Οι σχέσεις της Ιταλίδας πρωθυπουργού, Τζόρτζια Μελόνι, με την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχουν εισέλθει σε ένα… ταραχώδες κεφάλαιο και ίσως επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο στο μέλλον, αναφέρει σε ανάλυσή του το Politico.
Η Μελόνι, σύμφωνα με ανάλυση του ιστοτόπου, είναι έξαλλη με την ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου, η οποία εκφράζει ανησυχίες σχετικά με την ελευθερία του Τύπου στην Ιταλία, καθώς και την ανεξαρτησία του κρατικού δικτύου, Rai.
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός έχει προχωρήσει σε νομικές ενέργειες εναντίον δημοσιογράφων, επικαλούμενη δυσφήμηση, η οποία αποτελεί ποινικό αδίκημα στην Ιταλία και τιμωρείται με φυλάκιση. Παράλληλα, ο διορισμός έμπιστών της σε κορυφαία πόστα στο κρατικό δίκτυο ραδιοτηλεόρασης έχει οδηγήσει στην αποχώρηση ορισμένων επιφανών δημοσιογράφων.
Από τότε που δόθηκε στη δημοσιότητα η έκθεση της Κομισιόν, η Μελόνι έστειλε μία επιστολή στη Φον ντερ Λάιεν, λέγοντας ότι οι επικρίσεις κατά της Ιταλίας οδήγησαν σε «αδέξιες και ύπουλες» επιθέσεις από δημοσιογράφους. Οπως υπογραμμίζει το Politico, αυτή ήταν και η πιο πρόσφατη ένδειξη της επιδεινούμενης σχέσης μεταξύ τους.
Κατά τις δύο εβδομάδες που ακολούθησαν την επανεκλογή της Φον ντερ Λάιεν, η κυβέρνηση Μελόνι στρεφόταν επανειλημμένως ενάντια στην Κομισιόν, εγείροντας ανησυχίες για μία σχέση που κάποτε θεωρείτο «πολιτισμένη» και «εύκολη».
«Ανόητη η κίνηση της Μελόνι»
Ανώτεροι αξιωματούχοι και διπλωμάτες της Ε.Ε. αμφιβάλλουν για το κατά πόσο ήταν σοφό εκ μέρους της ιταλικής πλευράς να ψηφίσει κατά της επανεκλογής Φον ντερ Λάιεν στην προεδρία της Κομισιόν. «Αυτό που έκανε η Μελόνι ήταν απλά ανόητο», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης μετά την ψηφοφορία στο Ευρωκοινοβούλιο. «Κατασπατάλησε τόσα πολιτικά κεκτημένα μέσα σε λίγες εβδομάδες».
Οπως αναφέρει το Politico, κατά το διάστημα που προηγήθηκε της ψηφοφορίας για την επανεκλογή της Φον ντερ Λάιεν, η ίδια αφιέρωσε μήνες στο να προσπαθεί να οικοδομήσει σχέσεις με τη Μελόνι. Οι δυο τους επιθεώρησαν, μάλιστα, ένα σημείο εισόδου μεταναστών στην Ιταλία.
Η Ε.Ε. εξέφρασε επίσης τα συλλυπητήριά της στις ιταλικές κοινότητες που επλήγησαν από τις πλημμύρες, ενώ στη Ρώμη η Φον ντερ Λάιεν συμμετείχε στη συζήτηση για την επέκταση της πολιτικής στρατηγικής της Μελόνι στην αφρικανική ήπειρο.
Στη συνέχεια, όμως, η Μελόνι κράτησε τις αποστάσεις της όταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες ψήφισαν υπέρ μιας δεύτερης θητείας της Φον ντερ Λάιεν στην προεδρία της Κομισιόν. Το Politico σημειώνει ότι αυτό συνέβη διότι η Μελόνι ήταν θυμωμένη που έμεινε εκτός μιας παρασκηνιακής συμφωνίας στις Βρυξέλλες μεταξύ των κεντροσυντηρητικών της Φον ντερ Λάιεν, των φιλελευθέρων του Εμανουέλ Μακρόν και των σοσιαλιστών του Ολαφ Σολτς.
Εκείνη την περίοδο, αναμενόταν ότι το κόμμα της Μελόνι θα υποστήριζε τη Φον ντερ Λάιεν στην ψηφοφορία που θα γινόταν στο Ευρωκοινοβούλιο. Ομως, δεν το έκανε.
Ο Λορέντσο Καστελάνι, διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Luiss της Ρώμης, αναφέρει ότι η Μελόνι «είχε οικοδομήσει αξιοπιστία σε διπλωματικούς και οικονομικούς κύκλους, καθώς και με την Κομισιόν» και είχε επωφεληθεί με πολλούς τρόπους, όπως μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης από την πανδημία, αλλά και στο ζήτημα του Μεταναστευτικού.
«Τώρα τα πέταξε όλα αυτά στα σκουπίδια», υποστηρίζει ο καθηγητής.
Μια περιθωριοποιημένη Ιταλία (;)
Η ψηφοφορία για την επανεκλογή Φον ντερ Λάιεν έφερε τη Μελόνι ενώπιον διλημμάτων, καθώς αναγκάστηκε να επιλέξει ανάμεσα στην ισχυροποίηση της θέσης ως μια βασικής μετριοπαθούς φωνής στις ευρωπαϊκές υποθέσεις και στην ενστικτώδη επιθυμία της να παραμείνει μια μαχητική και ριζοσπαστική… αντιφρονούσα.
Από τότε που έγινε πρωθυπουργός το 2022, η Μελόνι ηγείται μιας δεξιάς κυβέρνησης που έχει δώσει εντολή για την αυτόματη κράτηση μεταναστών που φτάνουν σε ιταλικό έδαφος, ενώ έχει περιορίσει τα γονεϊκά και αναπαραγωγικά δικαιώματα των ομόφυλων ζευγαριών. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το κόμμα της έχει ταχθεί ενάντια στην Πράσινη Συμφωνία, καθώς και στη συμπερίληψη του δικαιώματος στην άμβλωση στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.
Οι επικριτές της Μελόνι έχουν περιγράψει την ένταση με τη Φον ντερ Λάιεν ως ένδειξη της περιθωριοποίησης της Ιταλίας στην Ευρώπη.
Ο Ιταλός βουλευτής, Ρικάρντο Μάτζι, κεντρώος και σφοδρός επικριτής της Μελόνι, δήλωσε ότι η ίδια «παριστάνει το θύμα, μια αντίδραση κάποιου που προτίθεται να παίξει τον ρόλο του αδύναμου».
Παρ’ όλα αυτά, τονίζει το Politico, η Φον ντερ Λάιεν και η Μελόνι χρειάζονται η μία την άλλη. Η Κομισιόν φάνηκε μπερδεμένη από την αντίδραση της Ρώμης στην έκθεση για το κράτος δικαίου, κυρίως επειδή τα στοιχεία αυτά προετοιμάστηκαν σε συνεννόηση με την ιταλική κυβέρνηση.
Κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψής της στην Κίνα, η Μελόνι προσπάθησε να μετριάσει το άσχημο κλίμα, λέγοντας ότι η επιστολή της «δεν αποτελεί ένδειξη εντάσεων, αλλά προβληματισμό για τη χειραγώγηση ενός τεχνικού εγγράφου στο οποίο οι επικρίσεις δεν προέρχονται από την Κομισιόν αλλά από άλλες ομάδες συμφερόντων», πίσω από τις οποίες η ίδια «βλέπει» τον αριστερό Τύπο της Ιταλίας.
Ο παράγοντας του χαρτοφυλακίου
Σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, οι εντάσεις θα μπορούσαν να επηρεάσουν το είδος του χαρτοφυλακίου που θα λάβει ο επόμενος Ιταλός επίτροπος στην Κομισιόν. Το βασικό όνομα που ακούγεται για αυτή τη θέση είναι ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Ραφαέλε Φίτο, ο οποίος χαίρει μεγάλης εκτίμησης στις Βρυξέλλες.
Εάν η Μελόνι προτείνει μια πιο δεξιά προσωπικότητα, η Φον ντερ Λάιεν θα μπορούσε να την «τιμωρήσει» δίνοντας στον νέο επίτροπο το συμβολικό νέο χαρτοφυλάκιο της Μεσογείου, εκτιμούν διπλωμάτες.
Παρότι η Ιταλία ήταν μία από τις χώρες που ζητούσαν χαρτοφυλάκιο για τη Μεσόγειο, οι προτεραιότητες σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν να κάνουν περισσότερο με την οικονομία, και για αυτόν τον λόγο η Ρώμη ελπίζει να είναι μια σημαντική προσωπικότητα που θα αναλάβει τον ρόλο του επιτρόπου Οικονομίας. Επιπλέον, δεν είναι σαφές πόση πολιτική επιρροή και ποιες ακριβώς ευθύνες θα εμπεριέχει το νέο χαρτοφυλάκιο της Μεσογείου.
Ο κίνδυνος για την ιταλική οικονομία
Τα «σύννεφα», όμως, στις σχέσεις Μελόνι – Φον ντερ Λάιεν δεν περιορίζονται μόνο στον ρόλο και την επιρροή της Ρώμης στην Κομισιόν. Η Ιταλία έχει το δεύτερο μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στην Ευρώπη και έλλειμμα που ξεπερνά τα όρια της Ε.Ε. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει τη Ρώμη σε σύγκρουση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες θεωρούνται ως τιμωρία για χώρες με μεγάλα ελλείμματα.
Τα εμπόδια αυτά θα μπορούσαν να αυξήσουν την πίεση για την Ιταλία. «Εάν υπάρξει μια οικονομική κρίση που θα αυξήσει το κόστος το ιταλικού χρέους, η μη σύμπνοια με την πλειοψηφία θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες, ιδιαίτερα εάν οι κανόνες για το χρέος και οι προθεσμίες για το Σχέδιο Ανάκαμψης εφαρμοστούν με αυστηρότητα», εξηγεί ο Καστελάνι.
Ο Μαουρίτσιο Γκασπάρι του κεντροδεξιού κόμματος «Forza Italia», το οποίο είναι μέρος του κυβερνητικού συνασπισμού της Μελόνι και της πολιτικής ομάδας της Φον ντερ Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, υποβάθμισε τον κίνδυνο να επηρεαστεί αρνητικά η Ιταλία.
«Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει αρνητικός αντίκτυπος λαμβάνοντας υπόψη τις καλές σχέσεις μεταξύ της Φον ντερ Λάιεν και της Μελόνι, τον κεντρικό ρόλο της Forza Italia στο [Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα] και τον ρόλο της Ιταλίας ως ιδρυτικού μέλους της Ε.Ε. Για όλους αυτούς τους λόγους πιστεύω ότι ο ρόλος της Ιταλίας θα παραμείνει κεντρικός στην Ε.Ε.», είπε.
Αλλοι, ωστόσο, αναφέρουν ότι η σχέση Μελόνι – Φον ντερ Λάιεν βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής και η Ιταλίδα πρωθυπουργός θα πρέπει να αποφασίσει ποιο δρόμο θα ακολουθήσει.
«Θα δούμε ποια Μελόνι θα αναδυθεί μέσα από αυτό: η σκληροπυρηνική που πάντα φοβόμασταν ή η πραγματιστική που έχουμε γνωρίσει;» είπε ένας διπλωμάτης της Ε.Ε., που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας στο Politico.
