Σε κρίση πανικού τελούν μετά το ντιμπέιτ των δύο μονομάχων στις ΗΠΑ οι Δημοκρατικοί, το αμερικανικό κατεστημένο και μεγάλο μέρος της υφηλίου που βλέπει πλέον ορατό τον κίνδυνο επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στην αμερικανική προεδρία με ό,τι αυτό συνεπάγεται για όλο τον κόσμο: από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη συνοχή της Δύσης μέχρι την κλιματική αλλαγή.
Η απογοητευτική εμφάνιση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν στην τηλεμαχία επανέφερε στο προσκήνιο το ζήτημα-ταμπού της προχωρημένης ηλικίας του και επέτεινε τις εκκλήσεις για απόσυρσή του από την κούρσα.
Αν και ο ίδιος δήλωσε ικανοποιημένος («Πιστεύω ότι τα πήγαμε καλά», είπε), ακόμη και η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις, η οποία είναι η προφανής επιλογή για την αντικατάστασή του σε περίπτωση που παραιτηθεί, παραδέχθηκε ότι η εκκίνησή του στην τηλεοπτική αντιπαράθεση με τον Τραμπ ήταν κάπως βραδυφλεγής, αλλά ότι στο τέλος βρήκε τον βηματισμό του. «Δεν του γυρίζεις την πλάτη εξαιτίας μιας εμφάνισης», ήταν το σχόλιο του κυβερνήτη της Καλιφόρνιας Γκάβιν Νιούσομ, επίσης εκ των επικρατέστερων διαδόχων του σε περίπτωση που αποφασίσει να παραιτηθεί.
Παρά την προσπάθεια των στελεχών του κόμματός του να δείξουν ότι δεν τον εγκαταλείπουν στη δύσκολη στιγμή της προεκλογικής εκστρατείας, οι αντιδράσεις των πολιτικών αναλυτών ήταν καταστροφικές για τη συνέχιση της εκστρατείας του και διάχυτη η αίσθηση ότι οι Δημοκρατικοί πρέπει επειγόντως να βρουν έναν αξιόπιστο υποψήφιο.
Δική του επιλογή
Ο Μπάιντεν ήταν αυτός που προκάλεσε τον πρώην πρόεδρο σε ένα ντιμπέιτ, τόσο νωρίς στη διάρκεια του εκλογικού κύκλου για να κερδίσει τις εντυπώσεις σε μια στιγμή που η αντίληψη της κοινής γνώμης για την κατάσταση της οικονομίας παραμένει πολύ χειρότερη από την κατάσταση της οικονομίας αυτή καθεαυτήν. Την ίδια στιγμή, οι επτά πολιτείες-κλειδιά (Αριζόνα, Τζόρτζια, Μίσιγκαν, Νεβάδα, Πενσιλβάνια, Bόρεια Καρολίνα και Ουισκόνσιν) δείχνουν τον τελευταίο καιρό να κλίνουν προς την πλευρά του Τραμπ και οι δημοσκοπήσεις φέρουν τον τέως πρόεδρο να προηγείται με οριακό προβάδισμα.
Το ζήτημα της φυσικής κατάστασης και πνευματικής διαύγειας του Μπάιντεν επανερχόταν τις τελευταίες εβδομάδες όλο και συχνότερα με κακεντρεχή δημοσιεύματα στον συντηρητικό Τύπο. Τα viral βιντεάκια, που τον έδειχναν να τα έχει χαμένα, αποδόθηκαν επανειλημμένα από τον Λευκό Οίκο στη μονταζιέρα των Ρεπουμπλικανών. Η σφριγηλή παρουσία του στη φετινή ομιλία για την κατάσταση του έθνους ενώπιον του Κογκρέσου αναπτέρωσε το ηθικό του ίδιου του προέδρου και των συνεργατών του ότι είναι σε θέση να φέρει εις πέρας μια δύσκολη προεκλογική εκστρατεία. Οι ελπίδες αυτές γκρεμίστηκαν χθες τα ξημερώματα με πάταγο.
Πανικός στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών, με πολλούς να προτείνουν αλλαγή υποψηφίου, τη στιγμή που ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος προηγείται δημοσκοπικά σε επτά κρίσιμες πολιτείες.
Το επιτελείο του προέδρου φιλοδοξούσε να αποδείξει ότι ο Μπάιντεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες μιας τηλεοπτικής αναμέτρησης. Μια ικανοποιητική εμφάνιση θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως θρίαμβος. Ο πήχυς ήταν χαμηλά, αλλά εκείνος πέρασε από κάτω. Την ίδια στιγμή, ο Τραμπ εμφανίστηκε σαφώς πιο συγκροτημένος. «Ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν πιο προεδρικός απ’ ό,τι το 2020 και ο Μπάιντεν λιγότερο», σχολίασε ο δημοσιογράφος Εζρα Κλάιν των Τάιμς της Νέας Υόρκης. Ο πήχυς που είχε θέσει ο Τραμπ με τις προηγούμενες επιδόσεις του ήταν επίσης χαμηλά κι εκείνος κατάφερε να τον ξεπεράσει κατά πολύ.
Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του CNN, που διοργάνωσε την τηλεμαχία, το 67% του κοινού ανέδειξε νικητή τον Τραμπ και μόλις το 33% τον Μπάιντεν.
Οι δύο άνδρες δεν αντάλλαξαν χειραψία, χρησιμοποίησαν σκληρές εκφράσεις ο ένας για τον άλλον και παρέθεσαν ψευδή στοιχεία για πολλά ζητήματα. Η σβησμένη φωνή του προέδρου από την έναρξη της τηλεοπτικής αναμέτρησης υποχρέωσε τον Λευκό Οίκο να αφήσει να διαρρεύσει ότι ήταν κρυωμένος.
Ατάκες της τηλεμαχίας
Παρά την εντατική προετοιμασία επί μία εβδομάδα στο Καμπ Ντέιβιντ, έχανε τα λόγια του, κόμπιαζε, έκανε λάθη, πηδούσε από το ένα θέμα στο άλλο, συγχέοντας π.χ. τις αμβλώσεις με τη μετανάστευση και έδωσε το δικαίωμα στον αντίπαλό του να τον σφυροκοπά αλύπητα. «Νικήσαμε το σύστημα υγείας», είπε σε ένα σημείο κι αυτό ήχησε σαν πάσα στον Τραμπ ο οποίος έσπευσε να υπερθεματίσει: «Οντως το νίκησε, μέχρι θανάτου, το κατέστρεψε». Σε κάποια άλλη στιγμή μιας ακατάληπτης αποστροφής ο τέως πρόεδρος απάντησε: «Ειλικρινά δεν ξέρω τι είπε στο τέλος της πρότασης, αλλά δεν νομίζω πως κι ο ίδιος ξέρει τι είπε». Από τη σύγκρουση δεν έλειψαν οι προσωπικοί χαρακτηρισμοί όπως «αδύναμος, πληρωμένος από την Κίνα που όλη η υφήλιος γελάει μαζί του», ενώ ο Μπάιντεν αποκάλεσε τον Τραμπ «διεφθαρμένο, ψεύτη με την ηθική ενός κεραμιδόγατου».
Ο Μπάιντεν επέμεινε χθες ότι θα πάρει μέρος και στο δεύτερο ντιμπέιτ του ABC στις 10 Σεπτεμβρίου, αφήνοντας να διαφανεί ότι δεν πρόκειται να υποκύψει στις πιέσεις για απόσυρσή του. Ηδη όμως έχει ξεκινήσει η συζήτηση για την αντικατάστασή του ακόμη και από φίλα προσκείμενα ΜΜΕ που του ζητούν να διαφυλάξει την αξιοπρέπειά του και να φύγει με το κεφάλι ψηλά από τον Λευκό Οίκο. Καίρια προς αυτήν την κατεύθυνση θα είναι, με βάση τα σχετικά ρεπορτάζ, η συμβολή της Πρώτης Κυρίας Τζιλ Μπάιντεν.
Μίνι δικαίωση του Τραμπ μπορεί επίσης να θεωρηθεί η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου ότι ομοσπονδιακοί εισαγγελείς απήγγειλαν εσφαλμένα τις κατηγορίες της παρακώλυσης σε εκατοντάδες διαδηλωτές που εισέβαλαν στο Καπιτώλιο την 6η Ιανουαρίου 2021. Η ετυμηγορία θα μπορούσε να κλείσει πολλές υποθέσεις εις βάρος όσων πρωτοστάτησαν στα επεισόδια προκειμένου να μην επικυρωθεί το αποτέλεσμα των εκλογών του 2020 και της νίκης Μπάιντεν.
Ολα τα σενάρια διαδοχής του προέδρου
Τι θα συμβεί αν αποσυρθεί ο Μπάιντεν;
Στην περίπτωση που ο Μπάιντεν αποφασίσει να παραιτηθεί πριν από την επίσημη λήξη της θητείας του, την 20ή Ιανουαρίου του 2025, καθήκοντα προέδρου αναλαμβάνει η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις. Εάν επιλέξει να εγκαταλείψει την προεδρική κούρσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, τότε θα απαλλάξει τους συνέδρους από την υποχρεωτική ψήφο στο πρόσωπό του, με το Δημοκρατικό Κόμμα να επιλέγει διαφορετικό υποψήφιο στο συνέδριο του Αυγούστου στο Σικάγο.
Αν εκλεγεί στο συνέδριο και παραιτηθεί στη συνέχεια, πριν από τις προεδρικές εκλογές, τότε οι Δημοκρατικοί θα επιλέξουν τον νέο υποψήφιο. Αν παραιτηθεί μετά την επανεκλογή του στις 5 Νοεμβρίου και πριν από τις επίσημες συνεδριάσεις του εκλεκτορικού σώματος στις 17 Δεκεμβρίου, τότε θα επιλέξουν τον πρόεδρο οι εκλέκτορες που συνεδριάζουν στις πρωτεύουσες των πολιτειών. Αν αποσυρθεί μετά τις 17 Δεκεμβρίου, τότε η αντιπρόεδρος παίρνει τη θέση του στην προεδρία.
Μπορεί να αντικατασταθεί αν θεωρηθεί ανίκανος να ασκήσει τα καθήκοντά του και πώς;
Ναι. Σύμφωνα με την 25η τροπολογία που εισήχθη το 1967 στο αμερικανικό σύνταγμα, υπάρχουν πολλοί τρόποι. Στην περίπτωση θανάτου του ή παραίτησής του, αναλαμβάνει τα ηνία ο αντιπρόεδρος. Στην περίπτωση που κρίνει πως δεν είναι σε θέση να ασκήσει τα καθήκοντά του, μπορεί να μεταβιβάσει τις υποχρεώσεις του ως προέδρου στον αντιπρόεδρό του. Μπορεί επίσης να αντικατασταθεί, εάν ο αντιπρόεδρος και η πλειοψηφία του υπουργικού συμβουλίου προβούν σε γραπτή δήλωση ότι δεν είναι σε θέση να συνεχίσει να ασκεί τα καθήκοντά του.
Το τελευταίο δεν έχει συμβεί ποτέ. Εάν ο Μπάιντεν, ο οποίος έχει ήδη κερδίσει την πλειοψηφία των αντιπροσώπων στις προκριματικές εκλογές των πολιτειών, δεν αποσυρθεί πριν από το συνέδριο του Σικάγου, τότε οι αντιπρόσωποί του «δεσμεύονται» να τον ψηφίσουν. Η εθνική επιτροπή του Δημοκρατικού Κόμματος θα μπορούσε όμως να συνεδριάσει πριν από το συνέδριο και να αλλάξει τους κανονισμούς ή να επιτρέψει στους συνέδρους να ψηφίσουν κατά συνείδηση.
Ποιοι είναι οι πιθανοί διεκδικητές του χρίσματος;
Η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις είναι η προφανέστερη απάντηση. Ωστόσο, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως ο βαθμός ικανοποίησης των πολιτών από τη Χάρις παραμένει χαμηλά ακόμη και σε σχέση με τον Μπάιντεν, μόλις στο 39,4% (σύμφωνα με τη FiveThirtyEight). Οπότε, το πιθανότερο σενάριο είναι να ενταχθούν στην κούρσα διαδοχής του Μπάιντεν κι άλλοι υποψήφιοι. Ετσι αναμένεται να ξεσπάσει μια αμείλικτη σύγκρουση μεταξύ των εν αναμονή διεκδικητών του χρίσματος.
Εκτός από τη Χάρις, φαβορί θεωρούνται ο κυβερνήτης της Καλιφόρνιας Γκάβιν Νιούσομ κι εκείνη του Μίσιγκαν Γκρέτσεν Γουίτμερ, καθώς και ο υπουργός Μεταφορών Πιτ Μπούτιτζιτζ. Ο Μπέρνι Σάντερς δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία, εάν ο πρόεδρος Μπάιντεν εγκαταλείψει τη διεκδίκηση, είχε αφήσει να διαρρεύσει σύμβουλος του γερουσιαστή από το Βερμόντ, πριν από δύο χρόνια. Τελικά όμως δεσμεύτηκε να στηρίξει τον Μπάιντεν, αφού δύσκολα μπορεί να συσπειρώσει την εκλογική βάση των Δημοκρατικών ως υπερβολικά αριστερός.
