Δεν ήταν μια εύκολη επιλογή. Η Κάμαλα Χάρις έχει ανάγκη την Πενσιλβάνια. Πρέπει να κερδίσει τους 19 εκλέκτορες της αμφίρροπης πολιτείας – της πιο κρίσιμης για να περάσει τον πήχυ των 270 εκλεκτόρων που απαιτούνται για την εκλογική νίκη. Γι’ αυτό και οι περισσότεροι προέβλεπαν ότι θα επέλεγε για υποψήφιο αντιπρόεδρο τον κυβερνήτη της Πενσιλβάνια, Τζος Σαπίρο, ο οποίος απολαμβάνει μυθικά ποσοστά αποδοχής (61%) στην «περιφέρειά» του.
Αντ’ αυτού, ο εκλεκτός της Χάρις είναι ο κυβερνήτης της Μινεσότα – μιας πολιτείας που θεωρείται σίγουρη για τους Δημοκρατικούς. Γιατί; Γιατί ο Τιμ Γουόλς;
Η απάντηση θα μπορούσε να είναι μονολεκτική: «Αλλόκοτοι» (weird). H λέξη αυτή έχει προκαλέσει προεκλογικό ρεύμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ιδίως στις τάξεις των νέων ψηφοφόρων, από τη στιγμή που ο Γουόλς τη χρησιμοποίησε για να χαρακτηρίσει τον Τραμπ και τον Τζ. Ντ. Βανς.
Ο 60χρονος Γουόλς διανύει τη δεύτερη θητεία του ως κυβερνήτης της Μινεσότα και είναι επικεφαλής της Eνωσης Δημοκρατικών Κυβερνητών (Democratic Governors Association). Πριν από αυτό ήταν 12 χρόνια μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων. Παρ’ όλα αυτά, ήταν άγνωστος στο ευρύ κοινό μέχρι την τηλεοπτική του εμφάνιση στην εκπομπή «Mornin’ Joe» του MSNBC στις 23 Ιουλίου, δύο μέρες μετά την ανακοίνωση του Τζο Μπάιντεν ότι δεν θα διεκδικούσε την επανεκλογή του.
Ο κυβερνήτης της Μινεσότα κατακεραύνωσε τον διχασμό που έχει προκαλέσει στις Ηνωμένες Πολιτείες ο Τραμπ, λέγοντας ότι «δεν μπορούμε να πάμε για δείπνο την Ημέρα των Ευχαριστιών με τον θείο μας χωρίς να μπλέξουμε σε κάποιον αλλόκοτο καβγά». Εισπράττοντας το γέλιο των συνομιλητών του, ο Γουόλς επέμεινε: «Είναι αλήθεια! Αυτοί οι τύποι είναι αλλόκοτοι!». Με αυτή τη φράση, που έγινε viral, μεταμόρφωσε τον τόνο της κριτικής των Δημοκρατικών απέναντι στον Τραμπ, εστιάζοντας λιγότερο στην απειλή για τη δημοκρατία και περισσότερο στο γεγονός ότι οι ιδέες του τραμπισμού είναι σε δυσαρμονία με τις αξίες των απλών Αμερικανών.
Το μήνυμα αυτό συνιστά μία τολμηρή απόπειρα εκ μέρους των Δημοκρατικών να επικρατήσουν σε ένα πεδίο όπου παραδοσιακά, από την εποχή του Ρίτσαρντ Νίξον, οι Ρεπουμπλικανοί τους υποχρεώνουν να παίζουν άμυνα: το ποιος εκφράζει πιο πιστά τις αξίες της αμερικανικής ενδοχώρας (της «πραγματικής Αμερικής», όπως το είχε θέσει αλησμόνητα η Σάρα Πέιλιν το 2008). Ο Γουόλς είναι ο καλύτερος δυνατός φορέας αυτού του μηνύματος, όχι μόνο λόγω καταγωγής –προέρχεται από μια μικρή κωμόπολη της Νεμπράσκα–, αλλά και λόγω του προοδευτικού προγράμματος που έχει εφαρμόσει από το 2018 ως κυβερνήτης στη Μινεσότα. Μεταξύ άλλων, πέρασε τον πρώτο νόμο σε επίπεδο πολιτειών που θεμελιώνει το δικαίωμα στην άμβλωση μετά την αναίρεση του ομοσπονδιακού δικαιώματος από την απόφαση Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization του Ανωτάτου Δικαστηρίου το 2022, θεσμοθέτησε πρόγραμμα οικογενειακής και αναρρωτικής άδειας για τους εργαζόμενους, επέβαλε περιορισμούς στην οπλοκατοχή και έδωσε το δικαίωμα σε μετανάστες χωρίς χαρτιά να αποκτήσουν άδειες οδήγησης και αποποινικοποίησε τη χρήση της μαριχουάνας.
Από την άλλη, το μετριοπαθές του ύφος, οι ταπεινές του καταβολές, ακόμα και το χιούμορ του, τον έχουν κάνει αγαπητό και μεταξύ των πιο δεξιών Δημοκρατικών. Είναι χαρακτηριστικό ότι την επιλογή χαιρέτισαν ενθουσιωδώς τόσο ο Μπέρνι Σάντερς, όσο και ο απερχόμενος (και μέχρι πρότινος Δημοκρατικός) γερουσιαστής από τη συντηρητική Δυτική Βιρτζίνια, Τζο Μάνσιν.
Ο Σαπίρο και το Ισραήλ
Ο Σαπίρο ήταν παρών στην πρώτη κοινή προεκλογική εμφάνιση του διδύμου Χάρις – Γουόλς στη Φιλαδέλφεια και εκφώνησε μία ομιλία που ξεσήκωσε τα πλήθη. Παρά τα εμφανή του πλεονεκτήματα ως υποψηφίου αντιπροέδρου, ο Εβραίος-Αμερικανός κυβερνήτης ήταν ο στόχος μιας συντεταγμένης εκστρατείας από την προοδευτική πτέρυγα του κόμματος, ειδικά για τη στάση του για τον πόλεμο του Ισραήλ με τη Χαμάς.
Μιλώντας στην «Κ», ο Ρεπουμπλικανός Μαρκ Σορτ, πρώην προσωπάρχης του αντιπροέδρου Μάικ Πενς, λέει ότι η μη επιλογή του Σαπίρο δημιουργεί ανησυχίες για το πώς θα κυβερνήσει η Χάρις αν εκλεγεί. «Αν φοβάται τόσο πολύ την ακραία φιλοπαλαιστινιακή πτέρυγα του κόμματός της, διερωτάται κανείς τι άλλο θα την εξαναγκάσουν να κάνει ως πρόεδρος διάφορες φράξιες των Δημοκρατικών», παρατηρεί. Η επιλογή του Γουόλς «δεν συνάδει με τη στρατηγική της αναβάπτισης της Χάρις ως μιας πιο μετριοπαθούς πολιτικού», προσθέτει.
Η Χάρις προηγείται και στις τρεις κρίσιμες αμφίρροπες πολιτείες του βιομηχανικού βορρά: κατά 2,4 μονάδες στο Μίσιγκαν, κατά 1,4 μονάδα στο Ουισκόνσιν και κατά μία μονάδα στην Πενσιλβάνια.
«Οι υποψήφιοι αντιπρόεδροι δεν επιλέγονται πλέον για να κερδίσουν την πολιτεία από την οποία προέρχονται – αυτό έχει να συμβεί από το 1960 και τον Λίντον Τζόνσον [σ.σ.: χάρη στον οποίο ο Κένεντι κέρδισε το Τέξας]», λέει από την πλευρά του στην «Κ» ο Ματ Μπένετ, αντιπρόεδρος της δεξαμενής σκέψης Third Way και πρώην στέλεχος του Λευκού Οίκου επί προεδρίας Κλίντον. «Οι ψηφοφόροι επιλέγουν πρόεδρο. Η Χάρις επέλεξε τον Γουόλς γιατί ταιριάζει καλύτερα από όλους στο αφήγημά της – ένα αισιόδοξο αφήγημα στραμμένο προς το μέλλον, σε αντίθεση με την εμμονή με το παρελθόν και την κακεντρέχεια των Τραμπ και Βανς».
Πέραν αυτού, η γραμμή των Ρεπουμπλικανών απέναντι στον Γουόλς έγινε άμεσα εμφανής: η επιλογή του, ισχυρίζονται, επιβεβαιώνει την εικόνα της Χάρις ως μιας ακροαριστερής υποψήφιας. O υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών, σε τηλεφωνική συνέντευξη που παραχώρησε στην εκπομπή «Fox & Friends» αφού ανακοινώθηκε το όνομα του Γουόλς, δήλωσε «ενθουσιασμένος» με την επιλογή. Ο συνδυασμός Χάρις – Γουόλς, είπε, «θα θελήσει να κάνει τη χώρα κομμουνιστική».
Τι δείχνουν τα γκάλοπ
Η ενθουσιώδης υποδοχή του Γουόλς από όλες τις πτέρυγες των Δημοκρατικών επιβεβαιώνει την αλλαγή της εικόνας της προεδρικής κούρσας που ξεκίνησε με την αποχώρηση του Μπάιντεν στις 21 Ιουλίου. Σύμφωνα με το αναλυτικό μοντέλο του Νέιτ Σίλβερ, η Χάρις έχει από τις αρχές της περασμένης εβδομάδας το προβάδισμα στις πιθανότητες επικράτησης. Στις 7 Αυγούστου, το μοντέλο της έδινε πιθανότητες νίκης 52,8%, έναντι 46,6% για τον Τραμπ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του μοντέλου για την 6η Αυγούστου, η αντιπρόεδρος του Τζο Μπάιντεν προηγείται στις εθνικές δημοσκοπήσεις κατά 2,1 μονάδες (45,8%-43,7%), ενώ έχει περάσει μπροστά και στις τρεις κρίσιμες αμφίρροπες πολιτείες του βιομηχανικού βορρά: κατά 2,4 μονάδες στο Μίσιγκαν, κατά 1,4 μονάδες στο Ουισκόνσιν και κατά μία μονάδα στην Πενσιλβάνια.
Χαρακτηριστική του κλίματος ανατροπής ήταν η νέα δημοσκόπηση του UMass/Amherst που δημοσιεύθηκε την περασμένη Δευτέρα, σύμφωνα με την οποία η Χάρις προηγείται 46%-43% σε εθνικό επίπεδο. Στην ίδια δημοσκόπηση τον Ιανουάριο, ο Τραμπ διατηρούσε προβάδισμα τεσσάρων μονάδων έναντι του Μπάιντεν.
Ο Αλεξ Θεοδωρίδης, επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο UMass/Amherst και συνυπεύθυνος για τη δημοσκόπηση, αναλύει τα αποτελέσματα στην «Κ»: «Η Χάρις, σε σύγκριση με τον Μπάιντεν, έχει πολύ καλύτερες επιδόσεις, 17 μονάδες, μεταξύ των νέων ψηφοφόρων. Αλλά τα πάει καλύτερα με όλες τις δημογραφικές ομάδες, με την εξαίρεση των πιο ηλικιωμένων ψηφοφόρων. Υπήρχε μια τρομερή δίψα στις τάξεις των Δημοκρατικών για να ενθουσιαστούν με τον υποψήφιό τους. Η Χάρις τους το έδωσε αυτό. Η στρατηγική είναι αυτή: όχι τόσο να επηρεάσουν τη γνώμη αναποφάσιστων ψηφοφόρων, όσο να κινητοποιήσουν τους δικούς τους ώστε να πάνε να ψηφίσουν».
Ο Θεοδωρίδης χαρακτηρίζει τον Γουόλς μία «πολύ ασφαλή επιλογή». Ο βασικός κανόνας στην επιλογή ενός αντιπροέδρου, σημειώνει, είναι ο Ορκος του Ιπποκράτη: μη βλάπτειν. Επιπλέον, προσθέτει, θα μπορούσε να πείσει κάποιους από τους ηλικιωμένους λευκούς στις κρίσιμες μεσοδυτικές πολιτείες να εμπιστευτούν τη Χάρις, ενώ «δεν θα είναι εύκολο για τους Ρεπουμπλικανούς να τον χαρακτηρίσουν ακροαριστερό».
«Ζούμε σε μία πολύ πολωμένη χώρα… Οι εκλογές θα κριθούν στο όριο», προβλέπει ο καθηγητής του Amherst. Οι Δημοκρατικοί «πρέπει να εστιάσουν την εκστρατεία στον Τραμπ. Αν το καταφέρουν αυτό, θα κερδίσουν».
«Σε αυτή τη φάση, θα έλεγα ότι έχουν το πλεονέκτημα οι Δημοκρατικοί», εκτιμά από την πλευρά του ο Μαρκ Σορτ. «Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς κάποια άλλη στιγμή στη σύγχρονη ιστορία που άλλαξαν τα δεδομένα τόσο δραματικά μέσα σε τρεις εβδομάδες».
«Η κούρσα είναι ισόπαλη», λέει ο Μπένετ. «Κανείς από τους δύο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί φαβορί. Το μομέντουμ είναι με τους Δημοκρατικούς, αλλά αυτό πιθανόν να αλλάξει αρκετές φορές ώς τον Νοέμβριο. Θα είναι μία μάχη μέχρι τέλους».
Οι σταθμοί μιας ασυνήθιστης σταδιοδρομίας
1964
Γεννιέται στις αγροτικές περιοχές της Νεμπράσκα, γιος ενός διοικητικού υπαλλήλου σε δημόσιο σχολείο και μιας ακτιβίστριας. Στα 17 του κατετάγη στην Εθνοφρουρά, όπου υπηρέτησε για 24 χρόνια, χωρίς να λάβει μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις.
1999
Τη δεκαετία του ’90 έγινε καθηγητής σε δημόσιο σχολείο (δίδασκε κοινωνικές σπουδές, το αντίστοιχο της πολιτικής αγωγής) και εκ των προπονητών της ομάδας ράγκμπι του σχολείου του, η οποία ήταν ουραγός και υπό την καθοδήγησή του κέρδισε το 1999 το πρωτάθλημα της πολιτείας.
2006
Εκλέγεται για πρώτη φορά βουλευτής. Διακρίθηκε ως ένας από τους λίγους κεντρώους Δημοκρατικούς – απέσπασε την έδρα από Ρεπουμπλικανό αντίπαλο και έλαβε βαθμό Α από το NRA (την οργάνωση υπέρ της οπλοκατοχής) για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των κατόχων όπλων.
2018
Επειτα από τρεις συναπτές βουλευτικές θητείες εκλέγεται κυβερνήτης της Μινεσότα. Στα έξι του χρόνια στη θέση αυτή (επανεξελέγη το 2022), προώθησε μέτρα με σαφώς πιο προοδευτικό στίγμα, τον πρώτο πολιτειακό νόμο που θεμελιώνει το δικαίωμα στην άμβλωση.
