Στην οδό Σκεντέρμπεη, στο κέντρο των Τιράνων, όπου είναι εγκατεστημένες οι ξένες πρεσβείες, ο νεαρός Κέβι, σερβιτόρος του καφέ όπου συχνάζουν οι διπλωμάτες, είναι περιχαρής.
«Επιτέλους φεύγω, πάω στη Γερμανία», λέει σε έναν γνωστό του θαμώνα και επιμένει να του κεράσει τον καφέ. Επί χρόνια πάσχιζε να βρει τρόπο να μεταναστεύσει στην Ευρώπη, αλλά δεν ήταν εύκολο, χωρίς διαβατήριο χώρας-μέλους της Ε.Ε. να αποκτήσει άδεια εργασίας στον τόπο προορισμού. Με τα πολλά τα κατάφερε, κάνοντας αυτό που κάνουν πολλοί συμπατριώτες του. Προσέφυγε σε επιτήδειους που του βρήκαν, αφού τους κατέβαλε 13.000 ευρώ, μια νέα γυναίκα από τη Βουλγαρία, και έκαναν έναν εικονικό γάμο. Απέκτησε έτσι… εξ αγχιστείας ταξιδιωτικά έγγραφα και έφυγε στη Γερμανία για να δουλέψει οδηγός νταλίκας. Οι εικονικοί γάμοι είναι ένα από τα τεχνάσματα που χρησιμοποιούν στην Αλβανία –και όχι μόνο– για να μπορέσουν να εγκατασταθούν σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα και, κυρίως, να εξασφαλίσουν άδεια για να εργαστούν.
Ενας άλλος τρόπος που επιλέγουν για να φύγουν είναι οι συμμορίες διακίνησης ναρκωτικών. Τους μεταφέρουν με σκάφη από την Αλβανία στην Ιταλία και από εκεί τους προωθούν σε Γερμανία, Βρετανία, Ολλανδία, κ.λπ., όπου τους υποχρεώνουν, για να ξεχρεώσουν, να φροντίζουν φυτείες ινδικής κάνναβης και να διακινούν ναρκωτικά.
Οι «πρωταθλητές»
Σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Μετανάστευσης (ΔΟΜ) για το 2024, η Αλβανία και η Μολδαβία είναι οι χώρες με το υψηλότερο ποσοστό μετανάστευσης στην Ευρώπη. Οπως αναφέρεται συγκεκριμένα, το 40% του εργατικού δυναμικού της Αλβανίας εργάζεται στο εξωτερικό.
Χιλιάδες νέοι Αλβανοί επιχειρούν επικίνδυνα ταξίδια προς τη Βόρεια Ευρώπη, με πολλούς να διασχίζουν τη Μάγχη με μικρές βάρκες για να φτάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Περίπου το ένα τέταρτο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της Αλβανίας εργάζεται πλέον εκτός της χώρας». Σημειώνεται ότι μεταξύ των απογραφών του 2011 και του 2023, ο πληθυσμός της Αλβανίας μειώθηκε κατά 420.000 άτομα.
Παρόμοια προβλήματα, αναφέρει η έκθεση, αντιμετωπίζει και η Μολδαβία, ιδιαίτερα μετά την εισβολή της Ουκρανίας στη Ρωσία και την επακόλουθη κρίση στο κόστος ζωής, που ανάγκασε ακόμη περισσότερους πολίτες να αναζητήσουν ασφάλεια και ευκαιρίες στο εξωτερικό.
Από τα πέντε εκατομμύρια που αριθμούσε ο πληθυσμός με την ανεξαρτησία της Μολδαβίας, δεν έχουν απομείνει ούτε τα δυόμισι και ο κόσμος φεύγει υπό τον φόβο μιας ρωσικής εισβολής, όπως στην Ουκρανία.
Δεν έχουν το θλιβερό προνόμιο της μαζικής μετανάστευσης η Αλβανία και η Μολδαβία μόνο.
Ο «λευκός» γάμος με μια γυναίκα από τη Βουλγαρία κόστισε 13.000 ευρώ σε νεαρό Αλβανό, που πλέον εργάζεται οδηγός φορτηγού στη Γερμανία.
Τα Βαλκάνια, κυρίως τα δυτικά, αδειάζουν από τους ανθρώπους τους που μεταναστεύουν, έχοντας χάσει κάθε ελπίδα αξιοπρεπούς ζωής στον τόπο τους.
Το 72% των Σέρβων νέων πιστεύει ότι ζει σε μια «δομικά διεφθαρμένη» χώρα, από την οποία σχεδόν οι μισοί θέλουν να φύγουν το συντομότερο δυνατό, σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, στην οποία αναφέρεται ενδεικτικά ότι η Σερβία «χάνει μία πόλη κάθε χρόνο».
Ακόμη χειρότερη εμφανίζεται η κατάσταση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, της οποίας ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 10% σε δέκα χρόνια, στο Κόσοβο αλλά και στη Βουλγαρία.
Ακρως ανησυχητικές εμφανίζονται οι προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών για το μέλλον, σύμφωνα με τις οποίες: η Βοσνία αναμένεται να χάσει το 60% των κατοίκων της τα επόμενα πενήντα χρόνια και η Αλβανία το 66% μέχρι το τέλος του αιώνα.
Ας μην πάει ο νους όμως τόσο μακριά. «Το 2010 υπήρχαν εκατό μαθητές στις τάξεις μου, σήμερα δεν είναι ούτε δέκα», δήλωσε ένας Κοσοβάρος δάσκαλος, ονόματι Κράσνιτσι.
Εισαγωγή εργαζομένων
Εργατικά χέρια και «μυαλά» από την Ασία και τις αραβικές χώρες κυρίως επιστρατεύονται για να καλύψουν τα κενά στην αγροτική παραγωγή, στον τουρισμό, στις μεταφορές.
Εδώ και κάποια χρόνια η Ε.Ε. έδωσε τρίμηνες βίζες για τουριστικούς λόγους στις χώρες των δυτικών κυρίως Βαλκανίων, όμως το πρόβλημα δεν λύθηκε, καθώς οι πολίτες των χωρών δεν ενδιαφέρονταν να ταξιδέψουν για αναψυχή, αλλά για εργασία. Ετσι, στην πλειονότητά τους με τη λήξη της βίζας παρέμεναν παράνομα και προσπαθούσαν να μπουν στον κόσμο της μαύρης εργασίας.
«Αν συνεχιστεί η φυγή, στο τέλος θα μείνουν στη χώρα οι συνταξιούχοι, οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι μαφιόζοι. Τι κράτος θα λειτουργήσει σε αυτές τις συνθήκες;», έλεγε για την Αλβανία ένας τοπικός αναλυτής.
Πάνω-κάτω οι ίδιες ανησυχίες εκφράζονται και για άλλες χώρες, όπως για το Κόσοβο, τη Βοσνία, τη Βουλγαρία, ακόμη και για τη Σερβία και τη Βόρεια Μακεδονία.
Τα Βαλκάνια αιμορραγούν
40% του εργατικού δυναμικού της Αλβανίας εργάζεται στο εξωτερικό.
370.000 πολίτες εγκατέλειψαν την Κροατία τα πρώτα οκτώ χρόνια από την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε., το 2013. Από αυτούς, το 45% λέει ότι σκοπεύει να επιστρέψει μετά τη συνταξιοδότηση, το 40% απαντάει «ποτέ».
50.000 Σέρβοι, κατά μέσον όρο, παίρνουν τον δρόμο της μετανάστευσης σε ετήσια βάση. «Μια πόλη χάνεται κάθε χρόνο», όπως αναφέρει σχετική έκθεση του ΟΗΕ.
10% μειώθηκε ο πληθυσμός της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης τα τελευταία δέκα χρόνια. Η πρόβλεψη των Ηνωμένων Εθνών είναι πως σε 50 χρόνια οι κάτοικοι της συγκεκριμένης χώρας θα έχουν μειωθεί κατά 60%.
