Πολλά μέτρα κάτω από το έδαφος, σε μια καλά προστατευμένη κρύπτη, ανεκτίμητης αξίας έργα του Κλιμτ, του Πόλοκ και του Πικάσο περιμένουν να τελειώσει ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή για να επιστρέψουν στη μόνιμη συλλογή του εμβληματικού Μουσείου Τέχνης του Τελ Αβίβ.
Οπως στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν τα ευρωπαϊκά μουσεία έκρυβαν τα έργα τέχνης από τους Ναζί ή ακόμη πιο πρόσφατα, όταν τα ουκρανικά μουσεία και οι γκαλερί αναγκάστηκαν να μεταφέρουν σπουδαία γλυπτά και πίνακες ζωγραφικής στα υπόγεια υπό τον φόβο των ρωσικών επιθέσεων, τα ισραηλινά μουσεία προσπαθούν να προστατεύσουν τις συλλογές τους από τον κίνδυνο των βαλλιστικών πυραύλων και των ρουκετών.
Το Μουσείο Τέχνης του Τελ Αβίβ που έγινε σύμβολο του αγώνα των συγγενών των ομήρων για την ασφαλή επιστροφή τους από τη Γάζα, αποτελεί «μια από τις λιγοστές πλέον νησίδες πολιτισμού», αναφέρει η διευθύντρια, Τάνια Κοέν-Ουζιέλι και τονίζει ότι οι πύλες του θα παραμείνουν ανοιχτές «διότι αυτό είναι το χρέος μας απέναντι στην τέχνη και την ανθρωπότητα». Η «Κ» επισκέφθηκε το μουσείο, όπου το προσωπικό προσπαθεί επιμελώς να μεταφέρει όσο το δυνατόν περισσότερα έργα σε υπόγειους προστατευμένους χώρους καθώς η ώρα «μηδέν» για τα αντίποινα του Ιράν πλησιάζει.
Το πορτρέτο
Ενα αριστούργημα του Γκούσταβ Κλιμτ (The Portrait of Friedericke Maria Beer, 1916) είναι το «διαμάντι» του μουσείου και φυλάσσεται σε ένα ειδικό δωμάτιο μαζί με άλλους θησαυρούς. Η επιμελήτρια Ναταλία Αντριάγιεβιτς ανοίγει τη βαριά μεταλλική πόρτα και μπαίνουμε σε μια στενή αίθουσα κατασκευασμένη από οπλισμένο σκυρόδεμα και με προδιαγραφές να αντέχει σε πυραυλική επίθεση καθώς βρίσκεται δύο επίπεδα κάτω από το έδαφος. «Εδώ μέσα θα ένιωθα ασφαλής εγώ και η οικογένειά μου ακόμη και αν το Τελ Αβίβ δεχόταν επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους. Πιστεύω ότι τα έργα τέχνης δεν θα μπορούσαν να βρίσκονται σε πιο ασφαλές μέρος από αυτό» μας λέει.
Καθώς τραβά ένα από τα συρόμενα «ράφια» στο οποίο κρέμονται έργα τέχνης ανεκτίμητης αξίας, το βλέμμα μου πέφτει στο υπέροχο πορτρέτο του Κλιμτ και στα έργα του Τζάκσον Πόλοκ και του Πικάσο. Οι πίνακες μεταφέρθηκαν εκεί λίγο μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου και παραμένουν εξαιτίας της μόνιμης απειλής ενός γενικευμένου πολέμου που πλανάται πάνω από τη Μέση Ανατολή. Σήμερα το πρωί το προσωπικό ξεκίνησε να αδειάζει και άλλες αίθουσες στις οποίες φιλοξενούνται οι μόνιμες συλλογές του μουσείου, για να προστατεύσει τα πολύτιμα έργα. «Πίνακες και έργα τέχνης που είχαμε δανειστεί από άλλα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές αναγκαστήκαμε να τα επιστρέψουμε διότι το ρίσκο είναι πολύ μεγάλο» λέει η Ναταλία Αντριάγιεβιτς. «Οσα έργα ανήκουν στο μουσείο και είναι αναντικατάστατα, θα μεταφερθούν στο υπόγειο» συμπληρώνει.
«Τα έργα που φιλοξενούνται στο μουσείο ανήκουν στην ανθρωπότητα. Εμείς έχουμε την ευθύνη να τα διαφυλάξουμε ώστε να είναι διαθέσιμα και στις επόμενες γενιές. Μας λυπεί που οι επισκέπτες, οι οποίοι εξακολουθούν να έρχονται στο μουσείο, δεν μπορούν να τα θαυμάσουν, αλλά κάνουμε αυτό που πρέπει» λέει η διευθύντρια, Τάνια Κοέν-Ουζιέλι καθώς μας «ξεναγεί» στην άδεια από έργα τέχνης αίθουσα του μουσείου. Το μόνο που θυμίζει ότι εκεί κάποτε φιλοξενούνταν ορισμένα από τα σημαντικότερα έργα τέχνης των ιμπρεσιονιστών του 20ού αιώνα είναι τα ταμπελάκια στους τοίχους.
Σχέδιο Β
Παρά τον κίνδυνο, το μουσείο προχώρησε σε μια τολμηρή ενέργεια, οργανώνοντας μια επετειακή έκθεση για να γιορτάσει, μαζί με άλλα μουσεία σε ολόκληρο τον κόσμο, τα 150 χρόνια από την εμφάνιση του ιμπρεσιονισμού. Η έκθεση στήθηκε σε έναν από τους καλύτερα προστατευμένους χώρους στο ισόγειο του κεντρικού κτιρίου. Μια αίθουσα χωρίς παράθυρα, με ενισχυμένους τοίχους, η οποία θα μπορούσε να αντέξει σε επίθεση από ελαφρά όπλα ή στην περίπτωση που θραύσματα από πυραύλους ή ρουκέτες πέσουν πάνω στο μουσείο.
Ωστόσο, το προσωπικό έχει εκπαιδευθεί ώστε σε περίπτωση ανάγκης να ακολουθήσει ένα ειδικό πρωτόκολλο για την άμεση μεταφορά των «θησαυρών» στο υπόγειο. «Η αίθουσα θα αδειάσει σε λίγα λεπτά. Εχουμε δημιουργήσει έναν “μυστικό διάδρομο” ώστε τα έργα να μεταφερθούν στο υπόγειο χωρίς να εκτεθούν σε κινδύνους και όλοι γνωρίζουν τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσουν» αναφέρει στην «Κ» η Λιόρ Μασιάνο, επιμελήτρια του μουσείου. Το Μουσείο Τέχνης του Τελ Αβίβ λειτουργεί και ως καταφύγιο για τους πολίτες και τους συγγενείς των ομήρων που συγκεντρώνονται καθημερινά στην «ομώνυμη» πλέον πλατεία.
