«Γίγαντες» στους ωκεανούς

ΛΟΝΔΙΝΟ. Τάση γιγάντωσης των κρουαζιερόπλοιων παρατηρείται τα τελευταία είκοσι χρόνια, με το εκτόπισμα των πλοίων να έχει διπλασιασθεί τη χρονική αυτή περίοδο. Εάν η ανάπτυξη του τομέα της κρουαζιέρας δεν γνωρίσει ύφεση, τα μεγαλύτερα πλοία της κατηγορίας αυτής θα είναι οκτώ φορές μεγαλύτερα το 2050, σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση Transport & Environment. Η οργάνωση διαπίστωσε επίσης ότι ο αριθμός κρουαζιερόπλοιων αυξήθηκε κατά 20 φορές από το 1970.

«Τα σημερινά κρουαζιερόπλοια-Γκοτζίλα κάνουν τον Τιτανικό να μοιάζει με ψαρόβαρκα», λέει στην εφημερίδα The Guardian η Ινέσα Ουλίστινα, αναλύτρια βιώσιμης ναυσιπλοΐας της T&E. Εκτιμήσεις του τομέα των θαλάσσιων μεταφορών υποστηρίζουν ότι 35 εκατομμύρια επιβάτες θα ταξιδέψουν φέτος με κρουαζιερόπλοιο – αύξηση της τάξης του 6% συγκριτικά με τις κρατήσεις πριν από την πανδημία.

Ενεργοβόρα

Ο τομέας διακρίνεται, ωστόσο, για το μεγάλο αποτύπωμα άνθρακα που προκαλεί. Τα κρουαζιερόπλοια εξέπεμψαν 17% περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα το 2022, σε σύγκριση με το 2019, ενώ οι εκπομπές μεθανίου αυξήθηκαν κατά 500% την ίδια περίοδο. Ο Στέφαν Γκόσλιν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λινέους της Σουηδίας, ειδικός του τουρισμού και της κλιματικής αλλαγής, εξηγεί ότι αν και τα κρουαζιερόπλοια ευθύνονται για μικρό ποσοστό της παγκόσμιας τουριστικής κίνησης, «καμία άλλη μορφή τουρισμού δεν είναι τόσο ενεργοβόρα όσο η κρουαζιέρα, εφόσον συνδυασθεί και με αεροπορική πτήση».

Η έκθεση της οργάνωσης δημοσιεύεται τη στιγμή που τα ευρωπαϊκά λιμάνια αντιμετωπίζουν αύξηση της κίνησης, εν μέσω αλλεπάλληλων καυσώνων. Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες των κατοίκων για τον υπερτουρισμό, δήμοι όπως αυτοί της Βαρκελώνης, του Αμστερνταμ και της Βενετίας υιοθέτησαν περιοριστικά μέτρα για τον ελλιμενισμό κρουαζιερόπλοιων. Βαρκελώνη και Αμστερνταμ θα εισπράττουν φόρο από κάθε κατάπλου, ενώ η Βενετία απαγόρευσε την προσέγγιση των πλοίων αυτών στην περιβαλλοντικά ευαίσθητη λιμνοθάλασσά της.

Η βιομηχανία της κρουαζιέρας δεν μοιάζει, όμως, να επηρεάζεται από τους περιορισμούς και τις επικρίσεις. Το «Icon of the Seas», το μεγαλύτερο πλοίο που ναυπηγήθηκε ποτέ, διαθέτει 20 καταστρώματα και 40 εστιατόρια, επτά πισίνες, θέατρο και πάρκο. Το σκάφος των 365 μέτρων μπορεί να φιλοξενήσει 10.000 επιβάτες και κινείται με υγροποιημένο φυσικό αέριο. Παρότι η καύση φυσικού αερίου εκπέμπει μικρότερο όγκο διοξειδίου του άνθρακα από ό,τι το ναυτικό ντίζελ, το μεθάνιο του φυσικού αερίου ενισχύει την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Τα κρουαζιερόπλοια δεν υπόκεινται στους ναυπηγικούς περιορισμούς μήκους και εκτοπίσματος άλλων εμπορικών πλοίων, πέρα από το μέγεθος των λιμανιών που τα φιλοξενούν. Καθώς η ζήτηση για πολυτελείς κρουαζιέρες ενισχύθηκε, οι εταιρείες επιδίωξαν να αυξήσουν τη χωρητικότητα επιβατών. «Τα έσοδα που θα αποφέρει ένα γιγάντιο κρουαζιερόπλοιο είναι μεγαλύτερα από τη δαπάνη ναυπήγησης και συντήρησής του. Ολες οι εταιρείες θέλουν την ίδια ώρα να έχουν το μεγαλύτερο πλοίο», σχολιάζει ο Μπράιαν Κόμερ, επικεφαλής του ινστιτούτου International Council on Clean Transportation.

Αδυναμία ηλεκτροκίνησης

Οπως τα αεροπλάνα, τα μεγάλα ποντοπόρα πλοία δεν μπορούν να κινηθούν με ηλεκτρικούς κινητήρες, καθώς οι μπαταρίες τους θα ήταν υπερβολικά βαριές. Ειδικοί συστήνουν, αντίθετα, τη χρήση συνθετικών καυσίμων. Στον οδικό χάρτη της για μηδενικές εκπομπές καυσαερίων μέχρι το 2050, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) εκτιμά πως ποσοστό 44% της απαιτούμενης ενέργειας για την προώθηση εμπορικών πλοίων θα προέρχεται από αμμωνία, 19% από υδρογόνο, 19% από βιοκαύσιμα και 3% από μεθανόλη.

Η παγκόσμια έλλειψη πράσινων καυσίμων και η συνεχιζόμενη καύση κακής ποιότητας ναυτικών καυσίμων, πάντως, έχουν οδηγήσει σε διαμαρτυρίες για τα ρυπογόνα κρουαζιερόπλοια και σούπερ γιοτ. Παρότι η βιομηχανία της κρουαζιέρας δεν έχει τη δυνατότητα να κατασκευάσει αυτόνομες υποδομές για την παραγωγή καυσίμων, θα μπορούσε να δεσμευθεί στην αγορά τους από άλλες πηγές.

Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από κρουαζιερόπλοια στην Ευρώπη ήταν αυξημένες το 2022 κατά 20% σε σχέση με το 2019. Παρότι τα επιβατικά πλοία εξαιρούνται από δασμούς καυσίμων, η έκθεση επισημαίνει ότι η επιβολή τέλους 50 ευρώ σε κάθε εισιτήριο θα μπορούσε να αποφέρει 1,6 δισ. ευρώ τον χρόνο για τη δημιουργία υποδομών παραγωγής και χρήσης εναλλακτικών καυσίμων.

Το πρόβλημα επιβεβαιώνει ο Πέτερ ντε Μπράιν, επικεφαλής σχεδιασμού βιώσιμου τουρισμού της UNESCO: «Διαπιστώνουμε ότι η ισορροπία μεταξύ κατοίκων και τουριστών έχει διαταραχθεί. Η αποκατάσταση της ισορροπίας είναι αναγκαία, εάν δεν θέλουμε να δούμε το κίνημα κατά του τουρισμού να διογκώνεται, όπως βλέπουμε στη Βαρκελώνη».