Στα ύψη βρίσκεται και πάλι η ένταση στην πυριτιδαποθήκη της Μέσης Ανατολής, μετά τις στοχευμένες δολοφονίες την περασμένη εβδομάδα κορυφαίων στελεχών της Χεζμπολάχ και της Χαμάς, στη Βηρυτό και (ακόμη πιο εμπρηστικά) στην Τεχεράνη, αντίστοιχα.
«Οπως και στο πρόσφατο παρελθόν, το Ιράν είναι πιθανό να εξαπολύσει αντίποινα ευθέως κατά του Ισραήλ. Αυτό δεν είναι καλό για την περιφερειακή ασφάλεια, ενώ δίνει στον πρωθυπουργό του Ισραήλ την κλιμάκωση του πολέμου την οποία επιζητούσε», σημειώνει στην «Κ» ο Μεχράν Καμράβα, καθηγητής στο παράρτημα του Πανεπιστημίου του Georgetown στο Κατάρ και συγγραφέας (μεταξύ άλλων) του περυσινού «Triumph and Despair: In Search of Iran’s Islamic Republic». «Η προσοχή της διεθνούς κοινής γνώμης θα αποσπαστεί περαιτέρω από την εθνοκάθαρση που υπόκεινται οι Παλαιστίνιοι».
«Το Ιράν έχει διακηρύξει ως πολιτική ότι θα ανταποδίδει το χτύπημα όταν το Ισραήλ θα χτυπάει εντός της επικράτειάς του. Από την οπτική της Τεχεράνης, αυτή η επίθεση (σ.σ.: η δολοφονία του Χανίγια) δεν μπορεί να μείνει αναπάντητη», εξηγεί ο Καμράβα.
Χωρίς προειδοποίηση
Μέχρι πρότινος, συνεχίζει, το ιρανικό καθεστώς επιδίωκε απλά να στέλνει στρατηγικά μηνύματα στο Ισραήλ και στους συμμάχους του, προειδοποιώντας μέρες πριν ότι επίκειται κάποια επίθεση. «Αυτή τη φορά, δεν θεωρώ πιθανό να υπάρξει τέτοια προειδοποίηση. Επιπλέον, όπως στο παρελθόν, η επίθεση αντιποίνων θα συμβεί στον χρόνο επιλογής της Τεχεράνης, όχι βεβιασμένα».
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει καταφέρει έως τώρα να αποτρέψει το ξέσπασμα ενός ευρύτερου περιφερειακού πολέμου. Μπορεί να το πετύχει και τώρα, με το θερμόμετρο στη Μέση Ανατολή να βρίσκεται ακόμη πιο ψηλά και με τους πιθανούς αντιπάλους στο πεδίο της μάχης να ξέρουν ότι έχουν να κάνουν με έναν Αμερικανό πρόεδρο με λίγους μήνες ακόμη μόνο στον Λευκό Οίκο;
Από τη στιγμή που αποσύρθηκε από την προεκλογική κούρσα, ο Αμερικανός πρόεδρος «θα έχει περισσότερο χρόνο για επαφές με τους βασικούς παίκτες στην ευρύτερη περιοχή», λέει στην «Κ» ο Αϊβο Ντάαλντερ.
Ο πρόεδρος του Chicago Council on Global Affairs και πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, Αϊβο Ντάαλντερ, τονίζει στην «Κ» ότι η επιρροή του Μπάιντεν επί των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή «παραμένει η ίδια παρά την απόφασή του να αποσυρθεί από τις εκλογές». Μάλιστα, λέει, «θα έχει τώρα περισσότερο χρόνο για επαφές με τους βασικούς παίκτες στην ευρύτερη περιοχή, δια ζώσης ή τηλεφωνικά, γιατί δεν έχει πλέον τις ανταγωνιστικές απαιτήσεις της προεκλογικής εκστρατείας».
Αυτό, ωστόσο, «δεν σημαίνει ότι έχει τη δύναμη να αποτρέψει μια περιφερειακή κλιμάκωση», συνεχίζει ο Ντάαλντερ. «Αυτό είναι στα χέρια των περιφερειακών παικτών – πάνω από όλα του Ισραήλ και του Ιράν. Και οι προκλήσεις των οποίων γίναμε μάρτυρες, όπως ο σκοτωμός του ηγέτη της Χαμάς στην Τεχεράνη, προοιωνίζονται δυσάρεστες εξελίξεις. Ο κίνδυνος να ξεφύγει η κατάσταση από τον έλεγχο είναι πλέον πολύ μεγάλος».
Ο Μπάιντεν θα συνεχίσει να προσπαθεί να αποτρέψει την ανεξέλεγκτη κλιμάκωση, καταλήγει ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, «αλλά δεν υπάρχει κάποια εγγύηση ότι θα τα καταφέρει».
Ο Μεχράν Καμράβα είναι ακόμη πιο απαισιόδοξος. Χαρακτηρίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες «εξόφθαλμα απούσες» από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, τόσο εξαιτίας της αποτυχίας τους να μεσολαβήσουν για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα όσο και εξαιτίας της αδυναμίας τους να αποτρέψουν το Ισραήλ από επιχειρήσεις που δυναμιτίζουν περαιτέρω το κλίμα. Αλλά και η Ε.Ε. «έχει επίσης φανεί ότι δεν παίζει κάποιο ρόλο», εκτιμά. Ο παραγκωνισμός των δυτικών δυνάμεων, επισημαίνει, είναι και αυτός «κακός οιωνός» για την ασφάλεια της ευρύτερης Μέσης Ανατολής και ειδικά της περιοχής του Κόλπου.
Το «μονοπάτι»
Γράφοντας στους Financial Times την Πέμπτη, η Κιμ Γκάτας, distinguished fellow στο Columbia Institute of Global Politics και συγγραφέας του «Black Wave» (για τη γεωπολιτική αντιπαράθεση Ιράν-Σαουδικής Αραβίας), υπογράμμιζε ότι έχει φτάσει η στιγμή για το τελεσίγραφο του Μπάιντεν προς τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου: Να δεχθεί τα νέα αντίποινα, να πανηγυρίσει για την εξουδετέρωση των αντιπάλων του Ισραήλ (την Πέμπτη το Τελ Αβίβ επιβεβαίωσε ότι σκότωσε και τον στρατιωτικό διοικητή της Χαμάς, Μοχάμεντ Νταΐφ, προ τριών εβδομάδων) και να προσχωρήσει σε συμφωνία για το τέλος του πολέμου στη Γάζα και την απελευθέρωση των ομήρων.
«Αν ο Νετανιάχου θέλει ένα μονοπάτι προς το τέλος των εχθροπραξιών, σίγουρα το έχει», είπε στην Γκάτας αξιωματούχος χώρας του Περσικού. «Το ερώτημα που μας απασχολεί από τις 8 Οκτωβρίου είναι: το επιθυμεί;».
