ΑΠΟΣΤΟΛΗ-ΠΟΤΣΝΤΑΜ. Τέσσερις νέοι άνδρες ντυμένοι με μαύρα hoodies μιλούν ανακατεμένα αραβικά και γερμανικά καθώς το τραμ του Πότσνταμ διασχίζει τις επιβλητικές λεωφόρους της πόλης με τα ροκοκό παλάτια και τις αψίδες του Φρειδερίκου του Μεγάλου. «Das ist nicht akzeptabel» (αυτό παραπάει), λένε μεταξύ τους κι η ηλικιωμένη συνεπιβάτιδά τους που χαμηλώνει το βλέμμα μοιάζει σιωπηρά να συμφωνεί. Ειδικά όταν στην επόμενη στάση ανεβαίνει κι άλλος ένας ομοεθνής τους, η κυρία κατεβαίνει.
«Ορατοί παντού»
Είναι αυτές οι ομάδες νεαρών μεταναστών που δημιουργούν ανασφάλεια στους κατοίκους των πρώην ανατολικογερμανικών κρατιδίων και δίνουν την ευκαιρία στην Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) να ντύσει την ξενοφοβική ρητορική της με φεμινιστική περιβολή. «Είναι πλέον ορατοί», μου λέει ένας κάτοικος της πόλης όταν του ζητώ να μου περιγράψει τους λόγους για την αντιμεταναστευτική ψήφο των συμπολιτών του. «Είναι στην κεντρική πλατεία, δεν κάνουν τίποτα. Κι εμείς τους πληρώνουμε για να βαριούνται. Πρέπει να μπει ένα όριο».
Την επόμενη Κυριακή ψηφίζει το κρατίδιο του Βρανδεμβούργου κι είναι πολύ πιθανό η AfD να αναδειχθεί πρώτη δύναμη, όπως έγινε πριν από δύο εβδομάδες στη Θουριγγία, εξασφαλίζοντας μάλιστα το ένα τρίτο των εδρών που θα της δώσει τη δυνατότητα να μπλοκάρει κρίσιμες αποφάσεις της τοπικής κυβέρνησης.
Οι εκλογικές επιτυχίες της Ακροδεξιάς αλλά και του εξίσου ξενοφοβικού κόμματος της –αριστερής υποτίθεται– πολιτικού Σάρα Βάγκενκνεχτ, μιας «κόσερ AfD» κατά τον Στίβεν Ερλανγκερ των New York Times, σε Θουριγγία και Σαξονία προκαλούν υστερικές αντιδράσεις στο κομματικό σύστημα και έχουν φέρει το μεταναστευτικό στο επίκεντρο της δημόσιας αντιπαράθεσης. Η βίαιη επίθεση στο Ζόλινγκεν με δράστη έναν ριζοσπαστικοποιημένο Σύρο πρόσφυγα, του οποίου η αίτηση ασύλου είχε απορριφθεί πριν από έναν χρόνο, έχει προκαλέσει απλουστευτικές ταυτίσεις σε σύνθετα ζητήματα, όπως σχολιάζει ο προοδευτικός Τύπος: τρομοκρατία, εγκληματικότητα, παράτυπη μετανάστευση και άσυλο έχουν μπει στο ίδιο τσουβάλι στο πλαίσιο ενός τοξικού διαλόγου.
Στα «εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.», τα οποία παρομοιάζουν με «ελβετικό τυρί», θέλουν να μεταθέσουν το πρόβλημα οι Χριστιανοδημοκράτες και γυρίζουν την πλάτη στην πολιτική της Μέρκελ.
Σε μια προσπάθεια να αποποιηθεί το κεντρώο παρελθόν της Αγκελα Μέρκελ, ο σημερινός ηγέτης των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) Φρίντριχ Μερτς εκβιάζει την τρικομματική κυβέρνηση του Ολαφ Σολτς να κλείσει τα σύνορα για όλους, ακόμη και γυναίκες και παιδιά, αψηφώντας τις αντιδράσεις των άλλων ευρωπαϊκών κρατών και το ευρωπαϊκό δίκαιο. «Δεν θα τα καταφέρουμε», είναι το μήνυμά του, αντιστρέφοντας την καθησυχαστική αποστροφή της καγκελαρίου το 2015 προς τους συμπατριώτες της κατά την κορύφωση του μεταναστευτικού κύματος. Το ενδεχόμενο ενός πανευρωπαϊκού ντόμινο όχι μόνο δεν προβληματίζει το CDU, αλλά είναι στους υπολογισμούς του.
«Οπως έγινε την άνοιξη του 2016 στην Αυστρία. Ετσι το φαντάζομαι. Αν το έκανε η Γερμανία (να κλείσει τα σύνορα), θα έπαιρναν αμέσως παρόμοια μέτρα οι γειτονικές χώρες. Αρα θα φθάναμε ταχύτατα στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. Αν αυτό γινόταν κι ήταν τα εξωτερικά σύνορα θωρακισμένα κι όχι σαν ελβετικό τυρί, γεμάτα τρύπες, όπως συμβαίνει σήμερα, τότε θα μπορούσαμε να επαναφέρουμε την ελεύθερη μετακίνηση, την ουσία της Σένγκεν και της Ευρώπης. Κι αυτός πρέπει να είναι ο στόχος μας», εξήγησε ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος των Χριστιανοδημοκρατών Τόρστεν Φράι όταν κλήθηκε να περιγράψει τη στρατηγική του κόμματός του.
Με εξαίρεση τους Πρασίνους και την Αριστερά, όλα τα κόμματα έχουν επιδοθεί σε μια πλειοδοσία σε επίπεδο πολιτικής «νόμου και τάξης». Οι διαφορές αφορούν κυρίως την κλίμακα. Οι Χριστιανοδημοκράτες ζητούν επαναπροωθήσεις και απελάσεις καθολικές, πρόταση με την οποία συμφωνούν οι Ελεύθεροι Δημοκράτες. Οι Σοσιαλδημοκράτες ανησυχούν για τις αντιδράσεις και προτείνουν πιλοτική εφαρμογή σε μια μικρή συνοριακή ζώνη για να μετρηθούν οι συνέπειες, κάτι που η συντηρητική αντιπολίτευση αποκηρύσσει ως ημίμετρο. Παρ’ όλα αυτά και το ίδιο το CDU θέλει να κλείσει γρήγορα το ζήτημα, γιατί ξέρει ότι η διαιώνιση της συζήτησης ευνοεί κυρίως την AfD. Σύμφωνα με δημοσκόπηση της εφημερίδας Zeit, το 83% της γερμανικής κοινής γνώμης θέλει περιορισμό της μετανάστευσης και το ρεύμα αυτό είναι πλειοψηφικό ακόμη και στις τάξεις των ψηφοφόρων των Πρασίνων.
Το μεταναστευτικό επέφερε το τελειωτικό πλήγμα σε ένα συνασπισμό που ήδη παραπαίει μετά την πολύμηνη, αντιδημοφιλή συζήτηση για την αντικατάσταση των καυστήρων θέρμανσης με πιο οικολογικές λύσεις στα νεόδμητα σπίτια, την οποία χρεώθηκε πολιτικά και προσωπικά ο Πράσινος αντικαγκελάριος Ρόμπερτ Χάμπεκ, αλλά και το δημοσιονομικό κενό των 60 δισ. ευρώ που άνοιξε απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, η οποία απαγόρευσε τη χρήση κονδυλίων που προορίζονταν για την πανδημία στην πράσινη οικονομία.
Εξαγωγή αστάθειας
Θα αντέξει λοιπόν αυτή η τόσο εύθραυστη και ετερόκλητη κυβέρνηση άλλους 12 μήνες; Αυτό είναι το ερώτημα Γερμανών και διεθνών αναλυτών που φοβούνται ότι η πολιτική αστάθεια στο Βερολίνο επηρεάζει ολόκληρη την Ευρώπη. «Οι γαλοπούλες δεν ψηφίζουν τα Χριστούγεννα», απαντάει ειρωνικά με ένα αγγλοσαξονικό ρητό βετεράνος δημοσιογράφος, αποκλείοντας το ενδεχόμενο προκήρυξης πρόωρων εκλογών και υπενθυμίζοντας ότι η χώρα έχει μακρά παράδοση στην εξάντληση της τετραετίας.
Μάχη προσωπικής επιβίωσης για Σολτς
Το πολιτικό θέατρο που παίζεται αυτή τη στιγμή στο Βερολίνο έχει σχέση με την παρατεταμένη προεκλογική εκστρατεία ενόψει των ομοσπονδιακών εκλογών τον Σεπτέμβριο του 2025. Ο Ολαφ Σολτς δίνει μάχη επιβίωσης, καθώς ακόμη μία ήττα την επόμενη Κυριακή στο Βρανδεμβούργο, όπου πρωθυπουργός είναι ο σοσιαλδημοκράτης Ντίτμαρ Βόιτκε και το SPD ήταν πρώτο κόμμα, θα σημάνει άμεση προσωπική αμφισβήτησή του με βολιδοσκόπηση του δημοφιλούς υπουργού Αμυνας Μπόρις Πιστόριους για τη θέση του υποψηφίου καγκελαρίου των Σοσιαλδημοκρατών του χρόνου. Τα χαμηλά ποσοστά αποδοχής του καγκελαρίου (23%) ενθαρρύνουν πολλά στελέχη του κόμματος που ανησυχούν για τη διατήρηση της έδρας τους να εξετάζουν εναλλακτικές υποψηφιότητες που θα ενισχύσουν το ποσοστό του SPD. Στον αντίποδα, ο Μερτς είναι προς το παρόν αδιαμφισβήτητος υποψήφιος, αφού δημοσκοπικά το CDU προηγείται σε ομοσπονδιακό επίπεδο με 32,5%, αλλά με το παραμικρό στραβοπάτημα νιώθει στο σβέρκο του την ανάσα του υπερφιλόδοξου Βαυαρού πρωθυπουργού Μάρκους Ζέντερ που έχει 41% δημοφιλία έναντι του ισχνού δικού του 23%. Οι Πράσινοι είναι οι κατεξοχήν χαμένοι από τη σύμπραξη στην κυβέρνηση, αφού οι περιβαλλοντικές εμμονές τους σε μια περίοδο οξύτατης οικονομικής κρίσης τους έχουν καταστήσει αγαπημένο στόχο των λαϊκιστών. «Παριστάνουν ότι οδηγούν ποδήλατα, ενώ στο πάρκινγκ έχουν τα SUV τους», λένε οι ιδεολογικοί τους αντίπαλοι. Η woke ατζέντα, οι ελιτίστικες ευαισθησίες τους, τα αφ’ υψηλού κηρύγματα είναι οι μομφές που τους προσάπτουν. Την ίδια στιγμή οι απαραίτητοι συμβιβασμοί για την άσκηση της εξουσίας τούς έχουν αποξενώσει από την παραδοσιακή εκλογική τους βάση. Στο πλαίσιο της δικής τους μάχης να κρατηθούν σε αξιοπρεπή ποσοστά του χρόνου, είναι το μόνο κυβερνητικό κόμμα που επικαλείται το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη συζήτηση για τη μετανάστευση.
Ο πιο αδύναμος κρίκος
Στη δεινότερη θέση όλων ωστόσο βρίσκονται οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP) που αυτή τη στιγμή φαίνεται πως θα πληρώσουν τη συμμετοχή τους στην κυβέρνηση Σολτς με την απώλεια της κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης το 2025, γλιστρώντας κάτω από τον πήχυ του 5%. Αυτός είναι ο λόγος που φλερτάρουν με την έξοδο από την κυβέρνηση είτε πρακτικά είτε ρητορικά: «Δεν υπάρχει τρικομματική κυβέρνηση με τα χρώματα του Φαναριού», διακήρυξε αυτή την εβδομάδα ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του FDP Μπιζάν Ντιρ Σαράι, για να προσθέσει «στο μεταναστευτικό. Σε αυτό είμαστε εγγύτερα με τους Χριστιανοδημοκράτες», προετοιμάζοντας ενδεχομένως το έδαφος για μια κιτρινόμαυρη σύμπραξη του χρόνου.
