Στη σκιά της μεγαλύτερης αποχής στην ιστορία της χώρας, που καταγράφηκε κατά τον πρώτο γύρο των ιρανικών προεδρικών εκλογών, διεξήχθη χθες ο «τελικός» μεταξύ των δύο υποψηφίων για το αξίωμα. Αν και μέχρι αργά το βράδυ δεν είχε γίνει γνωστή η βούληση των ψηφοφόρων, τα περισσότερα δυτικά μέσα εκτιμούσαν πως ο επικρατέστερος υποψήφιος ήταν ο Μασούντ Πεζεσκιάν, «μεταρρυθμιστής» κοσμικός και πρώην υπουργός Υγείας, ο οποίος προωθεί μια πιο φιλελεύθερη ατζέντα για τα δεδομένα της χώρας. Αντίπαλός του, ο υπερσυντηρητικός βουλευτής και πρώην διαπραγματευτής για το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας, Σαΐντ Τζαλιλί.
Οι δύο οδηγήθηκαν σε δεύτερο γύρο λαμβάνοντας 42,5% και 38,7% αντιστοίχως. Χθες το απόγευμα (ώρα Ελλάδας) τα ιρανικά μέσα μετέδιδαν πως η συμμετοχή ήταν ελαφρώς μεγαλύτερη από την 28η Ιουνίου.
Προσωπικότητες της αντιπολίτευσης στο Ιράν, καθώς και στους κόλπους της διασποράς, είχαν καλέσει ήδη από τον πρώτο γύρο σε μποϊκοτάζ της ψηφοφορίας, εκτιμώντας ότι τα στρατόπεδα των συντηρητικών και των μεταρρυθμιστών αποτελούν δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Μεγάλο μέρος της ιρανικής κοινωνίας απορρίπτει τη θεοκρατική κυβέρνηση, ενώ πριν από μόλις δύο χρόνια η χώρα δονήθηκε από τις διαδηλώσεις στη μνήμη της νεαρής Μαχσά Αμινί, που δολοφονήθηκε από την «αστυνομία ηθών» επειδή δεν φορούσε σωστά τη μαντίλα της.
«Είναι εντελώς λάθος να πιστεύει κανείς ότι αυτοί που δεν ψήφισαν στον πρώτο γύρο είναι κατά του συστήματος», σχολίασε πάντως ο ανώτατος ηγέτης, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ αναφερόμενος στο 39% του εκλογικού σώματος που προσήλθε στον πρώτο γύρο. Ανάλογο μήνυμα έστειλε και χθες νωρίς το πρωί από το εκλογικό τμήμα όπου κατέθεσε την ψήφο του.
Η προοπτική να εκλεγεί πρόεδρος ο φιλοδυτικός Πεζεσκιάν μπορεί να αυξήσει τη συμμετοχή των ψηφοφόρων στον δεύτερο γύρο.
Ο δρ Εμπραχίμ Μοτάγκι, επικεφαλής της σχολής νομικών και πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, δήλωσε στον βρετανικό Guardian στην αρχή της αναμέτρησης ότι πιστεύει πως ο Πεζεσκιάν θα κερδίσει και θα δούμε μια μικρή αύξηση της συμμετοχής. «Είναι σαν ντόμινο, διότι περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν μετά την πρώτη ψηφοφορία, στην οποία ο Πεζεσκιάν ήρθε πρώτος, ότι υπάρχει η δυνατότητα να βγει ένας μη συντηρητικός πρόεδρος στην εξουσία». Κατά τη γνώμη του το Ιράν βρίσκεται σε μια φάση μετάβασης. «Ακριβώς όπως υπάρχει μια γενιά Z στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχει μια νέα γενιά εδώ που επικρίνει τα πάντα και δεν μπορεί να ταιριάξει με τα πρότυπα της πολιτικής και της εξουσίας. Ζουν όπως στο μυθιστόρημα “Ο ξένος” του Αλμπέρ Καμύ, αποξενωμένοι και χωρίς όραμα για τη μοίρα τους».
Διαιρεμένη κοινωνία
Αλλωστε τα χαρακτηριστικά των δύο υποψηφίων είναι ενδεικτικά της βαθιάς διαίρεσης που έχει επέλθει στην ιρανική κοινωνία. Ο Τζαλιλί έχει βρεθεί εδώ και δύο δεκαετίες πολύ κοντά στα κέντρα εξουσίας και χαίρει της εκτίμησης του Χαμενεΐ. Πρόκειται για έναν έντονα θρησκευόμενο και συντηρητικό πολιτικό που προωθεί τον ιρανικό εθνικισμό. Από την άλλη, ο Πεζεσκιάν είναι ένα πιο «φιλοδυτικό» πρόσωπο που υποστηρίζει πως το Ιράν πρέπει να αποκτήσει ξανά δυτικούς συμμάχους προκειμένου να ξεφύγει από τους περιορισμούς που ταλαιπωρούν την οικονομία.
Οποιο και αν είναι το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, δεν αναμένεται να αλλάξει σημαντικά τη χάραξη της εθνικής πολιτικής, καθώς ο πρόεδρος έχει περιορισμένες εξουσίες στο Ιράν. Αν και επικεφαλής της κυβέρνησης, οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται από τον ανώτατο πολιτικό και θρησκευτικό ηγέτη. Ωστόσο, ο νικητής θα εμπλακεί στενά στην επιλογή του διαδόχου του αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, όταν έρθει εκείνη η στιγμή.
