Απλά βήματα για λιγότερα μικροπλαστικά στον οργανισμό

Ο Μάθιου Κάμπεν, τοξικολόγος στο Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού, δεν εξεπλάγη όταν η ομάδα του βρήκε μικροπλαστικά σε ανθρώπινους όρχεις κατά τη διάρκεια μιας νέας μελέτης. Τα μικροσκοπικά σωματίδια είχαν ήδη βρεθεί στο ανθρώπινο μητρικό γάλα, στους πνεύμονες και στο αίμα. Τώρα πλέον, λέει ο Κάμπεν, περιμένει να τα βρει οπουδήποτε στο σώμα. Τα σωματίδια είναι τόσο μικρά που κάποιος μπορεί να τα καταπιεί ή να τα εισπνεύσει. Οι επιστήμονες δεν ξέρουν ακόμη πώς αυτό μπορεί να επηρεάζει την υγεία, αλλά οι πρώτες έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει λόγος ανησυχίας. Μια μελέτη του 2021 έδειξε ότι οι ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου είχαν περισσότερα μικροπλαστικά στα κόπρανά τους από ό,τι τα υγιή άτομα, ενώ μια άλλη πρόσφατη δημοσίευση ανέφερε ότι όσοι είχαν μικροπλαστικά στα αιμοφόρα αγγεία τους είχαν και αυξημένο κίνδυνο καρδιακών επιπλοκών. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε άμεσα πολλά από τα μικροπλαστικά στα οποία είμαστε εκτεθειμένοι – τα υλικά στα ελαστικά των αυτοκινήτων, στην παραγωγή τροφίμων, στα χρώματα και σε πολλά άλλα προϊόντα μπορούν να δημιουργήσουν πλαστικά σωματίδια. Αν όμως ανησυχείτε για τα μικροπλαστικά, υπάρχουν κάποια απλά βήματα για να ελαχιστοποιήσετε την έκθεσή σας σε αυτά, λένε οι ειδικοί.

«Δεν θα φτάσετε σε μηδενική έκθεση, αλλά μπορείτε να μειώσετε τα επίπεδά της», λέει η Τρέισι Γούντραφ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο, η οποία μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι χημικές ουσίες επηρεάζουν την υγεία.

Περιορισμός στην κουζίνα

Τα μικροπλαστικά παράγονται όταν τα πλαστικά αντικείμενα αλλοιώνονται, ενώ ενίοτε προστίθενται σκόπιμα σε ορισμένα προϊόντα. Oταν εισέρχονται στο νερό και στο έδαφος, τα μικροπλαστικά καταλήγουν στην τροφική αλυσίδα.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να μειώσετε την έκθεση μέσω των τροφίμων, αποφεύγοντας μεταξύ άλλων τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα. Μια μελέτη 16 τύπων πρωτεϊνών έδειξε ότι ενώ η καθεμία περιείχε μικροπλαστικά, τα πολύ επεξεργασμένα προϊόντα, όπως οι κοτομπουκιές, περιείχαν τα περισσότερα ανά γραμμάριο κρέατος. Οι ερευνητές είπαν ότι αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα έρχονται σε μεγαλύτερη επαφή με τον πλαστικό εξοπλισμό παραγωγής τροφίμων. «Oσο λιγότερο επεξεργασμένα, τόσο λιγότερο πλαστικό», λέει η Κρίστι Τάιλερ, καθηγήτρια περιβαλλοντικής επιστήμης στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ρότσεστερ στη Νέα Υόρκη.

Ενώ η πλαστική συσκευασία παρατείνει τη διάρκεια ζωής στο ράφι, μπορεί να δημιουργήσει μικρές ποσότητες μικροπλαστικών ικανές να περάσουν στο φαγητό. Χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να γνωρίζουμε αν το πλύσιμο των τροφίμων μπορεί να μειώσει αυτά τα μικροπλαστικά. Oμως η Γούντραφ λέει ότι σταδιακά αντικατέστησε τα πλαστικά δοχεία της με γυάλινα. Η αντικατάσταση των πλαστικών επιφανειών κοπής με ξύλινες μειώνει την έκθεση. Η θερμότητα, όπως των πλυντηρίων πιάτων και των μικροκυμάτων, μπορεί επίσης να προκαλέσει τη διάσπαση των πλαστικών προϊόντων.

Σε μια μελέτη του 2020, ερευνητές παρασκεύασαν βρεφικό γάλα σε μπουκάλια από πολυπροπυλένιο, έναν μαλακό τύπο πλαστικού, και διαπίστωσαν ότι τα μπουκάλια απελευθέρωναν μικροπλαστικά όταν θερμαίνονταν. Καθώς αυξανόταν η θερμοκρασία του νερού, αυξανόταν και η συγκέντρωση των μικροπλαστικών. Οι ερευνητές συνέστησαν να προετοιμάζεται το γάλα σε σκόνη σε γυάλινο δοχείο και να αφήνεται να κρυώσει πριν μεταφερθεί σε μπιμπερό. Αντιστοίχως η έρευνα έδειξε ότι το ζεστό νερό που χρησιμοποιείτε για να φτιάξετε το τσάι σας μπορεί να απελευθερώσει σωματίδια από τα πλαστικά φακελάκια τσαγιού – οι ειδικοί συνιστούν να χρησιμοποιείτε χάρτινα φακελάκια τσαγιού ή χύμα φύλλα τσαγιού.

Οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας ύδατος μπορούν να απομακρύνουν ορισμένα, αλλά όχι όλα τα μικροπλαστικά από το νερό της βρύσης. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα επίπεδα μικροπλαστικών είναι συνήθως υψηλότερα στο εμφιαλωμένο νερό από ό,τι στο νερό της βρύσης. Αυτό μπορεί εν μέρει να οφείλεται στη διαδικασία εμφιάλωσης, στα ίδια τα πλαστικά μπουκάλια, ακόμη και στο άνοιγμα και στο κλείσιμο του καπακιού.

Η Γούντραφ λέει ότι προτιμά να χρησιμοποιεί ένα επαναχρησιμοποιούμενο μπουκάλι για να αποφεύγει αυτή την πρόσθετη έκθεση. Υπάρχουν επίσης οικιακά φίλτρα νερού πιστοποιημένα για τη μείωση των μικροπλαστικών.

Επιπλα και ρούχα

Το πλαστικό χρησιμοποιείται συχνά για την κατασκευή ρούχων, κλινοσκεπασμάτων και επίπλων. Τα συνθετικά υφάσματα, όπως ο πολυεστέρας και το νάιλον, μπορούν να φθαρούν από την τριβή, τη θέρμανση και το φως, με αποτέλεσμα να αποβάλλουν μικροπλαστικές ίνες. Μόλις τα εισπνεύσουμε, αυτά τα μικροπλαστικά μπορούν να κινηθούν μέσα στο σώμα και να εισέλθουν στα όργανα και στην κυκλοφορία του αίματος.

Κάποιοι ειδικοί συνιστούν να κρατάτε τα αντικείμενα από πλαστικό, όπως έναν καναπέ με ταπετσαρία από πολυπροπυλένιο, μακριά από το άμεσο ηλιακό φως.

Το σκούπισμα με ηλεκτρική μπορεί επίσης να κάνει τη διαφορά. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι το συχνό σκούπισμα με ηλεκτρική μπορεί να μειώσει τα επίπεδα μικροπλαστικών στη σκόνη του σπιτιού μας. Η Τάιλερ συνιστά τη χρήση ηλεκτρικής σκούπας με φίλτρο HEPA για την απορρόφηση των μικροπλαστικών – τα φίλτρα αυτά μπορούν να απομακρύνουν τα αιωρούμενα σωματίδια μεγέθους 0,3 μικρομέτρων. Λέει ότι η χρήση ενός υγρού πανιού αντί για ξεσκονόπανο θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη της εξάπλωσης των μικροπλαστικών σε εσωτερικούς χώρους.

Το πλύσιμο των ρούχων είναι ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη. Υπολογίζεται ότι το 60% των υλικών που χρησιμοποιούνται για τα ρούχα είναι πλαστικής προέλευσης. Το πλύσιμο ενδέχεται να προκαλέσει την αποβολή μικροσκοπικών πλαστικών ινών των ρούχων, οι οποίες μπορούν να περάσουν στο δίκτυο νερού, να απορριφθούν σε ποτάμια και ωκεανούς και να καταλήξουν ξανά στο πόσιμο νερό.

Μπορείτε να προσπαθήσετε να παγιδεύσετε τα μικροπλαστικά με μια σακούλα πλυντηρίου, μια μπάλα πλυσίματος ή ένα ειδικό φίλτρο που προσαρμόζεται στο πλυντήριό σας, αλλά δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία για το πόσο αποτελεσματικά είναι όλα αυτά. Οι ειδικοί λένε ότι και άλλες κοινές πρακτικές, όπως το να πλένετε τα ρούχα σας λιγότερο συχνά, να πλένετε με γεμάτο πλυντήριο και να στεγνώνετε τα ρούχα σε απλώστρα αντί για στεγνωτήριο, θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν στην ελαχιστοποίηση της αποβολής μικροπλαστικών από τα ρούχα σας.

Οι ειδικοί λένε ότι αυτά τα βήματα βοηθούν στον περιορισμό της έκθεσης στα μικροπλαστικά, αλλά μόνο έως ένα βαθμό. Και η Τάιλερ αναγνωρίζει ότι μπορεί να είναι δύσκολο για τους ανθρώπους να καταργήσουν εντελώς το πλαστικό, ιδίως για εκείνους που αγοράζουν συνθετικά ρούχα και πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα επειδή είναι πιο προσιτά οικονομικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ερευνητές εργάζονται να κατανοήσουν ποια πλαστικά μπορεί να είναι πιο επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία.

«Εχουμε την ευκαιρία να κάνουμε τις σωστές επιλογές, αλλά δεν έχουμε όλοι τις ίδιες δυνατότητες», λέει η Τάιλερ. «Πρέπει λοιπόν να φανούμε έξυπνοι σε ό,τι είναι υπό τον έλεγχό μας».