Ο Τραμπ είναι το παρελθόν. Η Κάμαλα το μέλλον. Εκείνος νοιάζεται για τον εαυτό του. Εκείνη για τους πολλούς. Και, ναι, τις ατομικές ελευθερίες δεν τις προασπίζονται πια οι νεοφιλελεύθεροι Ρεπουμπλικανοί, αλλά οι Δημοκρατικοί, που αντιστέκονται στον πατερναλισμό της συντηρητικής Δεξιάς. Οι γυναίκες, η μεσαία τάξη, οι μειονότητες έχουν μια επιλογή.
Αυτά ήταν τα μηνύματα με τα οποία προσπάθησαν οι Δημοκρατικοί να επενδύσουν την υποψηφιότητα της Κάμαλα Χάρις – μια υποψηφιότητα που μπορεί πλέον να προβάλλεται ως ανανεωτική έναντι του αποσυρθέντος Τζο Μπάιντεν, δεν είχε όμως άλλη νομιμοποίηση, παρά το χειροκρότημα αυτού του ασυνήθιστου συνεδρίου.
Το μοτίβο στη σκηνή του Σικάγου, απ’ όπου παρήλασε όλη η ηγεσία του κόμματος –οι Κλίντον, οι Ομπάμα, αλλά και οι νέοι αστέρες σαν τον Αντι Μπασίρ και τον Τζος Σαπίρο–, ήταν η ευγνωμοσύνη για τον πρόεδρο Μπάιντεν που «έβαλε τη χώρα πάνω από το προσωπικό του συμφέρον» και ο ενθουσιασμός για την υποψήφια, που σκοπεύει να γίνει η πρώτη γυναίκα πρόεδρος των ΗΠΑ.
«Μαύρες δουλειές»
«Ποιος θα του το πει, ότι η δουλειά που αυτή τη στιγμή διεκδικεί μπορεί να είναι μια από αυτές τις “δουλειές των μαύρων”;». Η αναφορά αυτή της Μισέλ Ομπάμα στον Ντόναλντ Τραμπ –και στην πρόσφατη δήλωσή του σε συνέντευξη-φιάσκο στην Εθνική Ενωση Μαύρων Δημοσιογράφων ότι οι παράνομοι μετανάστες υφαρπάζουν τις θέσεις εργασίας των μαύρων στις ΗΠΑ– τη δεύτερη μέρα του συνεδρίου των Δημοκρατικών προκάλεσε ντελίριο στα πλήθη στο United Center του Σικάγου.
Ακολουθώντας την επί σκηνής, ο σύζυγός της ξεσήκωσε κι αυτός το κομματικό ακροατήριο. «Δεν χρειαζόμαστε άλλα τέσσερα χρόνια νταηλίκια, αδέξιους χειρισμούς και χάος. Το έχουμε ξαναδεί το έργο και όλοι ξέρουμε ότι η συνέχεια συνήθως είναι χειρότερη», είπε ο Μπαράκ Ομπάμα. «Η Αμερική είναι έτοιμη για ένα νέο κεφάλαιο. […]. Είμαστε έτοιμοι για την πρόεδρο Κάμαλα Χάρις».
Η ίδια η Χάρις στην κεντρική ομιλία της το βράδυ της Πέμπτης (ξημερώματα Παρασκευής στην Ελλάδα) απέφυγε λεπτομερείς αναφορές σε προτάσεις πολιτικής, αλλά επανέλαβε το ενωτικό, στραμμένο προς το μέλλον, κάλεσμά της: «Με αυτές τις εκλογές το έθνος έχει μία πολύτιμη, φευγαλέα ευκαιρία να αφήσει πίσω του την πικρία, τον κυνισμό και τις διχαστικές διαμάχες του παρελθόντος», είπε. «Μια ευκαιρία να χαράξει νέα πορεία προς τα εμπρός. Οχι ως μέλη ενός κόμματος ή μίας φράξιας, αλλά ως Αμερικανοί».
Παρά τον εμφανή ενθουσιασμό, ωστόσο, που έχει κυριεύσει τους Δημοκρατικούς από τότε (λίγο περισσότερο από έναν μήνα πριν) που ο Τζο Μπάιντεν εγκατέλειψε τη μάχη για δεύτερη θητεία, ο Ομπάμα προειδοποίησε τους συνέδρους ότι η νίκη είναι κάθε άλλο παρά εγγυημένη. «Παρά την απίστευτη ενέργεια που έχουμε δημιουργήσει τις τελευταίες εβδομάδες, αυτή η κούρσα θα είναι οριακή σε μια χώρα διαιρεμένη στα δύο», είπε.
Οι δημοσκοπήσεις το επιβεβαιώνουν: ουσιαστικά οι δύο αντίπαλοι είναι ισόπαλοι, με τη Χάρις να έχει ένα προβάδισμα 2-3 μονάδων σε εθνικό επίπεδο, που δεν είναι σαφές αν θα είναι αρκετό για να αντισταθμίσει το πλεονέκτημα του Τραμπ στο κολέγιο των εκλεκτόρων. «Μετά το ντιμπέιτ της 27ης Ιουνίου, ο Μπάιντεν ήταν χαμένος και οι Δημοκρατικοί το ήξεραν. Τώρα έχουμε μία οριακή κούρσα και η Κάμαλα Χάρις έχει πιθανότητες 50-50 να κερδίσει. Πρόκειται για τεράστια βελτίωση», λέει στην «Κ» ο φημισμένος πολιτικός αναλυτής Λάρι Σαμπάτο, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια και διευθυντής του Center for Politics.
Υπενθυμίζεται ότι ο Τραμπ κέρδισε τις εκλογές του 2016 παρ’ ότι έχασε τη λαϊκή ψήφο κατά 2,1 μονάδες, ενώ το 2020, που η επικράτηση του Μπάιντεν ήταν σημαντικά ευρύτερη (4,5 μονάδες), το αποτέλεσμα κρίθηκε από λίγες χιλιάδες ψήφους σε τρεις πολιτείες (Ουισκόνσιν, Αριζόνα, Τζόρτζια).
Στις τρεις πολιτείες του λεγόμενου «Μπλε τοίχου», η εικόνα είναι πολύ καλύτερη για τους Δημοκρατικούς από ό,τι ήταν μετά το ντιμπέιτ της 27ης Ιουνίου και πριν από την παραίτηση Μπάιντεν. Σύμφωνα με τον μέσο όρο του Silver Bulletin (του διακεκριμένου στατιστικολόγου Νέιτ Σίλβερ), το προβάδισμά της στο Μίσιγκαν (15 εκλέκτορες) και το Ουισκόνσιν (10 εκλέκτορες) κυμαίνεται γύρω στις 3 μονάδες. Η Δημοκρατική υποψήφια προηγείται και στην Πενσιλβάνια, την πολυπληθέστερη από τις τρεις πολιτείες (19 εκλέκτορες), αλλά με μικρότερη διαφορά (1,3 μονάδες, βάσει του μοντέλου του Σίλβερ στις 22 Αυγούστου).
Η κρίσιμη αλλαγή σε σχέση με τον Μπάιντεν είναι, πέραν της υπεράσπισης του «Μπλε τοίχου», ότι η Χάρις έχει πλέον κι άλλες «οδούς προς το 270» (τον αριθμό των εκλεκτόρων που απαιτείται για τη νίκη στις εκλογές). Κι αυτό γιατί οι δημοσκοπικές της επιδόσεις στις πολιτείες της Ζώνης του Ηλίου, στις οποίες επικράτησε ο Μπάιντεν το 2020 –Τζόρτζια, Αριζόνα, Νεβάδα– είναι πολύ καλύτερες από αυτές του Αμερικανού προέδρου. Από εκεί που έμοιαζαν χαμένες υποθέσεις για τους Δημοκρατικούς, οι τρεις αυτές πολιτείες θεωρούνται ξανά ότι «παίζονται», όπως και η Βόρεια Καρολίνα, η οποία έχει να χρωματιστεί μπλε σε προεδρικές εκλογές από το 2008 και την πρώτη νίκη του Ομπάμα (και όπου η πρώιμη ψηφοφορία ξεκινάει στις 6 Σεπτεμβρίου).
Παραμένει δημοφιλής
Από την άλλη, ο Τραμπ τις τελευταίες εβδομάδες, μετά την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, εξακολουθεί να απολαμβάνει ποσοστά δημοτικότητας που αγγίζουν υψηλά τετραετίας. Επιπλέον, τόσο το 2016 όσο και το 2020 τα εκλογικά του ποσοστά στις κρίσιμες πολιτείες ήταν υψηλότερα από την εικόνα που προέκυπτε από τις δημοσκοπήσεις. Τέλος, η απόσυρση του Ρόμπερτ Κένεντι του νεότερου από την κούρσα αναμένεται, έστω οριακά, να ευνοήσει τον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο καθώς ο αποσυρθείς τάχθηκε υπέρ του πρώην προέδρου.
«Μετά το ντιμπέιτ της 27ης Ιουνίου ο Μπάιντεν ήταν χαμένος. Τώρα έχουμε μία οριακή κούρσα και η Χάρις έχει πιθανότητες 50-50. Πρόκειται για τεράστια βελτίωση», λέει στην «Κ» ο πολιτικός αναλυτής Λάρι Σαμπάτο, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια.
Η εκστρατεία του Τραμπ, εν τω μεταξύ, όπως προειδοποίησε στην ομιλία της η Μισέλ Ομπάμα, θα κάνει ό,τι μπορεί τους επόμενους δυόμισι μήνες για να διαστρεβλώσει την εικόνα της Χάρις, «όπως έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να κάνει τον κόσμο να φοβάται εμάς (σ.σ.: την ίδια και τον Ομπάμα)».
«Θα δούμε τι θα δείξουν οι δημοσκοπήσεις μετά το Labor Day (2 Σεπτεμβρίου)», λέει ο Σαμπάτο. «Ο Τραμπ παραμένει κάτω από το 50% – όπως ήταν πάντα από τότε που εμφανίστηκε στο πολιτικό προσκήνιο το 2015. Η υποστήριξη που απολαμβάνει είναι παγιωμένη, όπως και η αποδοκιμασία».
Αμφότερα τα δύο κόμματα, εξηγεί ο έμπειρος αναλυτής, «είναι ενωμένα σε μεγάλο βαθμό και με πολύ υψηλά επίπεδα ενθουσιασμού. Συνυπάρχουν δύο κόσμοι σήμερα στην Αμερική και ο καθένας από τους δύο υποψηφίους ενσαρκώνει απόλυτα έναν από αυτούς».
Το στίγμα της
Ηδη την εβδομάδα πριν από το συνέδριο η Χάρις έδειξε ότι θα κινηθεί προς τα αριστερά στην οικονομική πολιτική, ενώ ταυτόχρονα κινείται προς τα δεξιά σε θέματα όπως το μεταναστευτικό, αναδεικνύοντας τις διώξεις που άσκησε κατά διακινητών ναρκωτικών και όπλων ως γενική εισαγγελέας της Καλιφόρνιας. Το επιτελείο της επέλεξε να αναδείξει αυτή την πτυχή της θητείας στην Καλιφόρνια ως προφύλαξη κατά των επιθέσεων που έχουν ήδη ξεκινήσει από το στρατόπεδο Τραμπ σχετικά με τις ευθύνες για την αποτυχημένη πολιτική διαχείρισης των συνόρων επί Μπάιντεν, που οδήγησε σε τεράστια αύξηση των εισροών μη νόμιμων μεταναστών. Στην ομιλία της την Πέμπτη μάλιστα δεσμεύθηκε να εγκρίνει, ως πρόεδρος, το διακομματικό νομοσχέδιο για την ενίσχυση της φύλαξης των συνόρων που τορπιλίστηκε στις αρχές του έτους από τον Τραμπ.
Τις προηγούμενες εβδομάδες, με την ίδια λογική, η Χάρις πήρε αποστάσεις από προοδευτικές θέσεις που είχε υποστηρίξει στο παρελθόν, οι οποίες αποξενώνουν κεντρώους ψηφοφόρους, όπως την απαγόρευση παραγωγής υδρογονανθράκων μέσω του fracking και της κρατικοποίησης του συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Ο Τραμπ μετά την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του εξακολουθεί να απολαμβάνει ποσοστά δημοτικότητας που αγγίζουν υψηλά τετραετίας. Οι δημοσκοπήσεις μπορεί να υποτιμούν την εκλογική του απήχηση, όπως είχε συμβεί και το 2016 και το 2020.
Στο οικονομικό μέτωπο επέλεξε να προβάλει προτάσεις για το υπ’ αριθμόν ένα θέμα που απασχολεί τους Αμερικανούς – και που αποτελούσε πηγή δυσαρέσκειας με τον Μπάιντεν: την ακρίβεια, ειδικά όσον αφορά τη στέγη και τα είδη διατροφής. Συγκεκριμένα, η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ μίλησε για απαγόρευση της αισχροκέρδειας στις αγορές από το σούπερ μάρκετ και στα είδη διατροφής, για την κατάργηση χρεών περίθαλψης και την επιβολή πλαφόν στο κόστος συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Πρότεινε ακόμη την επιδότηση ατόμων που αγοράζουν για πρώτη φορά σπίτι με 25.000 δολάρια και την παροχή επιδόματος αξίας 6.000 δολαρίων σε οικογένειες για τον πρώτο χρόνο ζωής του κάθε παιδιού που κάνουν.
Η Χάρις τάχθηκε επίσης δημοσίως υπέρ της αύξησης της φορολογίας των κερδών των επιχειρήσεων από 21% σε 28% (ο Τραμπ έχει προτείνει τη μείωση του συντελεστή στο 15%).
Το «αντίο»
Ο κεντρικός ομιλητής της πρώτης βραδιάς του συνεδρίου ήταν ο απερχόμενος πρόεδρος. Η ομιλία του θα ήταν ούτως ή άλλως μια δύσκολη εξίσωση πολιτικά για το κόμμα: η αποχώρησή του, άλλωστε, έγινε κατόπιν έντονων πιέσεων από επιφανή στελέχη των Δημοκρατικών, πάνω από όλα από την πρώην πρόεδρο της Βουλής Νάνσι Πελόζι – και ο Μπάιντεν δεν το έχει ξεπεράσει αυτό.
Το γεγονός ότι του δόθηκε slot να μιλήσει το πρώτο βράδυ ήταν δηλωτικό μιας πρόθεσης των Δημοκρατικών να ξεμπερδεύουν με το παρελθόν ώστε να εστιάσουν τις επόμενες τρεις ημέρες στη λαμπερή νέα υποψήφια. Εξαιτίας του πολύ μεγάλου αριθμού ομιλητών, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων ξεπέρασε κατά πολύ τον προγραμματισμένο χρόνο ομιλίας, ο Μπάιντεν κατέληξε να μιλάει ώρες μετά τo prime time (την ώρα μέγιστης τηλεθέασης), εντείνοντας την αμηχανία.
Η υποδοχή του στον συνεδριακό χώρο, ωστόσο, έκανε δάκρυα να κυλήσουν από τα μάτια του. Για αρκετά λεπτά οι σύνεδροι κραύγαζαν «We love Joe» και «Thank you, Joe!», διακόπτοντας μάλιστα την ομιλία του σε διάφορα σημεία με τα ίδια συνθήματα.
Ο Μπάιντεν αναφέρθηκε εκτεταμένα στα επιτεύγματα της θητείας του, υπενθυμίζοντας τακτικά τη συμβολή της Χάρις. Υπήρχαν διαστήματα που η ομιλία του έμοιαζε με αυτήν που θα εκφωνούσε ως υποψήφιος. Επέμεινε ότι «δεν είναι αλήθεια» ότι είναι θυμωμένος με όσους τον πίεσαν να αποχωρήσει. «Αγαπώ αυτή τη δουλειά, αλλά αγαπώ την πατρίδα μου περισσότερο», είπε.
Η αποστροφή του, ωστόσο, ότι στην αρχή της καριέρας του ήταν υπερβολικά νέος για να ορκιστεί γερουσιαστής (εξελέγη λίγες μέρες πριν φτάσει το όριο ηλικίας των 30 ετών) και στο τέλος ήταν «υπερβολικά ηλικιωμένος» για να παραμείνει στην προεδρία, ήταν δηλωτική της εσωτερικής του ταραχής. Σχολιάζοντας στο δημοφιλές podcast Hacks on Tap, ο πολιτικός, δημοσιογράφος και συγγραφέας Τζον Χάιλεμαν είπε ότι η διατύπωση αυτή είχε στοιχεία πικρίας, θλίψης αλλά και αποδοχής της πραγματικότητας. «Στο χαρτί θα μοιάζει πιο πικρόχολη από ό,τι ακούστηκε στην αίθουσα», σχολίασε, με τον Ντέιβιντ Αξελροντ, πρώην αρχισύμβουλο του Ομπάμα, να χαρακτηρίζει «συγκινητική» («poignant») τη στιγμή.
