«Λευκός καπνός» άρχισε να βγαίνει λίγο πριν από τα μεσάνυχτα χθες από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τα πρόσωπα της ευρωπαϊκής ηγεσίας, καθώς εγκρίθηκαν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την προεδρία της Κομισιόν –με την Τζόρτζια Μελόνι να επιμένει μέχρι τέλους στις αντιρρήσεις της–, ο Αντόνιο Κόστα για την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και η Κάγια Κάλας ως επικεφαλής ευρωπαϊκής διπλωματίας.
Νωρίτερα, απειλήθηκαν με «εκτροχιασμό» οι συζητήσεις για τη στρατηγική ατζέντα της Ε.Ε. όταν Γερμανία και Γαλλία κατέθεσαν την τελευταία στιγμή νέο κείμενο με σειρά τροποποιήσεων, τις οποίες αρνήθηκε η Ελλάδα, στο πλευρό της οποίας τάχθηκε η Ιταλία, Πολωνία και οκτώ ακόμα κράτη-μέλη. Η Γερμανία, μάλιστα, επιδίωκε να μην γίνει καμία αναφορά σε «πρωτοπόρα πρότζεκτ» και πρωτοβουλίες κοινού ενδιαφέροντος σε όλη την Ε.Ε., σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές.
Ωστόσο, ο Ελληνας πρωθυπουργός διεμήνυσε ότι τέτοιου είδους αλλαγές δεν θα μπορούσαν να περάσουν τελευταία στιγμή, καθώς επρόκειτο για θέμα αρχής και θεσμικής διαδικασίας, ενώ ανέφερε επιπλέον ότι για το κείμενο είχε ήδη υπάρξει σχετική επεξεργασία σε επίπεδο μονίμων αντιπροσώπων της Ε.Ε., θέση με την οποία συμφώνησε τόσο η Ιταλίδα ομόλογός του, Τζόρτζια Μελόνι όσο και ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ.
Οι διαβουλεύσεις των Ευρωπαίων ηγετών για τα πρόσωπα της ευρωπαϊκής ηγεσίας είχαν αρχίσει από νωρίς και για την επίτευξη συμφωνίας είχε στηθεί μεγάλη επιχείρηση «κατευνασμού» της Ιταλίδας πρωθυπουργού κυρίως από ηγέτες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), καθώς η Τζόρτζια Μελόνι δεν έκρυψε την ενόχλησή της για τον αποκλεισμό της από τις συνομιλίες που προηγήθηκαν μεταξύ των «τριών». Απευθυνόμενη στο ιταλικό Κοινοβούλιο την Τετάρτη τους κατηγόρησε μάλιστα για κρυφές διαπραγματεύσεις, πριν ακόμη προσέλθουν οι Ευρωπαίοι στις κάλπες.
«Λευκός καπνός» για τα πρόσωπα, καθώς εγκρίθηκαν – όχι όμως ομόφωνα– οι τοποθετήσεις Φον ντερ Λάιεν, Κάλας και Κόστα.
Οι διαπραγματευτές εκ μέρους του ΕΛΚ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Πολωνός ομόλογός του Ντόναλντ Τουσκ, εξέφρασαν πάντως δημόσια εκτίμηση τόσο για την ίδια όσο και για την Ιταλία, εξηγώντας ότι η συμφωνία των «τριών» δεν αποτέλεσε διαδικασία «αποκλεισμού» οποιουδήποτε. Προηγήθηκε επικοινωνία με την Ιταλίδα πρωθυπουργό και του Αυστριακού καγκελαρίου και του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, που τη συνάντησε και ξεχωριστά στο περιθώριο της συνόδου. Αντιλαμβανόμενος το «πολεμικό κλίμα» ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ αποφάσισε να παραπέμψει το κρίσιμο ζήτημα, όπως και εκείνο της στρατηγικής ατζέντας, στο δείπνο των ηγετών, δηλαδή αρκετές ώρες μετά την έναρξη του συμβουλίου.
Προηγήθηκαν οι συζητήσεις για τις εξελίξεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, καθώς και για το ζήτημα άμυνας και ασφάλειας, που θα αποτελέσει άλλωστε μία από τις βασικές προτεραιότητες της Ε.Ε.
Αίσθηση, μάλιστα, προκάλεσε η «παρέμβαση» της προέδρου της Κομισιόν, που έκανε λόγο για ανάγκη αμυντικών επενδύσεων ύψους 500 δισ. ευρώ στη δεκαετία. Αναπάντητο, όμως, παρέμεινε το πώς θα χρηματοδοτηθούν, αν και έκανε ασαφή αναφορά στην έκδοση κοινού χρέους, σύμφωνα με Ευρωπαίους διπλωμάτες. Είχε πάντως αποφύγει να καταθέσει έκθεση –που θα συμπλήρωνε τη στρατηγική ατζέντα– για τον τρόπο χρηματοδότησης της ευρωπαϊκής άμυνας, παρότι της είχε ζητηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Μάρτιο. «Τα ζητήματα αυτά είναι εξαιρετικά ευαίσθητα», είχε αναφέρει Ευρωπαίος αξιωματούχος προκειμένου να «διασκεδάσει» τις πληροφορίες ότι η Φον ντερ Λάιεν δεν ήθελε να ανοίξει τη σχετική συζήτηση, κυρίως λόγω της αντίδρασης του Βερολίνου στην έκδοση αμυντικών ευρωομολόγων.
Τη στάση αυτή κράτησε πάντως και χθες ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς, ο οποίος –έχοντας στο πλευρό του τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε– ζήτησε να προστεθεί στα συμπεράσματα του συμβουλίου επισήμανση για δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής άμυνας, επιμένοντας να μη δίνονται ευρωπαϊκά κονδύλια για αγορές όπλων, σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές. Βρήκε, ωστόσο, απέναντί του τόσο τον Ελληνα πρωθυπουργό όσο και τον Πολωνό ομόλογό του, καθώς θεωρούν πως σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία θα έστελνε το λάθος μήνυμα.
Είχε προηγηθεί μάλιστα και η υπογραφή «εγγυήσεων ασφαλείας» μεταξύ Ε.Ε. και Κιέβου, παρουσία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, κατά την έναρξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η χθεσινή υπογραφή δεν αφορά, πάντως, ένα αμοιβαίο αμυντικό σύμφωνο, αλλά κοινό ευρωπαϊκό σχέδιο στήριξης της Ουκρανίας με στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτικά μέσα για τα επόμενα χρόνια, και ενώ 6,1 δισ. μέσω του ευρωπαϊκού μηχανισμού ειρήνης (EPF) παραμένουν ακόμη μπλοκαρισμένα από την Ουγγαρία.
