Λίγους μήνες πριν από τα 40ά γενέθλιά του, ο άνθρωπος που κάποτε αποκαλείτο ο «Ρώσος Ζούκερμπεργκ», τώρα βρίσκεται στη δίνη νομικών περιπετειών.
Ο Πάβελ Ντούροφ, ο δισεκατομμυριούχος ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της διαδικτυακής πλατφόρμας Telegram, συνελήφθη στο αεροδρόμιο Μπουρζέ, έξω από το Παρίσι, το απόγευμα του Σαββάτου.
Σημειώνεται πως το Telegram βρίσκεται εδώ και καιρό στο στόχαστρο των ευρωπαϊκών δικαστικών αρχών λόγω αιτιάσεων πως διασπείρει θεωρίες συνωμοσίας, δίνει βήμα σε καλέσματα για δολοφονίες και φιλοξενεί πλατφόρμες πώλησης ναρκωτικών.
Οι συνθήκες και οι λόγοι της σύλληψής του περιβάλλονται από ασάφεια. Σύμφωνα με τα γαλλικά Μέσα, η έρευνα εστιάζει στην απουσία ελέγχου στην πλατφόρμα που φέρεται να επέτρεπε την απρόσκοπτη συνέχιση της εγκληματικής δραστηριότητας στην εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων, αδικήματα που κυμαίνονται από απάτη έως διακίνηση ναρκωτικών, διαδικτυακό εκφοβισμό και οργανωμένο έγκλημα. Ωστόσο, ούτε το Telegram ούτε το γαλλικό υπουργείο Εσωτερικών και η αστυνομία έχουν σχολιάσει περαιτέρω τη σύλληψη.
Ωστόσο, ποιος είναι ο Ντούροφ και γιατί έχει μπει στο στόχαστρο των διωκτικών αρχών;
Από την Αγία Πετρούπολη στον… διαδικτυακό κόσμο
Από τα 20 του ακόμα, ο γεννημένος στην Αγία Πετρούπολη έγινε διάσημος στη Ρωσία μετά την ίδρυση του κοινωνικού δικτύου VKontakte (VK), το οποίο εξυπηρετούσε τις ανάγκες των ρωσόφωνων χρηστών και ξεπέρασε το Facebook σε όλη την πρώην ΕΣΣΔ. Αναδείχτηκε, δε, σε μια κρίσιμη πηγή πληροφοριών στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, αξιοποιούμενο τόσο από τη Μόσχα όσο και από το Κίεβο, σε σημείο ώστε ορισμένοι αναλυτές να αποκαλούν την εφαρμογή «εικονικό πεδίο μάχης».
Μετά από διαμάχες με τις ρωσικές αρχές και για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του Μέσου του, ο Ντούροφ πούλησε το VKontakte και ίδρυσε, το 2013, μια νέα υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων με την ονομασία Telegram, η οποία κέρδισε γρήγορα υπέρμαχους, αλλά και επικριτές, κυρίως για την καταγγελλόμενη απουσία ρυθμιστικού ελέγχου ακραίου περιεχομένου.
Ενώ το Telegram βρισκόταν σε τροχιά στρατόσφαιρας, ο Ντούροφ παρέμενε στο παρασκήνιο της δημοσιότητας, ακριβοθώρητος, σχεδόν μυστηριώδης, δίνοντας σπάνια συνεντεύξεις και αυτοπεριοριζόμενος σε κάποιες αινιγματικές δηλώσεις μέσω του διαδικτυακού δημιουργήματος του.
Μαζικές διαδηλώσεις ακολούθησαν τη διαταγή του Κρεμλίνου για μπλοκάρισμα της εφαρμογής το 2018 – Φωτ.: AP Photo/Alexander ZemlianichenkoΟπαδός του πολιτικού ελευθερισμού, ο Ντούροφ έχει ταχθεί υπέρ της εμπιστευτικότητας στο Διαδίκτυο και της κρυπτογράφησης στα μηνύματα. Ωστόσο, αρνείται εμμονικά τον έλεγχο των μηνυμάτων στην πλατφόρμα, η οποία επιτρέπει στους χρήστες να ποστάρουν βίντεο, φωτογραφίες και σχόλια στα «κανάλια» που μπορεί να ακολουθεί ο οποιοσδήποτε.
«Αντίο κι ευχαριστώ για τα ψάρια»
Το 2006, έχοντας μόλις αποφοιτήσει από το Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης, ο Ντούροφ εγκαινίασε το VKontakte (VK), προσελκύοντας στρατιές νέων χρηστών.
Σε ένα τέχνασμα χαρακτηριστικό της απρόβλεπτης συμπεριφοράς του, το 2012 άρχισε να πετά χαρτονομίσματα μεγάλης αξίας στους πεζούς από την έδρα του VK, στην ταράτσα ενός ιστορικού βιβλιοπωλείου στη λεωφόρο Νέβσκι της Αγίας Πετρούπολης.
Ωστόσο, σύντομα ήρθε σε αντιπαράθεση με το Κρεμλίνο και, αρνούμενος να παραδώσει προσωπικά δεδομένα χρηστών στη ρωσική υπηρεσία ασφαλείας (FSB), πούλησε την εταιρεία και εγκατέλειψε τη Ρωσία το 2014.
Ο ίδιος παραιτήθηκε από το VK με παιγνιώδη τρόπο, αναρτώντας μια φωτογραφία δελφινιών και το σύνθημα «Αντίο και ευχαριστώ για τα ψάρια» – έναν τίτλο από τη διάσημη σειρά επιστημονικής φαντασίας «Γυρίστε τον γαλαξία με οτοστόπ» (Hitchhiker’s Guide to the Galaxy).
Από το VK στο Telegram
Ενώ ταξίδευε από χώρα σε χώρα, δημιούργησε την υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram μαζί με τον αδελφό του Νικολάι.
Εγκαταστάθηκε στο Ντουμπάι και απέκτησε την υπηκοότητα του νησιωτικού Αρχιπελάγους της Καραϊβικής Αγίου Χριστόφορου και Νέβις, ενώ στη συνέχεια, τον Αύγουστο του 2021, απέκτησε τη γαλλική υπηκοότητα, μετά από μια χαμηλού προφίλ διαδικασία για την οποία το Παρίσι παραμένει εξαιρετικά διακριτικό.
View this post on Instagram
Εν τω μεταξύ, το Telegram ζούσε μέρες θριάμβου, εμφανιζόμενο ως μέσο των ατομικών ελευθεριών, αρνούμενο τη «λογοκρισία» και προστατεύοντας το απόρρητο των χρηστών του.
Αυτό εξόργισε τις Αρχές, ιδίως στη χώρα του, και το 2018 δικαστήριο της Μόσχας διέταξε τον αποκλεισμό της εφαρμογής. Τρεις ημέρες αργότερα, διαδηλωτές «βομβάρδιζαν» την έδρα της FSB με χάρτινα αεροπλάνα, το σύμβολο του Telegram.
Εκτοτε, η Ρωσία εγκατέλειψε τις προσπάθειές της να μπλοκάρει το Telegram και η υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων χρησιμοποιείται τόσο από τη ρωσική κυβέρνηση όσο και από την αντιπολίτευση, με ορισμένα κανάλια να διαθέτουν εκατοντάδες χιλιάδες συνδρομητές.
Το Telegram παίζει επίσης βασικό ρόλο στον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, τον οποίο καταγράφουν μπλόγκερ και από τις δύο πλευρές που αναρτούν τις αναλύσεις τους και βίντεο από τις μάχες.
«Λατρεύω την ιδιωτικότητα»
Ο Ντούροφ αποφεύγει τις συνεντεύξεις στα συστημικά μέσα ενημέρωσης, αλλά τον Απρίλιο κάθισε με τον υπερσυντηρητικό Αμερικανό δημοσιογράφο Τάκερ Κάρλσον για μια εκτενή συζήτηση.
Οι άνθρωποι «αγαπούν την ανεξαρτησία. Αγαπούν επίσης την ιδιωτικότητα, την ελευθερία, (υπάρχουν) πολλοί λόγοι για τους οποίους κάποιος θα μεταπηδήσει στο Telegram», δήλωσε ο ίδιος στον Κάρλσον.
Ep. 94 The social media app Telegram has over 900 million users around the world. Its founder Pavel Durov sat down with us at his offices in Dubai for his first on-camera interview in almost a decade. pic.twitter.com/NEb3KzWOg8
— Tucker Carlson (@TuckerCarlson) April 16, 2024
«Προτιμώ να είμαι ελεύθερος παρά να δέχομαι εντολές από οποιονδήποτε», είχε δηλώσει στην ίδια συνέντευξη, αναφερόμενος στη φυγή του από τη Ρωσία.
Ο ίδιος, κάθε άλλο παρά ντροπαλός είναι στις αναρτήσεις του στο Telegram, υποστηρίζοντας ότι ζει μοναχική ζωή, απέχοντας από το κρέας, το αλκοόλ, ακόμη και από τον καφέ. Μονίμως ντυμένος στα μαύρα, καλλιεργεί μια εικόνα που ομοιάζει με τον ηθοποιό Κιάνου Ριβς στην ταινία «Matrix».
View this post on Instagram
Τον Ιούλιο, καυχήθηκε ότι είναι βιολογικός πατέρας περισσότερων από 100 παιδιών χάρη στις δωρεές σπέρματος που έκανε σε δώδεκα χώρες, περιγράφοντaς την πράξη του «καθήκον του ως πολίτη».
Σύμφωνα με την τελευταία εκτίμηση του περιοδικού Forbes, η περιουσία του Ντούροφ ανέρχεται σε 15,5 δισ. δολάρια.
Ωστόσο, το toncoin, το κρυπτονόμισμα που δημιούργησε, έχει κάνει βουτιά άνω του 15% από την ανακοίνωση της σύλληψής του.
Πηγή: Reuters, AFP
