Οταν δολοφονήθηκε ο Κένεντι τον Νοέμβριο του 1963 στο Ντάλας του Τέξας, ο Τραμπ ήταν μόλις 17 ετών. Την περίοδο εκείνη ζούσε περίπου δυόμισι χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το σημείο της δολοφονικής επίθεσης, στη Νέα Υόρκη. Προετοιμαζόταν να κάνει τη μετάβαση από την ιδιωτική Στρατιωτική Ακαδημία όπου φοιτούσε ως οικότροφος, στο ιδιωτικό Πανεπιστήμιο Φόρνταμ όπου θα συνέχιζε τις σπουδές του.
Οταν έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ αρκετές δεκαετίες αργότερα, την τετραετία 2016-2020, ο Τραμπ έλεγε ότι επρόκειτο να δώσει στη δημοσιότητα όλους τους σχετικούς με τη δολοφονία του Κένεντι φακέλους που εξακολουθούν να παραμένουν κλειστοί για λόγους εθνικής ασφαλείας.
Εν έτει 2024 πια, χιλιάδες από εκείνους τους φακέλους, του FBI και της CIA, παραμένουν κλειστοί. «Η δολοφονία του Κένεντι παραμένει ένα μυστήριο», έγραφε το δίκτυο NBC News στις αρχές του 2024.
Επτά μήνες μετά ωστόσο, οι ΗΠΑ –και μαζί τους ολόκληρη η υφήλιος– ασχολούνται πια με μια νέα δολοφονική απόπειρα όπως ήταν εκείνη που έλαβε χώρα σε βάρος του ιδίου του Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια προεκλογικής συγκέντρωσης τα ξημερώματα της περασμένης Κυριακής στην Πενσιλβάνια.
Ο 78χρονος Ρεπουμπλικανός ηγέτης δεν είχε την τύχη του Κένεντι. Τραυματίστηκε μεν αλλά ελαφρά κι έφυγε όρθιος από τη «σκηνή του εγκλήματος». Καθώς έφευγε μάλιστα κυκλωμένος από τα μέλη της προσωπικής του φρουράς, θα ύψωνε και τη γροθιά του αν και αιμόφυρτος (σ.σ. τραυματίστηκε στο δεξί αυτί) προς μεγάλη ικανοποίηση των παριστάμενων φωτορεπόρτερ.
Ωστόσο, πέρα από τις όποιες –ομολογουμένως εντυπωσιακές– σκηνές και τις επιπτώσεις που εκείνες μπορεί να έχουν πια στην προεκλογική εκστρατεία ενόψει των προεδρικών του ερχόμενου Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, αυτό που αναδεικνύεται εκ νέου μέσα από την επίθεση της 13ης Ιουλίου είναι το στοιχείο της βίας το οποίο διατρέχει παλαιόθεν ως ρεύμα τις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ προκαλώντας «τρικυμίες».
Οι δολοφονηθέντες
Υπάρχουν τέσσερις Αμερικανοί πρόεδροι που δολοφονήθηκαν ενώ ήταν στην εξουσία: ο Ρεπουμπλικανός Αβραάμ Λίνκολν το 1865, ο Ρεπουμπλικανός Τζέιμς Γκάρφιλντ το 1881, ο Ρεπουμπλικανός Ουίλιαμ ΜακΚίνλεϊ το 1901 και ο Δημοκρατικός Τζον Φ. Κένεντι (JFK) το 1963.
Από την τελευταία δολοφονία εν ενεργεία προέδρου, μπορεί να έχουν περάσει πια πάνω από 60 χρόνια, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η πολιτική βία (ή η βία περί την πολιτική) έχει εκλείψει στις ΗΠΑ. Κάθε άλλο…
Το αιματοβαμμένο 1968
Το 1968 ήταν μια χρονιά που έμεινε στην ιστορία λόγω της βιαιότητας μέσα στην οποία εκτυλίχθηκε, καθώς τότε έλαβαν χώρα οι δολοφονίες του νομπελίστα υπέρμαχου των πολιτικών δικαιωμάτων Μάρτιν Λούθερ Κινγκ αλλά και του διεκδικητή του προεδρικού χρίσματος της Δημοκρατικής παράταξης γερουσιαστή Ρόμπερτ Φ. Κένεντι, αδελφού του JFK. Το 1968 ήταν όμως, παράλληλα, και χρονιά προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ.
Οι απόπειρες
Περίπου 13 χρόνια αργότερα, τον Μάρτιο του 1981, ο άρτι εκλεγείς στην αμερικανική προεδρία με την παράταξη των Ρεπουμπλικανών, Ρόναλντ Ρίγκαν, θα γινόταν –κι εκείνος– στόχος απόπειρας δολοφονίας. Ο ίδιος επέζησε μεν αλλά χρειάστηκε να περάσει περίπου δύο εβδομάδες στο νοσοκομείο, ενώ υποβλήθηκε και σε εγχείρηση.
Ανεπιτυχείς απόπειρες δολοφονίας έχουν λάβει χώρα όμως και ενάντια σε πολλούς άλλους στην άλλη άκρη του Ατλαντικού: στον Θεόδωρο Ρούσβελτ το 1912, στον Φραγκλίνο Ρούσβελτ το 1933, στον Χάρι Τρούμαν το 1950, στον Τζορτζ Γουάλας το 1972, στον Τζέραλντ Φορντ το 1975…
Unite the Right και 6η Ιανουαρίου
Το 2011 η Γκάμπι Γκίφορντς, μέλος της Βουλής Αντιπροσώπων με το κόμμα των Δημοκρατικών, τραυματίστηκε σοβαρά κατά τη διάρκεια ένοπλης επίθεσης στην Αριζόνα, ενώ το 2017 θα ακολουθούσε στο Σάρλτοτσβιλ της Βιρτζίνια η «Unite the Right» σύναξη της αμερικανικής ακροδεξιάς που είχε συνοδευτεί από επεισόδια.
Πιο πρόσφατα, μόλις πριν από τριάμισι χρόνια, στις 6 Ιανουαρίου του 2021, οι Ηνωμένες Πολιτείες έζησαν πρωτοφανείς σκηνές όταν είδαν χιλιάδες οπαδούς του Τραμπ να εισβάλουν βίαια στο Καπιτώλιο επιχειρώντας επί της ουσίας να ανατρέψουν το εκλογικό αποτέλεσμα (βλ. νίκη Μπάιντεν) των προεδρικών εκλογών που είχαν προηγηθεί τον Νοέμβριο του 2020.
Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά, καθώς μπαίνουμε πια στην τελική ευθεία προς τις επόμενες προεδρικές του 2024, ο Τραμπ παρ’ ολίγον να πέσει νεκρός από τις σφαίρες ενός 20χρονου ονόματι Τόμας Μάθιου Κρουκς που άνοιξε πυρ εναντίον του με ένα ημιαυτόματο AR-15 από την ταράτσα παρακείμενου κτιρίου κατά τη διάρκεια προεκλογικής ομιλίας του στην Πενσιλβάνια…
Οι αιτίες
Ποιες είναι όμως οι βαθύτερες αιτίες πίσω από αυτές τις εκρήξεις βίας;
Προκειμένου να βρει απαντήσεις, θα μπορούσε κανείς να εστιάσει σε παράγοντες όπως είναι για παράδειγμα:
- η εκτεταμένη οπλοκατοχή («στην Αμερική υπάρχουν πιο πολλά όπλα παρά άνθρωποι», όπως λέγεται χαρακτηριστικά)
- το μοτίβο της δράσης μεμονωμένων ατόμων τα οποία παίρνουν τα όπλα συνήθως ωσάν «μοναχικοί λύκοι», συχνά με κίνητρα νεφελώδη, ετερόκλητα (όχι πάντοτε πολιτικά) ή ακόμη και ασυνάρτητα
- τα fake news και οι θεωρίες συνωμοσίας που δημιουργούν «κλίμα υπαρξιακής απειλής» αλλά και βαθιάς καχυποψίας
- η τοξική ρητορική, ειδικά όταν εκφράζεται από πολιτικούς που επιλέγουν να ρίχνουν λάδι στη φωτιά της πόλωσης
- οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες που διευρύνονται
- αλλά και μια προερχόμενη από το μακρινό παρελθόν περιρρέουσα «κουλτούρα» βίας που επιβιώνει και διαιωνίζεται παρά τις όποιες εκ του αποτελέσματος ελλιπείς αντιδράσεις
«Οι Αμερικανοί μπορεί να σοκαρίστηκαν αλλά δεν εξεπλάγησαν», γράφει ο Τζόσουα Τσάφιν στους FT, με το βλέμμα στραμμένο στην πρόσφατη επίθεση κατά του Τραμπ.
Το κλίμα στη χώρα ήταν άλλωστε εκρηκτικό εδώ και καιρό, σύμφωνα με την ίδια ανάλυση.
Μόλις τον περασμένο Απρίλιο, σύμφωνα με δημοσκόπηση (Marist Poll), ένας στους πέντε Αμερικανούς πίστευε ότι «η βία μπορεί να είναι απαραίτητη προκειμένου να επανέλθει το έθνος στη σωστή τροχιά».
Οσο για τα μεγάλα πολιτικά στρατόπεδα, εκείνα βλέπουν τα τελευταία χρόνια το μεταξύ τους χάσμα να διευρύνεται.
Αλληλοκατηγορίες
Πολλοί Δημοκρατικοί θεωρούν ότι προβεβλημένοι πολιτικοί του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, όπως για παράδειγμα ο ίδιος ο Τραμπ, η Μάρτζορι Τέιλορ Γκριν και η Λόρεν Μπόμπερτ, έχουν ενθαρρύνει με τις δηλώσεις που έχουν κάνει κατά καιρούς τη βία κατά πολιτικών αντιπάλων.
Πολλοί Ρεπουμπλικανοί από την άλλη πλευρά, κατηγορούν τώρα τους Δημοκρατικούς ότι ήταν εκείνοι που «έκαναν στόχο επιθέσεων» τον Τραμπ όταν τον παρουσίαζαν ως «δικτάτορα» και «Χίτλερ».
Ο Ρόμπερτ Λίμπερμαν, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, αναφέρει χαρακτηριστικά, μιλώντας στο περιοδικό Foreign Affairs: «Η απόπειρα κατά του Τραμπ συνέβη σε μια στιγμή κατά την οποία η πόλωση είναι τόσο έντονη που καθίσταται ανησυχητική. Οταν η πόλωση γίνεται πολύ ακραία, τότε παύει πια να είναι ένα παιχνίδι μεταξύ εκλογικά ανταγωνιστικών δυνάμεων. Αντιθέτως, γίνεται κάτι σαν θανατηφόρα μάχη, μια μάχη στο πλαίσιο της οποίας κάθε πλευρά πιστεύει ότι εάν επικρατήσουν οι αντίπαλοι τότε αυτό θα αποτελέσει θανάσιμη απειλή για τις αξίες της και την ίδια την ύπαρξη της χώρας όπως την αντιλαμβάνεται. Και αυτό το είδος της πολιτικής πόλωσης δεν απέχει πολύ από τη βία».
