Κινούμενη σε τροχιά τυπικής νατοϊκής «σύμπνοιας», η Τουρκία καλωσόρισε τον Μαρκ Ρούτε ως αντικαταστάτη του Γενς Στόλτενμπεργκ στη θέση του γενικού γραμματέα της Ατλαντικής Συμμαχίας. «Ο πρόεδρος Ερντογάν συγχαίρει τον Ρούτε για την εκλογή του ως γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ», σημείωνε σε ανακοίνωσή της η διεύθυνση επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας στις 26 Ιουνίου, με φόντο την τηλεφωνική επικοινωνία Ερντογάν-Ρούτε που είχε προηγηθεί την ίδια ημέρα. «Πιστεύω ότι θα προχωρήσουμε με τον Ρούτε εξίσου αρμονικά όπως κάναμε και με τον Στόλτενμπεργκ», θα δήλωνε ο ίδιος ο Ερντογάν λίγες ημέρες αργότερα, στις 9 Ιουλίου, προτού απογειωθεί από το αεροδρόμιο Εσένμπογκα της Αγκυρας με προορισμό την Ουάσιγκτον και τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ. Σύμφωνα μάλιστα με όσα είχε αναφέρει τότε ο Τούρκος πρόεδρος, ο Ρούτε πρόκειται να επισκεφθεί την Τουρκία προτού αναλάβει επισήμως τα ηνία της Συμμαχίας στις αρχές του ερχόμενου Οκτωβρίου.
Επισήμως λοιπόν… όλα καλά. Η Αγκυρα καλωσορίζει τον διορισμό του Ρούτε, έναν διορισμό στον οποίο είχε άλλωστε και η ίδια προηγουμένως συναινέσει (έπειτα από τις συναντήσεις που είχαν οι κ.κ. Ερντογάν και Ρούτε στην Κωνσταντινούπολη στις 26 Απριλίου και οι κ.κ. Ρούτε και Φιντάν στη Χάγη στις 19 Απριλίου) και ελπίζει πια σε μια αρμονική συμπόρευση, ει δυνατόν τόσο αρμονική όσο εκείνη που προηγήθηκε με τον Νορβηγό Γενς Στόλτενμπεργκ τα τελευταία δέκα χρόνια που εκείνος ήταν στο τιμόνι της Συμμαχίας (2014-2024).
Ανεπισήμως ωστόσο, στην Αγκυρα λέγεται πως επικρατεί συγκρατημένος προβληματισμός. Ο Στόλτενμπεργκ παραήταν «καλός» με την Τουρκία και ο Ρούτε, αν και Ολλανδός όπως ο Γιόζεφ Λουνς του γνωστού (και βολικού για την Τουρκία λόγω ίσων αποστάσεων) «δόγματος Λουνς», ίσως να μην ακολουθήσει ακριβώς τον ίδιο δρόμο, αν και προσέρχεται στο τιμόνι του ΝΑΤΟ με τη φήμη του γεφυροποιού.
«Η Τουρκία βλέπει με επιφύλαξη το μέλλον της Συμμαχίας υπό τον νέο αρχηγό», γράφει ο Μπαρίν Καγιαόγλου σε ανάλυσή του για τον ιστοχώρο Al-Monitor, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι η τουρκική ηγεσία «υπογράμμισε τις προσδοκίες που έχει από τον επερχόμενο γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ» κατά τη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας που πραγματοποιήθηκε στην Ουάσιγκτον (9-11 Ιουλίου).
Σύμφωνα με όσα γράφει ο Καγιαόγλου, «το πιο πιεστικό ζήτημα για την Τουρκία στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ ήταν οι συνεχιζόμενοι περιορισμοί στις πωλήσεις όπλων (σ.σ. από τους Συμμάχους στην Τουρκία) και η υποστήριξη των ΗΠΑ προς τις κουρδικές ομάδες της Συρίας» ενώ τους δεσμούς Τουρκίας-ΝΑΤΟ εκτιμάται ότι πρόκειται να επηρεάσουν και άλλα ζητήματα όπως είναι, μεταξύ άλλων, εκείνα: της ενίσχυσης των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων, των νέων σχημάτων ασφαλείας στη Μέση Ανατολή, της γραμμής που θα υιοθετήσει η Συμμαχία απέναντι στην Κίνα και τη Ρωσία, και των προτεραιοτήτων του επερχόμενου γενικού γραμματέα.
Ηδη από τον περασμένο Φεβρουάριο, οι ανταποκριτές του πρακτορείου Bloomberg Σελτζάν Χατζαόγλου και Τσαν Κοτς έγραφαν ότι «η Τουρκία θέλει να διασφαλίσει ότι ο Ρούτε δεν είναι προκατειλημμένος υπέρ της Ελλάδας και της Κύπρου και ότι δεν θα υποκύπτει στις πιέσεις τους». Σύμφωνα το εν λόγω δημοσίευμα της 13ης Φεβρουαρίου («Turkey Wants Rutte’s Neutrality Promise for Backing His NATO Bid»), η Τουρκία ζητεί όμως κι άλλα, όπως εν προκειμένω «ο Ρούτε να της επιτρέψει να συμπεριληφθεί στις εταιρικές σχέσεις του ΝΑΤΟ με την Ε.Ε. και εκείνος να διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρχουν περιορισμοί στις εξαγωγές αμυντικού υλικού μεταξύ των νατοϊκών συμμάχων». Ειδικά στην περίπτωση της Ολλανδίας, οι περιορισμοί στις εξαγωγές αμυντικού υλικού προς την Τουρκία που είχαν επιβληθεί από τη Χάγη όταν η Τουρκία εισέβαλε στρατιωτικά στη βόρεια Συρία το 2019, επί πρωθυπουργίας Ρούτε, ήρθησαν τελικώς τον Ιούλιο του 2023 κατά τρόπο συναλλακτικό, έπειτα από την απόφαση της Τουρκίας να δώσει το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Οι Τούρκοι ετοιμάζονται, λοιπόν, να υποδεχθούν με μια σειρά από απαιτήσεις τον Μαρκ Ρούτε… με τον οποίο έχουν όμως παράλληλα και «προηγούμενα».
Ως πρωθυπουργός της Ολλανδίας, ο Ρούτε είχε κατ’ επανάληψη «συγκρουστεί» με την τουρκική ηγεσία, όχι μόνο το 2019 όταν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις εισέβαλαν για τρίτη φορά στη Συρία (βλ. επιχείρηση «Πηγή Ειρήνης») αλλά και παλαιότερα, κυρίως την περίοδο 2016-2017.
Τον Απρίλιο του 2016, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που είχε παραχωρήσει με τη Γερμανίδα τότε καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ στο Αϊντχόβεν, ο Ρούτε είχε ζητήσει «εξηγήσεις» από την τουρκική πλευρά αναφορικά με το περιεχόμενο ενός email το οποίο είχε σταλεί από το τουρκικό προξενείο του Ρότερνταμ στις οργανώσεις των Τούρκων της Ολλανδίας ζητώντας τους να καταγγέλλουν/καταδίδουν όσους προσβάλλουν δημόσια την Τουρκία και/ή τον πρόεδρό της, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής του συνέντευξης λίγους μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2016, ο Ρούτε είχε μιλήσει προσβλητικά για τους τουρκικής καταγωγής πολίτες που είχαν νωρίτερα την ίδια χρονιά επιτεθεί σε δημοσιογράφους στο Ρότερνταμ. «Να πάρουν δρόμο. Να γυρίσουν πίσω στην Τουρκία», είχε πει τότε, προκαλώντας αντιδράσεις…
Το πιο έντονο επεισόδιο μεταξύ Ρούτε και Ερντογάν θα ακολουθούσε, ωστόσο, την άνοιξη του 2017. Η τουρκική κυβέρνηση είχε επιχειρήσει τότε να κάνει προεκλογική εκστρατεία εντός των ολλανδικών συνόρων, απευθυνόμενη στους τουρκικής καταγωγής πολίτες που δικαιούνταν να πάρουν μέρος στο δημοψήφισμα (της 16ης Απριλίου του 2017) για την αναθεώρηση του τουρκικού Συντάγματος που προωθούσε τότε ο Ερντογάν. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Τούρκος τότε υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου είχε επιχειρήσει να μιλήσει σε προεκλογική συγκέντρωση στο Ρότερνταμ, πράγμα το οποίο όμως δεν έγινε καθώς οι ολλανδικές Αρχές του απαγόρευσαν την είσοδο στη χώρα επικαλούμενες λόγους ασφαλείας και διαφύλαξης της δημόσιας τάξης. Να πάρει μέρος σε προεκλογική συγκέντρωση στην Ολλανδία είχε επιχειρήσει όμως την ίδια περίοδο και η Τουρκάλα τότε υπουργός Οικογένειας Φατμά Μπετούλ Σαγιάν Καγιά η οποία πέρασε με αυτοκίνητο εντός των ολλανδικών συνόρων προτού τελικώς «συλληφθεί» από τις ολλανδικές αστυνομικές δυνάμεις και απελαθεί…
Σαφώς ενοχλημένος από τα ολλανδικά «μπλόκα» στους υπουργούς του, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε τότε αντιδράσει κατά τρόπο ακραίο, κατηγορώντας τους Ολλανδούς για «τη σφαγή χιλιάδων μουσουλμάνων στη Σρεμπρένιτσα το 1995» και παρουσιάζοντάς τους ως «φασίστες» και «απομεινάρια του ναζισμού». Αυτές οι τουρκικές επιθέσεις θα προκαλούσαν όμως την έντονη αντίδραση του ιδίου του Ρούτε, με την υποσημείωση ότι και ο Ρούτε τότε όδευε προς εκλογές (βουλευτικές, τον Μάρτιο του 2017) έχοντας μάλιστα απέναντί του τον ακροδεξιό Χερτ Βίλντερς…
Από εκείνες τις ολλανδοτουρκικές διενέξεις του 2017 έχουν πια περάσει επτά χρόνια, πλην όμως τόσο ο Ρούτε όσο και ο Ερντογάν θυμούνται καλά όσα είχαν προηγηθεί.
Το πώς θα εξελιχθεί το προσεχές διάστημα η σχέση τους εντός του ΝΑΤΟ είναι κάτι το οποίο μένει να φανεί. Η Τουρκία δεν είναι, ωστόσο, απλώς άλλος ένας προβλέψιμος σύμμαχος όπως όλοι οι άλλοι. «Τα κακά παιδιά του ΝΑΤΟ: Η Τουρκία και η Ουγγαρία παίζουν το δικό τους παιχνίδι», γράφει το Politico, με το βλέμμα στραμμένο στις συναλλακτικού τύπου αποκλίσεις της Αγκυρας.
«Η Τουρκία δεν μπορεί να περιοριστεί σε ένα μπλοκ. Δεν θα γυρίσουμε την πλάτη μας στην Ανατολή για χάρη της Δύσης», δήλωνε προ ημερών ο ίδιος ο Ερντογάν… προετοιμάζοντας το έδαφος για όσα θα κληθεί να διαχειριστεί ο Ρούτε από τον ερχόμενο Οκτώβριο και έπειτα.
