Την επομένη των βρετανικών εκλογών στο γραφείο, ελαφρώς ξενυχτισμένοι, βλέπαμε τον Κιρ και τη Βικτόρια Στάρμερ να χαιρετούν χαμογελαστοί φίλους και συνεργάτες έχοντας μόλις φτάσει στην Ντάουνινγκ Στριτ. «Φαίνονται σαν κανονικοί άνθρωποι», σχολίασε μια συνάδελφος. Οι Βρετανοί πέρασαν πολλά χρόνια παρακολουθώντας μπροστά στο ίδιο φόντο εκκεντρικές φυσιογνωμίες, όπως ο Μπόρις Τζόνσον ή η Λιζ Τρας, να εξηγούν τις εντυπωσιακές αποτυχίες τους με αλλοπρόσαλλα επιχειρήματα και εριστικό ύφος.
Οι Στάρμερ και οι άνθρωποι γύρω τους φαίνονται οικείοι και συμπαθείς. Δεν ήταν μόνο η προσεκτικά οργανωμένη χορογραφία από τα κεντρικά του κόμματος που δεν άφησαν σε καμία στιγμή των εκλογών τίποτε στην τύχη του (το εσωτερικό σημείωμα μόνο για τα διαδικαστικά της τελευταίας ημέρας της προεκλογικής καμπάνιας ήταν 15 σελίδες). Ούτε απλώς ο ενθουσιασμός της κοινής γνώμης μπροστά στο καινούργιο. Είναι κάτι βαθύτερο που συνδέει τον μέσο Βρετανό με την εικόνα του νέου πρωθυπουργού. Είναι η ταξική συνείδηση.
Στις κυβερνήσεις των Συντηρητικών, περίπου επτά στους δέκα υπουργούς είχαν πάει σε ιδιωτικά σχολεία. Ο Ρίσι Σούνακ τελείωσε ένα από τα ακριβότερα ιδιωτικά σχολεία της χώρας (45.000 λίρες δίδακτρα τον χρόνο σε ένα σχολείο που έχει βγάλει έξι υπουργούς Οικονομικών). Το βίντεο από το 2007, στο οποίο λέει αμήχανος ότι ως μαθητής ήξερε μόνον αριστοκράτες και κανέναν από την εργατική τάξη, έκανε θραύση όταν διεκδίκησε την αρχηγία του κόμματος το 2022. Το ποσοστό των Βρετανών που πηγαίνουν σε ιδιωτικά σχολεία είναι μόνο 7%. Στο υπουργικό συμβούλιο του Στάρμερ, εννέα στους δέκα υπουργούς έχουν φοιτήσει σε δημόσιο σχολείο. Είναι αριθμός ρεκόρ στην ιστορία των βρετανικών κυβερνήσεων (το αντίστοιχο ποσοστό στις κυβερνήσεις του Μπλερ ήταν 32%). Η κυβέρνηση του Στάρμερ μοιάζει στο εκλογικό σώμα όσο καμία άλλη.
Δεν θα βρεις στο παρελθόν των Labour στιγμιότυπα όπως η περιβόητη φωτογραφία της λέσχης του Μπούλινγκτον, στην οποία ποζάρουν, πιτσιρικάδες με σμόκιν, μετέπειτα τραπεζίτες, διπλωμάτες, βουλευτές, λόρδοι και δύο Τόρις πρωθυπουργοί: ο Μπόρις Τζόνσον και ο Ντέιβιντ Κάμερον (αμφότεροι παιδιά του Ιτον, του εμβληματικού ιδιωτικού σχολείου με τους 20 πρωθυπουργούς). Οι υπουργοί του Στάρμερ φαίνονται, και είναι, οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας.
Εργατικοί όνομα και πράγμα
Ο Κιρ Στάρμερ είναι γιος μιας νοσοκόμας και ενός εργάτη σε εργοστάσιο. Η αναπληρώτριά του, Αντζελα Ρέινερ, αναγκάστηκε να φύγει από το σχολείο στα 16 της, έγκυος στον πρώτο της γιο, ενώ είχε μεγαλώσει σε μία από τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές του Μάντσεστερ, φροντίζοντας τη διπολική, αναλφάβητη μητέρα της. Η υπουργός Παιδείας Μπρίτζετ Φίλιπσον μεγάλωσε στις κοινωνικές κατοικίες, επίσης σε μονογονεϊκή οικογένεια, και στηριζόταν στα δωρεάν γεύματα για να βγάλει το σχολείο. Ο υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Λάμι ήταν ένα από τα πέντε παιδιά, μεγαλωμένα από τη μητέρα τους, δημοτική υπάλληλο και μετανάστρια πρώτης γενιάς από την Γκάνα. Λιγότερο δραματικό, αλλά κοινωνικά ανάλογο είναι το υπόβαθρο του υπουργού Υγείας Γουές Στρίτινγκ και του υπουργού Εμπορίου Τζόναθαν Ρέινολντς. Οι μισοί υπουργοί του Στάρμερ προέρχονται από την εργατική τάξη. Το αντίστοιχο ποσοστό στις κυβερνήσεις του Σούνακ ήταν μόνον 7%.
«Το ότι πια μας κυβερνούν προσγειωμένοι, σοβαροί άνθρωποι που μιλάνε τη γλώσσα μας, και δεν συμβαίνουν όσα βλέπουμε να γίνονται στη Γαλλία, την Ιταλία ή την Αμερική σημαίνει ότι η χώρα μας είναι ένας ασφαλής παράδεισος σταθερότητας στον κόσμο. Και αυτό με τη σειρά του σημαίνει επενδύσεις», είπε στο BBC την επομένη των εκλογών ο δημοσιογράφος και ιστορικός Αντριου Μαρ.
Αυτή είναι ίσως και η πιο παράδοξη στιγμή της επιστροφής των Labour στην εξουσία: τα παιδιά της εργατικής τάξης θα πρέπει τώρα να φέρουν στη χώρα ιδιωτικά κεφάλαια και επενδύσεις. Και πρέπει να το κάνουν έχοντας απαλλαγεί από τα στεγανά της αριστερής ιδεολογίας που πιθανώς να είχαν όταν αποφάσισαν να γραφτούν σε νεαρή ηλικία στο Εργατικό Κόμμα.
Η φράση-κλειδί στην πρώτη ομιλία του Στάρμερ έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ ήταν αυτή που απηύθυνε εμμέσως πλην σαφώς στην αριστερή πτέρυγα του κόμματος: «θα κυβερνήσουμε χωρίς το βάρος του δόγματος». Ο Βρετανός πρωθυπουργός έχει αποφύγει να δεσμευθεί για την άρση των περιορισμών που έφεραν οι Τόρις στα κοινωνικά επιδόματα, και επιμένει να περιγραφεί το πρόγραμμα επενδύσεων ως λύση για την οικονομική δυσκολία των φτωχών.
Ο λόγος του καταγγέλλεται ήδη ως «δεξιός» από την αριστερή πτέρυγα του κόμματος. Παραδόξως, ανάλογο ήταν το μότο που κάποτε εδραίωσε τον Ρίσι Σούνακ ως τον ακαταμάχητο «Εμανουέλ Μακρόν της Βρετανίας» (ναι, υπήρξε τέτοια εποχή). Οταν επί COVID-19, ως υπουργός Οικονομικών εθνικοποίησε ουσιαστικά τη βρετανική οικονομία, αναλαμβάνοντας τη μισθοδοσία των επιχειρήσεων της χώρας, είχε δηλώσει ότι «τώρα δεν είναι ώρα για ιδεολογίες».
Το κράτος, λοιπόν, σώζει την οικονομία από την καταστροφή, και οι ιδιώτες της δίνουν ώθηση με τις επενδύσεις τους σε ομαλές, αλλά δύσκολες περιόδους. Οι Τόρις λόγω συνθηκών έκαναν το πρώτο, και τώρα είναι η σειρά των Εργατικών να επιχειρήσουν το δεύτερο.
«Δεν γεννηθήκαμε όλοι με χρυσά κουτάλια. Αγωνίστηκα σε όλη μου τη ζωή να αποδεικνύω ότι είμαι τόσο καλή όσο και τα παιδιά που έχουν πάει σε ιδιωτικό σχολείο», είπε λίγο πριν ανοίξουν οι κάλπες η υπουργός Oικονομικών Ρέιτσελ Ριβς. Τώρα το υπουργείο της ετοιμάζεται να φιλοξενήσει στη Βρετανία μια παγκόσμια σύνοδο για την προσέλκυση επενδυτών. Οι Εργατικοί είχαν μετατρέψει τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία τους σε σημαία της προεκλογικής τους καμπάνιας. Στην πρώτη της μεγάλη παρέμβαση, λίγες ώρες αφότου ανέλαβε το πόστο της, η Ριβς κάλεσε τους ιδιώτες να έρθουν και να φτιάξουν σπίτια για να λυθεί η στεγαστική κρίση της χώρας.
Οι επενδύσεις είναι όμως το ιδανικό σενάριο – τα χρήματα έρχονται χωρίς να κάνεις περικοπές ή να αυξάνεις τους φόρους. Είναι ωστόσο κοινό μυστικό στη Βρετανία ότι, αργά η γρήγορα, οι Εργατικοί θα αναγκαστούν να στραφούν και σε πιο ρεαλιστικές λύσεις, και τότε η φορολόγηση θα είναι ένα μη δημοφιλές, αλλά αναγκαίο μέτρο. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός το υπονόησε από την πρώτη κιόλας συνέντευξη Τύπου λέγοντας ότι δυσάρεστες αποφάσεις πρέπει να ληφθούν, και μάλιστα νωρίς. Ο Στάρμερ ξέρει ότι ο χρόνος μετράει αντίστροφα για όλους τους πρωθυπουργούς. Πολύ δύσκολα θα είναι ξανά τόσο δημοφιλής όσο τη στιγμή που έφτασε χαμογελαστός και άφθαρτος, «ένας από εμάς», στο κατώφλι της Ντάουνινγκ Στριτ.
* Ο κ. Θύμιος Τζάλλας είναι δημοσιογράφος και εργάζεται σε think tank στο Λονδίνο.
