Δύο ημέρες προτού ανοίξουν οι κάλπες για τον πρώτο γύρο των κρίσιμων βουλευτικών εκλογών, η Γαλλία βρίσκεται σε αχαρτογράφητα νερά, με ισχυρό το ενδεχόμενο μιας συγκατοίκησης ανάμεσα στον κεντρώο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και μια κυβέρνηση του ακροδεξιού κόμματος Εθνική Συσπείρωση (RN), που διατηρεί σταθερό και σημαντικό δημοσκοπικό προβάδισμα.
Στις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες η Γαλλική Δημοκρατία γνώρισε τρεις περιόδους συγκατοίκησης, όπου το προεδρικό μέγαρο του Ελιζέ και το πρωθυπουργικό γραφείο του Ματινιόν φιλοξενούσαν ηγέτες αντιπάλων παρατάξεων. Στις δύο από αυτές, ο σοσιαλιστής πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν μοιράστηκε την εξουσία με τους συντηρητικούς πρωθυπουργούς Ζακ Σιράκ και Εντουάρ Μπαλαντίρ, ενώ στην τρίτη ο δεξιός πρόεδρος Ζακ Σιράκ συνυπήρξε με την κυβέρνηση της Πληθυντικής Αριστεράς υπό τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό Λιονέλ Ζοσπέν.
Ωστόσο και στις τρεις περιπτώσεις οι δύο πόλοι της εξουσίας συμμερίζονταν τις ίδιες αρχές για θεμελιώδη ζητήματα, ιδίως στα ευαίσθητα πεδία της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας, κάτι που δεν είναι δεδομένο σε μια συγκατοίκηση ανάμεσα στον Μακρόν και την άκρα Δεξιά.
Τη νευρικότητα που επικρατεί στις ελίτ της Γαλλίας και στους Ευρωπαίους συμμάχους της ήρθε να ενισχύσει χθεσινή παρέμβαση της Μαρίν Λεπέν, ηγετικής προσωπικότητας της RN, η οποία αναμένεται να διεκδικήσει εκ νέου το προεδρικό αξίωμα στις εκλογές του 2027. Σε συνέντευξή της στην εφημερίδα της Βρετάνης Le Télégramme, η Μαρίν Λεπέν προεξόφλησε νίκη του κόμματός της και ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον 28χρονο προστατευόμενό της Ζορντάν Μπαρντελά, θέτοντας ταυτόχρονα κόκκινες γραμμές στον Μακρόν για την επόμενη μέρα.
Κόκκινες γραμμές
«Σε ό,τι αφορά τον επόμενο πρωθυπουργό, ο πρόεδρος έχει αντιληφθεί ότι δεν διαθέτει περιθώρια επιλογής, από τη στιγμή που ο Ζορντάν Μπαρντελά θα έχει λάβει την εντολή από τον γαλλικό λαό», δήλωσε η Λεπέν. Διαβεβαίωσε ότι «δεν θα έρθει καμία καταστροφή γιατί είμαστε λογικοί άνθρωποι», προσθέτοντας ότι «ο Ζορντάν δεν προτίθεται να ξεκινήσει πόλεμο (με τον Μακρόν), αλλά έχει ήδη θέσει κάποιες κόκκινες γραμμές». Ενδεικτικά ανέφερε ότι «στο μέτωπο της Ουκρανίας ο πρόεδρος δεν θα έχει τη δυνατότητα να στείλει γαλλικά στρατεύματα», ενδεχόμενο που έχει αφήσει ανοιχτό ο Εμανουέλ Μακρόν, προκαλώντας σοβαρές αντιδράσεις εντός και εκτός Γαλλίας.
Ακολουθώντας το παράδειγμα της Μελόνι, η Εθνική Συσπείρωση μετριάζει τις θέσεις της για Πούτιν και Ουκρανία, ενώ στέλνει καθησυχαστικά μηνύματα σε διεθνείς αγορές και επιχειρηματίες.
Αίσθηση προκάλεσε η αναφορά της Μαρίν Λεπέν στο θέμα της άμυνας, η οποία μαζί με την εξωτερική πολιτική θεωρούνται σε όλη τη διάρκεια της Πέμπτης Δημοκρατίας που ίδρυσε ο Σαρλ ντε Γκωλ, προνόμιο του προέδρου. Κατά την ηγέτιδα της RN, η ιδιότητα του επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων που προβλέπεται για τον πρόεδρο από το σύνταγμα «είναι ένας τιμητικός τίτλος, αφού στην πραγματικότητα είναι ο πρωθυπουργός εκείνος που κινεί τα νήματα».
Η αλήθεια είναι ότι το γαλλικό σύνταγμα προβλέπει μεν ότι ο πρόεδρος «είναι ο επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων» και προεδρεύει των αρμόδιων επιτροπών, ταυτόχρονα όμως αναφέρει ρητά ότι «ο πρωθυπουργός είναι υπεύθυνος για την εθνική άμυνα», γεγονός που αφήνει ανοιχτό ένα ευρύ πεδίο για ερμηνείες και αντιπαραθέσεις.
Κάνει πίσω
Στην τελική ευθεία προς τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές που προκάλεσε ο Μακρόν, ύστερα από το συντριπτικό εις βάρος του κόμματός του Αναγέννηση αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, η RN κατέβαλε συστηματικές προσπάθειες να καθησυχάσει τους συμμάχους της Γαλλίας, τους επιχειρηματίες και τις διεθνείς αγορές, ακολουθώντας τη συνταγή της Ιταλίδας ακροδεξιάς πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι.
Ο Μπαρντελά ουσιαστικά έβαλε στη ναφθαλίνη την υπόσχεση της RN για επαναφορά του ορίου συνταξιοδότησης από τα 64 στα 60 χρόνια, περιορίζοντάς την σε όσους έχουν ένσημα από 40 χρόνια εργασίας – ένα στατιστικά ασήμαντο ποσοστό. Επιπλέον, παρέπεμψε στις ελληνικές καλένδες την εφαρμογή μιας άλλης προγραμματικής θέσης του κόμματός του σχετικά με την αποχώρηση της Γαλλίας από την ενοποιημένη στρατιωτική διοίκηση του ΝΑΤΟ και αναγνώρισε ότι υπήρξε μέχρι πρόσφατα μια «συλλογική αφέλεια» έναντι του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η τελευταία δημοσκόπηση της εταιρείας Ipsos που δημοσιεύτηκε στη χθεσινή Le Monde εμφανίζει την RN να προηγείται σταθερά, εξασφαλίζοντας, μαζί με τους συμμάχους της από την Κεντροδεξιά, το 36% στην πρόθεση ψήφου έναντι 29% του αριστερού συνασπισμού Νέο Λαϊκό Μέτωπο και μόλις 19,5% της κεντρώας συμμαχίας, που περιλαμβάνει το κόμμα του Μακρόν. Παρ’ όλα αυτά, παραμένει αμφίβολο αν η Εθνική Συσπείρωση και οι σύμμαχοί της καταφέρουν να εξασφαλίσουν την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία στον δεύτερο και αποφασιστικό γύρο της 7ης Ιουλίου. Η παράταξη Μακρόν εμφανίζεται διχασμένη απέναντι στην προοπτική ενιαίου μετώπου με την Αριστερά εναντίον της Λεπέν στις περιφέρειες όπου θα διεκδικεί την έδρα υποψήφιος της RN.
Στην ετήσια έκθεσή της, που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, η γαλλική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (CNCDH) κατέγραψε ανησυχητική άνοδο του ρατσισμού και της ξενοφοβίας σε όλες τις μορφές της στη διάρκεια του 2023, υπό την επίδραση και του πολέμου στη Γάζα, που κατέγραψε σημαντική αύξηση των κρουσμάτων αντισημιτισμού και ισλαμοφοβίας. Σε έρευνα που πραγματοποίησε η επιτροπή, 51% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι δεν νιώθουν άνετα στη σημερινή Γαλλία λόγω της αυξανόμενης μετανάστευσης, την οποία ενοχοποιούν ως θεμελιώδη αιτία της εγκληματικότητας σε ποσοστό 43%.
Πλειοδοσία οικονομικών παροχών από τα κόμματα
Νέα πίεση αναμένεται να ασκηθεί στη γαλλική δημοσιονομική πολιτική, που ήδη βρίσκεται υπό την επιτήρηση των Βρυξελλών, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της κάλπης των βουλευτικών εκλογών, με τα μεγάλα κόμματα να έχουν δεσμευθεί σε δαπάνες τις οποίες απέφυγαν να κοστολογήσουν. Η απερχόμενη κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να περιορίσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού από 5,5% του ΑΕΠ στο 3% μέχρι το 2027, στόχος που μοιάζει ανέφικτος μετά την προκήρυξη εκλογών.
Αν σχηματίσει κυβέρνηση, η Εθνική Συσπείρωση έχει ανακοινώσει ότι θα μειώσει από τον Ιούλιο κιόλας τον ΦΠΑ στην ενέργεια, με κόστος 12 δισ. ευρώ για τον επόμενο χρόνο. Ο Μπαρντελά υποστηρίζει ότι το μέτρο θα χρηματοδοτηθεί από τη μείωση κατά 2 δισ. ευρώ της γαλλικής συνεισφοράς στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, παρότι ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. έχει ψηφισθεί εδώ και χρόνια για τα έτη 2021-2027.
Το κόμμα στοιχηματίζει ότι θα επωφεληθεί σημαντικά από την εξαγγελία του για φορολόγηση υπερκερδών παραγωγών ενέργειας και με την αντικατάσταση της φορολογίας του τονάζ των εφοπλιστών με δικαιότερο και πιο επικερδές μέτρο. Ο Μπαρντελά έχει δεσμευθεί επίσης να προσφέρει αυξήσεις στους συνταξιούχους ανάλογες με τον πληθωρισμό, να μειώσει το όριο συνταξιοδότησης στα 60 χρόνια για όσους εισήλθαν στην αγορά εργασίας στα 20 χρόνια τους ή νωρίτερα και να αυξήσει τους μισθούς εκπαιδευτικών και υγειονομικών.
Το ακροδεξιό κόμμα υποστηρίζει ότι τα κοινωνικά του μέτρα μπορούν να χρηματοδοτηθούν μέσα από τον περιορισμό των επιδομάτων αλλοδαπών και τη συρρίκνωση της γραφειοκρατίας, με τον επικεφαλής του κόμματος να τονίζει ότι τα μέτρα αυτά θα οδηγήσουν στην εξοικονόμηση 20 δισ. ευρώ φέτος και το 2025.
Το αριστερό Νέο Λαϊκό Μέτωπο αναφέρει ως πρώτη του προτεραιότητα την αύξηση των μισθών δημοσίων υπαλλήλων κατά 10%, την προσφορά δωρεάν γευμάτων, σχολικού εξοπλισμού και μετακίνησης σε μαθητές σχολείων, αλλά και την ενίσχυση των στεγαστικών επιδομάτων κατά 10%.
Το κόμμα υποστηρίζει ότι μπορεί να χρηματοδοτήσει τις δεσμεύσεις του αυτές με 15 δισ. ευρώ φορολογικά έσοδα από τα υπερκέρδη εταιρειών, που δεν έχουν επιλεγεί ακόμη, και με την επαναφορά του φόρου μεγάλης περιουσίας, ικανού να αποφέρει άλλα 15 δισ.
Η κυβέρνηση του Μετώπου θα «πάγωνε» αμέσως τις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας και θα ψήφιζε την αύξηση του βασικού μισθού κατά 14%, προσφέροντας επιδοτήσεις σε μικρές επιχειρήσεις. Το Μέτωπο σχεδιάζει μαζικές προσλήψεις εκπαιδευτικών και υγειονομικών, την επιδότηση ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών και την αύξηση των κρατικών δαπανών κατά 100 δισ. ευρώ επιπλέον.
Από το 2016 οι ετήσιες κρατικές δαπάνες θα φθάσουν τα 150 δισ. ευρώ, με αύξηση των προϋπολογισμών των υπουργείων Πολιτισμού και Αθλητισμού προκειμένου να ανέλθουν στο 1% του ΑΕΠ. Το Μέτωπο θα καταργήσει επίσης την επέκταση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, που ψηφίσθηκε το 2023, για να το επαναφέρει στα 60 έτη.
Παρότι το κόμμα του Μακρόν έχει δεσμευθεί να περιορίσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού στο 3% του ΑΕΠ μέχρι το 2027, ανεξάρτητοι δημοσιονομικοί οργανισμοί εκφράζουν την αμφιβολία τους για την ικανότητα αυτή. Παρά τις εξαγγελίες για μείωση του κόστους του ρεύματος, το κόμμα παραμένει προσηλωμένο στην αυστηρή δημοσιονομική πολιτική.
Δεν τον ψηφίζουν στη γενέτειρά του
Η γενέτειρα του Ζορντάν Μπαρντελά, το προάστιο της γαλλικής πρωτεύουσας Σεν Ντενί, συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά που μισεί ο νεαρός ηγέτης της Εθνικής Συσπείρωσης. Παραδοσιακά γαλλικά παντοπωλεία γειτνιάζουν με μουσουλμανικά κρεοπωλεία χαλάλ, ενώ πελάτισσες με ισλαμικές μαντίλες ψωνίζουν δίπλα σε νέους Γάλλους εργαζομένους, που αναζητούν εκεί φθηνότερα ενοίκια. Ο Μπαρντελά λέει σήμερα ότι οι εμπειρίες του στο Σεν Ντενί τον έπεισαν να γίνει πολιτικός. «Ενιωσα ξένος στην ίδια μου τη χώρα. Εζησα τον εξισλαμισμό της γειτονιάς μου», είπε στις αρχές του μήνα. Στην υπαίθρια αγορά της συνοικίας, όμως, το μόνο κόμμα που δεν διαθέτει τραπέζι είναι η Εθνική Συσπείρωση (RN).
«Το Σεν Ντενί έχει αντανακλαστική απέχθεια στη RN. Ο τοπικός υποψήφιος δεν τολμάει καν να εμφανίσει το πρόσωπό του σε αφίσες, φοβούμενος αντίποινα. Ακόμη κι εγώ δέχθηκα επιθέσεις από ανθρώπους που είδαν το μπλε χρώμα του φυλλαδίου μου και νόμισαν ότι είμαι υποψήφιος της RN», λέει ο υποψήφιος των συντηρητικών Ρεπουμπλικανών στο Σεν Ντενί, Λουί-Οσίλ Μαγιάρ, μιλώντας στο περιοδικό Politico.
Αριστερό το Σεν Ντενί
Το Σεν Ντενί αναμένεται να παραμείνει στα αριστερά την Κυριακή, με τον υποψήφιο του Κ.Κ. Γαλλίας, υποστηριζόμενο από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, να θεωρείται βέβαιος νικητής. Πριν από δύο χρόνια ο τότε συνασπισμός της Αριστεράς είχε άνετη νίκη με 80% στον δεύτερο γύρο απέναντι στον υποψήφιο του κόμματος του Μακρόν.
Πολλοί κάτοικοι του προαστίου επικρίνουν τον πρόεδρο Μακρόν για το νομοσχέδιο καταπολέμησης των «ισλαμικών αποσχιστικών τάσεων», το οποίο στιγμάτιζε τις μειονότητες και απαγόρευε το μουσουλμανικό μάξι φόρεμα (αμπάγια) σε σχολεία. «Αν κοιτάξουμε τους νόμους που ψήφισε ο Μακρόν, η απειλή μιας νίκης της Συσπείρωσης δεν είναι πια τόσο δυνατή όσο παλαιότερα, καθώς έχει ήδη γίνει επίθεση στη διαφορετικότητα που έχει η περιοχή μας», λέει η καθηγήτρια λυκείου Καντιά Χερίζ, που έχει αλγερινή καταγωγή.
Την απογοήτευση και τον φόβο των Γάλλων μουσουλμάνων καρπώνεται εκλογικά το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, με 62% των μουσουλμάνων να ψηφίζουν υπέρ της Ανυπότακτης Γαλλίας του Μελανσόν στις ευρωεκλογές. Στο Σεν Ντενί, το αριστερό κόμμα του Μελανσόν, που συμμετέχει τώρα στο Λαϊκό Μέτωπο, εξασφάλισε 50% των ψήφων στις ευρωεκλογές, παρότι στις βουλευτικές δεν είχε ξεπεράσει το 10%.
Στο Σεν Ντενί, τη συμμαχία των αριστερών κομμάτων απειλεί να διαταράξει, έστω και συμβολικά, η υποψηφιότητα του 37χρονου σιδηροδρομικού μαροκινής καταγωγής Ανάς Καζίμπ, εκπροσώπου Τύπου του τροτσκιστικού κόμματος Διαρκής Επανάσταση. Η εκστρατεία του Καζίμπ στο Σεν Ντενί είναι αποτελεσματική, με τα φυλλάδιά του να υπενθυμίζουν τις συντηρητικές θέσεις των Σοσιαλιστών και των Πρασίνων, μελών του Μετώπου.
Ο Καζίμπ κατηγορεί τον υποψήφιο που στηρίζεται από το Μέτωπο και βουλευτή του Κ.Κ., Στεφάν Πε, για την αποχή του στην ψηφοφορία του νομοσχεδίου περί ισλαμικής απόσχισης.
