οι Τόρις χάσουν τις εκλογές, θα παραμείνει ο Ρίσι Σούνακ αρχηγός στο κόμμα; Αν όχι, ποιος είναι ο επικρατέστερος διάδοχος;
– Δεν θα παραμείνει αρχηγός. Πρωτοπόροι για την αντικατάσταση του Ρίσι Σούνακ αυτήν τη στιγμή είναι, κατά τη γνώμη μου, οι Σουέλα Μπρέιβερμαν, Κέμι Μπάντενοχ και Πένι Μόρντοντ. Είναι σχεδόν αδύνατο ωστόσο αυτήν τη στιγμή να προβλέψουμε ποιος θα είναι ο διάδοχος, πολύ απλά, διότι δεν γνωρίζουμε ποιοι Συντηρητικοί θα καταφέρουν να παραμείνουν στη Βουλή. Προσωπικότητες που θεωρούνται υποψήφιες για την ηγεσία των Συντηρητικών ενδέχεται να χάσουν τις θέσεις τους. Οσο δεν ξέρουμε τη σύνθεση της κοινοβουλευτικής ομάδας του Συντηρητικού Κόμματος, δεν γνωρίζουμε τους συσχετισμούς που θα καθορίσουν τις αποφάσεις στο εσωτερικό του. Για παράδειγμα, θα πρέπει να μάθουμε αν το Συντηρητικό Κόμμα στο κοινοβούλιο θα είναι πιο δεξιό ή πιο αριστερό απ’ ό,τι σήμερα.
– Εχουν μετανιώσει οι Βρετανοί για το Brexit; Τι δείχνουν οι έρευνες;
– Είναι περίπλοκο. Ουσιαστικά, οι Βρετανοί είναι δυσαρεστημένοι με τον τρόπο που εφαρμόστηκε το Brexit. Αν κοιτάξουμε τα ευρήματα, περισσότερο από το 80% των ψηφοφόρων δεν θα άλλαζε τη θέση του αν διεξαγόταν σήμερα ένα νέο δημοψήφισμα. Είναι άλλο να λυπάται κανείς για το Brexit και άλλο να αλλάζει γνώμη για την επιλογή αυτή καθαυτή. Οι περισσότεροι Βρετανοί θεωρούν ότι το Brexit θα μπορούσε να λειτουργήσει αν η κυβέρνηση δεν τα είχε κάνει θάλασσα. Νομίζω ότι αυτό είναι το συναίσθημα της κοινής γνώμης στη Βρετανία αυτήν τη στιγμή.
– Πώς θα περιγράφατε ευρύτερα το κλίμα στη βρετανική κοινωνία σήμερα; Τι απασχολεί περισσότερο τον κόσμο; Υπάρχει καλή ψυχολογία ή απαισιοδοξία για το μέλλον;
– Απόλυτη απαισιοδοξία διάχυτη για το μέλλον. Ο κόσμος ανησυχεί πολύ για τις οικονομικές προοπτικές της χώρας και για τους διεθνείς κινδύνους, οι οποίοι –όπως αναγνωρίζουν και οι πολιτικές ηγεσίες– είναι μεγαλύτεροι από κάθε άλλη στιγμή μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Και υπάρχει πολύ περιορισμένος ενθουσιασμός για την πολιτική. Οι περισσότεροι Βρετανοί εκτιμούν ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικές διακρίσεις μεταξύ των κομμάτων και είναι πιθανή μια αρκετά χαμηλή συμμετοχή σε αυτές τις εκλογές. Αυτήν τη στιγμή, η Βρετανία είναι σε κακή διάθεση.
– Στην Ελλάδα, το ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στη Βρετανία εστιάζεται και στο θέμα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα. Θεωρείτε ότι οι Εργατικοί θα έχουν μια διαφορετική στάση στο θέμα;
– Νομίζω ότι ο Κιρ Στάρμερ θα είναι πολύ πιο πρόθυμος από τους Συντηρητικούς να έχει καλές φιλικές σχέσεις με τους Ευρωπαίους ηγέτες. Από την άλλη, όμως, έχει επενδύσει και στον πατριωτισμό. Και αν τηρούσε άλλη στάση ως πρωθυπουργός, θα ενθάρρυνε αντίστοιχες επιθέσεις από τους Συντηρητικούς, περί της κληρονομιάς του Ηνωμένου Βασιλείου και ούτως καθεξής. Είναι δύσκολο να πει κανείς. Θεωρώ ότι δεν θα είναι πρόθυμος να λάβει μια τέτοια απόφαση νωρίς. Θα μπορούσε πάντως να την αναθέσει στο Βρετανικό Μουσείο, διερευνώντας αν θα ήταν διατεθειμένο να διαπραγματευθεί κάποια μορφή συμφωνίας, στην οποία δεν θα φαίνεται η κυβέρνηση.
