Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε χθες ότι η διαρκώς αυξανόμενη διάδοση της ευλογιάς των πιθήκων στην Αφρική αποτελεί πλέον έκτακτη υγειονομική ανάγκη για ολόκληρο τον πλανήτη. Ο ΠΟΥ επισημαίνει πως ο ιός έχει αυτή τη στιγμή τη δυνατότητα να εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο εάν το επιτρέψουν οι συνθήκες. Μάλιστα, αργά χθες το βράδυ, κι αφού η Σουηδία έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που καταγράφει επίσημα κρούσμα της νέας νόσου, ο ΠΟΥ αναβάθμισε τις προειδοποιήσεις του, λέγοντας πως η Ευρώπη αναμένεται να δει πολλά εισαγόμενα κρούσματα κατά τις επόμενες ημέρες.
H αρχική ανακοίνωση, που έγινε από τον ίδιο τον γενικό διευθυντή του Οργανισμού, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, ήρθε ύστερα από έκτακτη σύσκεψη του ιδίου με την επιτροπή υγειονομικών κρίσεων των Ηνωμένων Εθνών. Το Αφρικανικό Κέντρο για τον Ελεγχο και την Πρόληψη ασθενειών κήρυξε το πρωί της Τρίτης την ευλογιά των πιθήκων ως «επείγουσα υγειονομική ανάγκη» για ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, από την αρχή του έτους έχουν καταγραφεί 14.000 κρούσματα και 524 θάνατοι εξαιτίας της ευλογιάς σε ολόκληρη την Αφρική. Οι αριθμοί μπορεί να είναι ακόμη σχετικά μικροί όμως ξεπερνούν κατά πολύ τις αντίστοιχες μετρήσεις για το περασμένο έτος. Μέχρι στιγμής σχεδόν όλες οι περιπτώσεις (ποσοστό μεγαλύτερο του 96%) εντοπίζονταν στο Κονγκό. Οι επιστήμονες ανησυχούν όμως λόγω της διάδοσης ενός νέου είδους της αρρώστιας που μεταδίδεται πιο εύκολα μεταξύ των ανθρώπων.
Η monkeypox
Η ευλογιά των πιθήκων (monkeypox) εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1958 όταν παρατηρήθηκαν συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της ευλογιάς σε πληθυσμούς πιθήκων. Μέχρι πρόσφατα, τα περισσότερα κρούσματα σε ανθρώπους σημειώνονταν στην κεντρική Αφρική και κυρίως σε άτομα που είχαν στενή επαφή με μολυσμένα ζώα. Το 2022 επιβεβαιώθηκε πως ο ιός διαδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής και ότι καταγράφονται κρούσματα σε περισσότερες από 70 χώρες παγκοσμίως που ποτέ στο παρελθόν δεν είχαν καταγεγραμμένο κρούσμα της ευλογιάς των πιθήκων.
H monkeypox ανήκει στην ίδια οικογένεια με τον ιό της ευλογιάς αλλά προκαλεί ελαφρύτερα συμπτώματα μεταξύ των οποίων πυρετός, ρίγη και τα χαρακτηριστικά σημάδια στο σώμα. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, κάποιοι έχουν ακόμη εμφανίσει δερματικές αλλοιώσεις στο πρόσωπο, στο στήθος, στα χέρια και στα γεννητικά όργανα.
Ο αριθμός των περιπτώσεων έχει αυξηθεί δραματικά. Την περασμένη εβδομάδα, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αφρικής ανέφερε ότι ο ιός mpox έχει πλέον ανιχνευθεί σε τουλάχιστον 13 αφρικανικές χώρες. Σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, ο Οργανισμός δήλωσε ότι τα κρούσματα έχουν αυξηθεί κατά 160% και οι θάνατοι κατά 19%.
Νωρίτερα φέτος, οι επιστήμονες ανέφεραν την εμφάνιση μιας νέας μορφής mpox σε μια «πόλη ορυχείων» του Κονγκό, ικανής να σκοτώσει έως και το 10% όσων νοσούν και η οποία μπορεί να εξαπλωθεί πιο εύκολα.
Από την αρχή του έτους έχουν νοσήσει 14.000 άνθρωποι και έχουν καταγραφεί 524 θάνατοι στη Μαύρη Ηπειρο, με το 96% να εντοπίζεται στο Κονγκό.
Σε αντίθεση με τα προηγούμενα ξεσπάσματα της ευλογιάς των πιθήκων όπου οι δερματικές αλλοιώσεις ήταν κυρίως ορατές στο στήθος, στα χέρια και στα πόδια, η νέα μορφή του ιού προκαλεί αλλοιώσεις και στα γεννητικά όργανα σε συνδυασμό με ηπιότερα συμπτώματα.
«Αυτό καθιστά τη νόσο αφενός πιο δύσκολα ανιχνεύσιμη, αφετέρου πιο εύκολα να μεταδοθεί καθώς άνθρωποι μπορεί να είναι φορείς χωρίς να το γνωρίζουν και μέσω της σεξουαλικής επαφής να τη μεταδίδουν σε άλλα άτομα», δήλωσε στο αμερικανικό πρακτορείο Associated Press ο δρ Πλασίντ Μπαλά-Κινγκεμπενί, Κονγκολέζος ερευνητής που ηγήθηκε των ερευνών γύρω από τη νέα ευλογιά των πιθήκων.
Ο ΠΟΥ δήλωσε ακόμη πως η ευλογιά των πιθήκων εντοπίστηκε τον προηγούμενο μήνα για πρώτη φορά στο Μπουρουντί, την Κένυα, τη Ρουάντα και την Ουγκάντα. Και οι τέσσερις αυτές χώρες της ανατολικής Αφρικής σχετίζονται άμεσα με την επιδημία στο Κονγκό. Ο Γκεμπρεγέσους ξεκαθάρισε πάντως ότι αυτή τη στιγμή φοβάται μία πιθανή εξάπλωση και πέρα από τη Μαύρη Ηπειρο.
Κατά την πρώτη περίοδο διάδοσης της monkeypox, οι ομοφυλόφιλοι και οι αμφιφυλόφιλοι άνδρες αποτελούσαν τη συντριπτική πλειονότητα των κρουσμάτων, με τον ιό να μεταδίδεται μέσω διαφόρων ειδών στενής σωματικής επαφής, συμπεριλαμβανομένου του σεξ. Αν και ορισμένα από αυτά τα μοτίβα διατηρούνται και τώρα, εντούτοις αυτή τη φορά το 85% των θυμάτων στο Κονγκό είναι παιδιά κάτω των 15 ετών.
Ανησυχία για τις συνθήκες
Ο Γκρεγκ Ραμ, διευθυντής του οργανισμού Save the Children’s Congo, δήλωσε ιδιαίτερα ανήσυχος για την πιθανότητα να διασπαρεί η ευλογιά των πιθήκων στις πολυπληθείς κατασκηνώσεις στα ανατολικά της χώρας, όπου σχεδόν 350.000 συνωστίζονται σε σκηνές κάτω από πολύ κακές συνθήκες υγιεινής. Οπως δήλωσε ο Ραμ, το σύστημα υγείας της χώρας είναι ήδη στα πρόθυρα κατάρρευσης λόγω της ιλαράς, της χολέρας αλλά και του υποσιτισμού που υφίστανται οι κάτοικοί της.
Το 2022 το ξέσπασμα της ευλογιάς των πιθήκων σε δεκάδες χώρες σχεδόν διακόπηκε χάρη στα εμβόλια και άλλες θεραπείες κυρίως στις πλουσιότερες χώρες παράλληλα με μία καμπάνια ενημέρωσης των ανθρώπων ώστε να αποφεύγουν «επικίνδυνες συμπεριφορές». Αυτή τη στιγμή όμως τα διαθέσιμα εμβόλια στην Αφρική δεν είναι παρά ελάχιστα.
Οι ειδικοί κρίνουν πως η δημιουργία συλλογικής ανοσίας οπωσδήποτε θα βοηθήσει, και αυτή μπορεί να ξεκινήσει να επιτυγχάνεται ακόμη και με εμβόλια για τη συνηθισμένη ευλογιά καθότι ανήκει στην ίδια οικογένεια ιών. Αυτό σημαίνει ωστόσο πως θα χρειαστεί να εμβολιαστεί ένας μεγάλος πληθυσμός ομάδων κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων παιδιών που ζουν στην ύπαιθρο αλλά και εργαζομένων στον τομέα του σεξ.
Οι Αρχές του Κονγκό έχουν ήδη ζητήσει 4 εκατ. δόσεις κυρίως για μικρά παιδιά, όμως μέχρι στιγμής δεν έχουν λάβει κάτι.
Διαθέσιμο το εμβόλιο στην Ελλάδα από 22 Ιουλίου
Της Πέννυς Μπουλούτζα
Τη δυνατότητα από τις 22 Ιουλίου εμβολιασμού με το Jynneos, έναντι της ευλογιάς τύπου mpox (πρώην ευλογιά των πιθήκων) έχουν οι πολίτες στη χώρα μας. Το εμβόλιο συστήνεται για άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό. Ειδικότερα, αφορά άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες και γυναίκες και διεμφυλικά άτομα. Οι συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού θεωρούνται αυξημένου κινδύνου εάν έχουν πρόσφατο ιστορικό πολλαπλών ερωτικών συντρόφων (περισσότερους από πέντε ευκαιριακούς συντρόφους) ή έχουν μολυνθεί από κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα τους τελευταίους τρεις μήνες. Επίσης, συστήνεται ο εμβολιασμός σε επαγγελματίες υγείας που εργάζονται σε χώρους με υψηλό κίνδυνο έκθεσης στον ιό της ευλογιάς mpox, όπως εργαστήρια ή ειδικές μονάδες, σε άτομα που έχουν έρθει σε στενή επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα του ιού σε διάστημα 4 έως και 14 ημερών μετά την έκθεση και σε άτομα που έχουν συχνή και στενή επαφή με τις προηγούμενες κατηγορίες. Τονίζεται ότι μεταξύ των ατόμων που ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες, ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο εμβολιασμός των ανοσοκατασταλμένων ατόμων. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο γίνεται μέσω της επαφής με δερματικές βλάβες – σωματικά υγρά του πάσχοντος ή και μολυσμένα αντικείμενα, καθώς και μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων, κατόπιν παρατεταμένης στενής επαφής σε μικρή απόσταση. Ο εμβολιασμός έναντι του mpox πραγματοποιείται –προς το παρόν– στο νοσοκομείο Αφροδισίων και Δερματικών Νοσημάτων «Ανδρέας Συγγρός» (τηλ. επικοινωνίας 210 7295310 και 210 7265159) και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αττικόν» (τηλ. επικοινωνίας 210 5831656). Οπως τονίζει ο ΕΟΔΥ, δεν είναι απαραίτητο να δηλώνεται η ομάδα στην οποία ανήκουν οι ενδιαφερόμενοι όταν προσέρχονται για τον εμβολιασμό.
