Ηταν ο διοικητής που επέβλεψε την απόσυρση των στρατευμάτων των Ηνωμένων Πολιτειών από το Αφγανιστάν, μια κίνηση που αργότερα χαρακτήρισε «καταδικασμένη από την αρχή». Ο στρατηγός (ε.α.) Φρανκ Μακένζι κλήθηκε να τερματίσει την 20ετή παρουσία των ΗΠΑ στην «καυτή ζώνη» του Αφγανιστάν και είδε τους Ταλιμπάν να ανακτούν την εξουσία μέσα σε λίγες ημέρες. Για πρώτη φορά ο πρώην διοικητής της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (Centcom), στρατηγός Φρανκ Μακένζι, μιλάει στον ελληνικό Τύπο και περιγράφει το μεγάλο λάθος της αμερικανικής ηγεσίας στο Αφγανιστάν, ενώ αναλύει τις εξελίξεις και στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Συγγραφέας του βιβλίου «The Melting Point: High Command and War in the 21st Century» και διευθυντής του Ινστιτούτου για την παγκόσμια και εθνική ασφάλεια στο Πανεπιστήμιο της νότιας Φλόριντα, ο βετεράνος στρατηγός εξηγεί στην «Κ» τους περιορισμούς του Ιράν για ένα συντριπτικό χτύπημα στο Ισραήλ και τις δεύτερες σκέψεις της Χεζμπολάχ.
– Τις τελευταίες ημέρες η Χεζμπολάχ κλιμακώνει τις επιθέσεις της κατά του Ισραήλ. Πιστεύετε ότι έχουμε περάσει πλέον το «σημείο βρασμού» και αναμένουμε έναν γενικευμένο πόλεμο μεταξύ Ισραήλ – Χεζμπολάχ;
– Δεν νομίζω ότι η Χεζμπολάχ έχει λάβει ακόμη την τελική απόφαση να επιτεθεί στο Ισραήλ. Από τον περασμένο Οκτώβριο η Χεζμπολάχ έχει εμπλακεί σε ένα «tit for tat» («μία σου και μία μου») με το Ισραήλ στα βόρεια σύνορα. Εριξαν πολλούς πυραύλους και το Ισραήλ απάντησε. Αυτό που δεν έχει κάνει ακόμη η Χεζμπολάχ είναι να εμπλέξει τους «βαρείς» και ακριβείς πυραύλους της στη μάχη. Δεν πιστεύω ότι έχουν πάρει ακόμη την απόφαση να το κάνουν. Η Χεζμπολάχ γνωρίζει ότι αν επιλέξει να χρησιμοποιήσει αυτούς τους πυραύλους, πιθανόν εναντίον ισραηλινών πληθυσμιακών κέντρων όπως η Χάιφα ή το Τελ Αβίβ, η ισραηλινή απάντηση θα είναι σημαντική. Και ο Χασάν Νασράλα (ηγέτης της Χεζμπολάχ) γνωρίζει ότι αν αυτό συμβεί, ο χορηγός του, δηλαδή το Ιράν, δεν θα μπορέσει να κάνει πολλά για να τον βοηθήσει.
– Με το Ιράν να μην έχει προβεί έως τώρα σε αντίποινα κατά του Ισραήλ πολλοί αμφισβητούν τις στρατιωτικές δυνατότητες των «Φρουρών της Επανάστασης». Κατά την εκτίμησή σας η καθυστέρηση του Ιράν αποδίδεται στην αδυναμία του να πραγματοποιήσει ένα συντριπτικό πλήγμα ή μήπως χρειάζεται χρόνο για να σχεδιάσει ένα στρατηγικό χτύπημα στην καρδιά του Ισραήλ;
– Πιστεύω ότι είναι και τα δύο. Ο πυρήνας της στρατηγικής αποτροπής του Ιράν δεν είναι τόσο η επιδίωξη κατοχής ενός πυρηνικού όπλου όσο οι βαλλιστικοί πύραυλοι, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι πύραυλοι Κρουζ για χερσαίες επιθέσεις – και διαθέτουν χιλιάδες απ’ αυτούς. Οπως γνωρίζετε, εργάζονται πάνω σ’ αυτούς εδώ και δεκαετίες και είναι πολύ ακριβείς. Ωστόσο, η χρήση αυτών των όπλων σε μια επίθεση μεγάλης κλίμακας, όπως έκαναν τον Απρίλιο, απέτυχε και αυτό οφείλεται στις δυνατότητες του Ισραήλ και στο γεγονός ότι αραβικά έθνη και οι ΗΠΑ βοήθησαν το Ισραήλ να αμυνθεί. Ενας άλλος περιορισμός για το Ιράν είναι ότι –παρότι διαθέτει χιλιάδες πυραύλους– πρέπει να τους τοποθετήσει σε «όρθιους εκτοξευτές (Tels)» και αυτό είναι κάτι που μπορεί να κάνει μόνο για μερικές εκατοντάδες κάθε φορά. Επομένως, η ικανότητά τους να δημιουργήσουν μια τεράστια ομοβροντία εναντίον του Ισραήλ είναι περιορισμένη. Στην πραγματικότητα, η μόνη οντότητα που μπορεί πραγματικά να χτυπήσει στο Ισραήλ και να το πλήξει σημαντικά είναι η Χεζμπολάχ. Και για λόγους που έχουμε ήδη συζητήσει, η Χεζμπολάχ θα πάρει τελικά μια ανεξάρτητη απόφαση για το αν θα επιτεθεί ή όχι στο Ισραήλ.
– Σε ένα διαφορετικό αλλά εξίσου κρίσιμο πεδίο, πιστεύετε ότι η Ρωσία έχει αποδυναμωθεί στρατιωτικά; Και επίσης, βλέπετε στρατηγική αξία στην ουκρανική επίθεση στο Κουρσκ;
– Νομίζω ότι η επίθεση στην περιοχή του Κουρσκ έβγαλε τη Μόσχα εκτός ισορροπίας. Ο Πούτιν δεν αντιμετωπίζει πολύ καλά τις νέες και αβέβαιες καταστάσεις και το Κουρσκ δημιούργησε μια τέτοια κατάσταση. Από την άλλη πλευρά, ο Πούτιν έχει επεκτείνει το μέτωπο πάνω από 60 μίλια (96,5 χιλιόμετρα) και η Ρωσία εξακολουθεί τελικά να έχει περισσότερους πόρους από το Κίεβο, καθώς μάχονται μπρος-πίσω. Οπότε, νομίζω ότι το Κουρσκ είναι καλό από τακτική άποψη, αλλά είναι πολύ νωρίς από άποψη συνολικής στρατηγικής για να πούμε τι θα σημαίνει και πώς θα αντιδράσει η Μόσχα.
Η περιοχή που με ανησυχεί περισσότερο αυτή τη στιγμή είναι η Ουκρανία κι αυτό επειδή η Ρωσία είναι ένα κράτος με πυρηνικές ικανότητες και με έναν αυταρχικό ηγέτη που έχει το «σύνδρομο του Μεσσία».
Ο Πούτιν, λόγω της φύσης της διακυβέρνησής του και του συστήματος πεποιθήσεών του, δεν έχει την πολυτέλεια να είναι αδύναμος, αλλά τείνει να παραλύει όταν συμβαίνουν νέα πράγματα. Κατά συνέπεια, δεν λαμβάνει νέες αποφάσεις πολύ γρήγορα και αυτό είναι κάτι σαν την «αχίλλειο πτέρνα» του. Επίσης, η εκστρατεία του στην Ουκρανία δεν έχει τελειώσει ακόμη και πιστεύω ότι ο Πούτιν είναι πρόθυμος να χρησιμοποιήσει όλους τους ρωσικούς πόρους για να συνεχίσει αυτή την εκστρατεία.
– Εξέχουσες φωνές της αμερικανικής πολιτικής σκηνής, όπως ο τέως πρόεδρος Τραμπ, συχνά επικρίνουν το ΝΑΤΟ. Κατά τη γνώμη σας εξακολουθεί η Συμμαχία να είναι ζωτικής σημασίας για τις ΗΠΑ ή μήπως έχουν δίκιο όσοι προτιμούν μια στρατιωτικά «ανεξάρτητη» Αμερική;
– Το ΝΑΤΟ είναι ο πιο επιτυχημένος αμυντικός οργανισμός στην Ιστορία του κόσμου. Δεν γνωρίζω κανέναν άλλον οργανισμό που να έχει διατηρήσει την ειρήνη για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα ή τόσο αποτελεσματικά όσο το ΝΑΤΟ. Και φυσικά, οι ενέργειες του Πούτιν τού έδωσαν νέα πνοή. Θέλω να πω, πριν από τρία ή τέσσερα χρόνια κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ένα μέλλον όπου η Φινλανδία και η Σουηδία θα ήταν μέλη του Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Τώρα είναι. Πιστεύω λοιπόν ότι το ΝΑΤΟ είναι ένας βαθιά αποτελεσματικός οργανισμός και θεωρώ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πάντα καλύτερες και ισχυρότερες όταν ενεργούν σε συμφωνία με τους συμμάχους και τους εταίρους στο εξωτερικό.
– Θα μπορούσε η βάση της Σούδας να χρησιμοποιηθεί ως περιφερειακό διοικητήριο για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων στη Μέση Ανατολή;
– Το ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών χρησιμοποιεί τον κόλπο της Σούδας για ανεφοδιασμό και για υλικοτεχνική υποστήριξη. Η κυβέρνηση της Ελλάδας ήταν πάντα πολύ υποστηρικτική απέναντί μας και αυτό αποτελεί σημαντικό μέρος της αρχιτεκτονικής των βάσεων του ΝΑΤΟ κατά μήκος αυτού που αποκαλούμε «νότιο σύνδεσμο», ενώ οι εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούμε στην Ελλάδα αποτελούν σημαντικό μέρος αυτής της αποστολής.
Το ΝΑΤΟ είναι ο πιο επιτυχημένος αμυντικός οργανισμός στην Ιστορία του κόσμου. Δεν γνωρίζω κανέναν άλλον οργανισμό που να έχει διατηρήσει την ειρήνη για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα ή τόσο αποτελεσματικά όσο το ΝΑΤΟ.
– Κίνα ή Ρωσία; Για ποια από τις δύο πρέπει να ανησυχούν πραγματικά οι ΗΠΑ;
–Μακροπρόθεσμα, το πρόβλημα που θα ανακύψει είναι η Κίνα και πρέπει να το αναγνωρίσουμε αυτό. Η Κίνα είναι ένα χρόνιο πρόβλημα και θα υπάρχει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Υπάρχουν ορισμένες άμεσες απειλές από την Κίνα, αλλά το μεγαλύτερο μέρος είναι μακροπρόθεσμο και πρέπει να προετοιμαστούμε για να την αντιμετωπίσουμε. Η Ρωσία είναι ένα άμεσο πρόβλημα. Θυμηθείτε ότι είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που έχει τη δυνατότητα να καταστρέψει τις Ηνωμένες Πολιτείες με τα πυρηνικά της όπλα. Πρέπει να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη αυτή την ικανότητα. Ετσι, βραχυπρόθεσμα, η περιοχή που με ανησυχεί περισσότερο αυτή τη στιγμή είναι η Ουκρανία κι αυτό επειδή η Ρωσία είναι ένα κράτος με πυρηνικές ικανότητες και με έναν αυταρχικό ηγέτη που έχει το «σύνδρομο του Μεσσία». Νομίζω ότι βρισκόμαστε σε μια πολύ επικίνδυνη φάση του πολέμου και για το τι μπορεί να κάνει η Ρωσία στο μέλλον.
Τι κάναμε λάθος στο Αφγανιστάν
– Εχετε εκφράσει δημοσίως την άποψη ότι η απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν ήταν «καταδικασμένη από την αρχή». Κατά τη γνώμη σας, τι πήγε τόσο στραβά;
– Η αποχώρηση από το Αφγανιστάν ήταν μια απόφαση που υλοποιήθηκε από δύο προέδρους, την κυβέρνηση Τραμπ και την κυβέρνηση Μπάιντεν. Η επιθυμία και των δύο ήταν να φύγουν από το Αφγανιστάν, ανεξάρτητα από τις συνέπειες. Η αρχική συμφωνία της Ντόχα ερμηνεύτηκε στα υψηλότερα επίπεδα ως χρονοδιάγραμμα εξόδου.
Οταν ο πρόεδρος Μπάιντεν ανέλαβε την προεδρία τον Ιανουάριο του 2021, υπήρχαν στην περιοχή περίπου 2.500 Αμερικανοί στρατιώτες. Τελικά πήρε την απόφαση να συνεχίσει το σχέδιο και να πάει στο «μηδέν» (πλήρης απόσυρση). Η σύστασή μου ήταν ότι αν πάμε στο «μηδέν» η κυβέρνηση του Αφγανιστάν θα καταρρεύσει. Επρεπε να διατηρήσουμε ένα αρκετά χαμηλό επίπεδο υποστήριξης και η κυβέρνηση του Αφγανιστάν θα εξακολουθούσε να «κουτσαίνει».
Θυμηθείτε, ότι ο λόγος για τον οποίο θέλαμε να είμαστε στο Αφγανιστάν ήταν για να αποτρέψουμε επιθέσεις κατά των Ηνωμένων Πολιτειών από την Αλ Κάιντα και το ISIS. Οι Ταλιμπάν δεν επρόκειτο ποτέ να επιτεθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν είχαν καμιά ικανότητα ή συμφέρον να το κάνουν αυτό. Αυτό όμως που τους έκανε προβληματικούς ήταν το γεγονός ότι υποστήριζαν και φιλοξενούσαν εκείνους που ήταν ικανοί να μας επιτεθούν. Επομένως, το ελάττωμα της απόφασης να πάμε στο «μηδέν» ήταν ότι ελήφθη τον Απρίλιο του 2021, ολοκληρώσαμε την απόσυρση των δυνάμεών μας μέχρι τον Αύγουστο του 2021, αλλά δεν αποσύραμε ταυτόχρονα την πρεσβεία μας, τους Αμερικανούς πολίτες και τους Αφγανούς που κινδύνευαν λόγω της υποστήριξής τους προς εμάς.
–Σήμερα, θεωρείτε την επιστροφή των αμερικανικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν στρατηγική προτεραιότητα;
– Δεν βλέπω πραγματικά καμία προϋπόθεση υπό την οποία οι αμερικανικές δυνάμεις θα επέστρεφαν στο Αφγανιστάν. Αλλά εδώ είναι το πρόβλημα. Αυτή τη στιγμή δεν βλέπουμε τι συμβαίνει στο Αφγανιστάν επειδή έχουμε επιλέξει να κοιτάμε μακριά και επειδή έχουμε πολύ λίγους πόρους στη Μέση Ανατολή για να κοιτάξουμε το Αφγανιστάν. Γνωρίζουμε ότι το ISIS σχεδιάζει να επιτεθεί στην πατρίδα μας και γνωρίζουμε ότι πραγματοποίησε πρόσφατα μια πολύ επιτυχημένη επίθεση στη Μόσχα. Επομένως, η οργάνωση αυτή αναπτύσσεται και έχουμε πολύ λίγες δυνατότητες για να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα. Κι αυτό είναι κάτι που θα μας στοιχειώνει στο μέλλον.
– Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν την αντιμετώπιση των τρομοκρατικών κινημάτων εν τη γενέσει τους. Βλέπετε τη χρήση προληπτικών χτυπημάτων κατά αναδυόμενων «τρομοκρατών ηγετών» ως στρατηγική λύση;
– Πιστεύω ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να διατηρήσουν το δικαίωμα να χτυπήσουν οπουδήποτε στον κόσμο εναντίον οποιουδήποτε στόχου μας απειλεί. Και θα έλεγα ρητά ότι αυτό περιλαμβάνει τους ηγέτες των τρομοκρατών που γνωρίζουμε ότι σχεδιάζουν επιθέσεις εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. Αλλά αυτό δεν είναι μια στρατιωτική απόφαση, είναι μια πολιτική απόφαση.
