Το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών ήταν αναμενόμενο. Η Μαρίν Λεπέν έχει συγκροτήσει, αργά και μεθοδικά, έναν κομματικό οργανισμό με διείσδυση σε πολλές περιοχές της χώρας. Είχε, άλλωστε, ήδη επιτύχει ένα 40% στην προεδρική εκλογή του 2022. Το εξαπλούμενο συντηρητικό κύμα στην Ευρώπη ήταν η ευνοϊκή συγκυρία.
Εφόσον επιβεβαιωθεί η επικράτηση του ακροδεξιού κόμματος στον δεύτερο γύρο των εκλογών, η Γαλλία και, κατ’ επέκταση, η Ευρώπη θα βρεθούν μπροστά σε δύσκολους πειραματισμούς. Ο Ζορντάν Μπαρντελά έχει εξαγγείλει ανατρεπτικά οικονομικά μέτρα τα οποία, όμως, ενδέχεται να μετριάσει όταν θα αντιμετωπίσει τις οικονομικές πραγματικότητες και τις υποδείξεις των Βρυξελλών.
Δύο τομείς εμπνέουν ανησυχίες. Η εξαγγελία για «αλλαγή» θα αναγκάσει τον νέο πρωθυπουργό να προωθήσει πολιτικές διαφοροποιούμενες από των προκατόχων του. Οι δηλώσεις του προδίδουν ξενοφοβία και αστυνομοκρατία. Αν ο διαιρετικός αυτός λόγος μετατραπεί σε πράξη, υπάρχει κίνδυνος για βίαιες αντιδράσεις – όπως τα επίφοβα gilets jaunes. Ενα κοινωνικό δυναμικό βίας αναζητεί αφορμές για να προβεί σε εξεγέρσεις και καταστροφές. Η εξαγγελλόμενη εν λευκώ κρατική καταστολή εγείρει φόβους για γενικευμένες συγκρούσεις. Ο πρόεδρος Μακρόν έχει προειδοποιήσει για κίνδυνο ακόμη και εμφυλίου πολέμου.
Η δεύτερη πηγή ανησυχίας αφορά την εξωτερική πολιτική και άμυνα. Σύμφωνα με το σύνταγμα, οι δύο αυτοί τομείς αποτελούν προνομιακό χώρο του προέδρου της Δημοκρατίας. Η Μαρίν Λεπέν υποστηρίζει ότι ο πρόεδρος είναι απλώς «επίτιμος» αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων. Η δήλωση αυτή σχολιάστηκε ως απόπειρα εναλλακτικής ερμηνείας του συντάγματος – σχεδόν ως απόπειρα πραξικοπήματος.
Είναι γνωστοί οι παλαιοί δεσμοί της Μαρίν Λεπέν και του κόμματός της με τη Ρωσία και τον Πούτιν. Με δεδομένη την προωθημένη θέση του Μακρόν στην Ευρώπη ως προς την Ουκρανία, μήπως οι δηλώσεις της Μαρίν Λεπέν προετοιμάζουν για αλλαγή στάσης της Γαλλίας; Η αμφισβήτηση του ρόλου του προέδρου στον αμυντικό τομέα μήπως αποκλείει τις γαλλικές στρατιωτικές ενισχύσεις στην Ουκρανία, την πάγια θέση του Μακρόν;
Η πιθανή διακυβέρνηση της Γαλλίας από την άκρα Δεξιά εισάγει σοβαρά ερωτήματα για τις εσωτερικές ισορροπίες, καθώς και για τη στάση της στα μεγάλα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας. Ανάλογες ανησυχίες είχαν συνοδεύσει την προγενέστερη μεγάλη αλλαγή στη γαλλική πολιτική ζωή· την επικράτηση της συμμαχίας κομμουνιστών και σοσιαλιστών το 1981, όταν εξελέγη πρόεδρος ο Φρανσουά Μιτεράν. Και τότε ήταν μια περίοδος πειραματισμού, την οποία διαδέχθηκε η «ομαλοποίηση» της γαλλικής πολιτικής ζωής. Η προσωπικότητα και οι ικανότητες του Φρανσουά Μιτεράν διαδραμάτισαν αποφασιστικό ρόλο στην άμβλυνση του ανατρεπτικού κλίματος της εποχής. Δεν συνεπάγεται, βέβαια, ότι η ηγεσία της Ακροδεξιάς διαθέτει ανάλογα προσόντα.
Η Ιστορία δεν παραμένει ακίνητη· «όλα πρέπει να αλλάζουν ώστε να παραμένουν τα ίδια», όπως έλεγε ο πρίγκιπας της Σαλίνα στον «Γατόπαρδο» του Λαμπεντούζα. Το πρόβλημα συνίσταται στο ότι ο νέος ιδεολογικός πειραματισμός διεξάγεται τη χειρότερη δυνατή στιγμή, από γεωπολιτικής απόψως. Απειλούμενη από την Ανατολή και από τον Νότο, λόγω της ουκρανικής και της μεσανατολικής κρίσης, η Ευρώπη θα όφειλε να έχει εξασφαλισμένη τη συνοχή και την αυτοπεποίθησή της – προϋποθέσεις για τη «Γεωπολιτική Ευρώπη», οι οποίες ίσως να αποκτήσουν υπόσταση μετά τη βιούμενη μεταβατική περίοδο, ασφαλώς με σοβαρές ενδιάμεσες απώλειες για τα ευρωπαϊκά συμφέροντα.
* Ο κ. Γιώργος Πρεβελάκης είναι ομότιμος καθηγητής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris 1).
