Είναι γνωστοί οι τρόποι να δημιουργήσεις απομιμήσεις φαρμάκων: να αποκτήσεις τον αριθμό της παρτίδας που θέλεις να πλαστογραφήσεις μέσω της δωροδοκίας εργαζομένου σε φαρμακευτική εταιρεία· αγοράζοντας απλώς το φάρμακο και, με ειδικά σκάνερ, αντιγράφεις κωδικούς, συσκευασίες και φυλλάδια· να υπεξαιρέσεις φάρμακα από νοσοκομεία και αντίστοιχες δομές και να τοποθετήσεις πλαστούς σειριακούς αριθμούς· να τοποθετήσεις οποιοδήποτε υγρό σε φιαλίδιο ή να κατασκευάσεις χάπια. Είναι απλό, αλλά είναι επικίνδυνο – εκτός από εγκληματικό δηλαδή.
Πατώντας, από τη μία, στην ανάγκη καταπολέμησης της παχυσαρκίας (890 εκατ. άνθρωποι πάσχουν διεθνώς) και, από την άλλη, στην παγκόσμια –συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας– μανία απώλειας κιλών με εύκολο τρόπο ακόμα κι αν κάποιος δεν πάσχει από διαβήτη, κάποια (ή κάποιες) εγκληματική οργάνωση έχει κατορθώσει να διοχετεύσει πλαστά Ozempic σε τουλάχιστον 28 χώρες του κόσμου. Σε 11 εξ αυτών έχει αναφερθεί ο εντοπισμός ενέσιμων διαλυμάτων με τον ίδιο αριθμό παρτίδας: τον περίφημο πλέον MP5B060. Σε τέσσερις από αυτές τις χώρες, έχουν υπάρξει αναφορές για νοσηλείες ανθρώπων, ορισμένοι εξ αυτών όντας σε κώμα.
Την πιθανότητα της ύπαρξης εγκληματικής οργάνωσης πίσω από τον εντοπισμό του πλαστού Ozempic τροφοδότησε, αφενός, ο αριθμός παρτίδας που βρέθηκε στο Μεξικό, ενώ αντιστοιχούσε σε παρτίδα του πραγματικού φαρμάκου που προοριζόταν για την Αίγυπτο. Αφετέρου, το σενάριο φούντωσε όταν ο ίδιος αριθμός εντοπίστηκε σε πολλές χώρες.
«Η εμπειρία μας δείχνει πως, όταν βλέπουμε τις ίδιες παρτίδες και ετικέτες, πιθανότατα πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους ή ίσως για διάφορους μικρότερους διανομείς που έχουν αγοράσει από μία μεγάλη πηγή», δήλωσε η Ρουτέντο Κουαουάνα, επικεφαλής της ομάδας του ΠΟΥ για περιστατικά με πλαστά ή παραποιημένα φάρμακα.
Η εμπειρία μας δείχνει πως, όταν βλέπουμε τις ίδιες παρτίδες και ετικέτες, πιθανότατα πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους ή ίσως για διάφορους μικρότερους διανομείς που έχουν αγοράσει από μία μεγάλη πηγή.
Ο ΠΟΥ, μάλιστα, έχει προσφάτως ανακοινώσει επιπλέον, πέραν του αντεγραμμένου αριθμού παρτίδας MP5B060, πλαστογραφημένες ετικέτες που έχει εντοπίσει εντός του 2024, σημειώνοντας ότι:
- ο αριθμός παρτίδας LP6F832 δεν αναγνωρίζεται,
- ο συνδυασμός του αριθμού παρτίδας NAR0074 με τον σειριακό αριθμό 430834149057 δεν αντιστοιχεί σε αυθεντικά αρχεία παραγωγής,
- ο αριθμός παρτίδας MP5E511 είναι αυθεντικός, αλλά το προϊόν είναι πλαστό.
Σημείωση: Σύμφωνα με το Reuters, έχουν εντοπιστεί συνολικά περισσότεροι από 18 διαφορετικοί αριθμοί πλαστής παρτίδας σε όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια).
Και δεν είναι εγκληματική η οργάνωση επειδή μόνο διανέμει πλαστά Ozempic στον κόσμο. Το έγκλημα καθίσταται ακόμα βαρύτερο διότι δεν περιέχει καν γενόσημη σεμαγλουτίδη, που οδηγεί σε μέση απώλεια βάρους 15%, αλλά ινσουλίνη, μία ουσία που μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο κάποιον που δεν είναι διαβητικός, διότι του ρίχνει το ζάχαρο, σε σημείο να περιέλθει σε κώμα, όπως συνέβη με άνδρα στο Ιράκ.
Είναι πολλά τα λεφτά…
Τα λεφτά, όμως, είναι πολλά. Ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι η Novo που κατασκευάζει το Ozempic κέρδισε 19 δισ. δολάρια από τις πωλήσεις, σύμφωνα με το Reuters. Η ίδια εταιρεία, μάλιστα, έχει δηλώσει μέσω εκπροσώπου ότι ίσως έχει εντοπίσει την πηγή του κακού, αλλά δίχως να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες, παρά μόνον ότι συνεργάζεται με τις εθνικές Αρχές στις χώρες όπου έχουν εντοπιστεί οι πλαστές παρτίδες.
Η εταιρεία παραγωγής του Ozempic έχει δηλώσει ότι ίσως έχει εντοπίσει την πηγή του κακού, αλλά δίχως να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες.
Τα λεφτά, βέβαια, γίνονται ακόμα περισσότερα αν συγκρίνει κανείς τις τιμές της σεμαγλουτίδης και της ινσουλίνης. Επικοινωνώντας με φαρμακείο της Κυψέλης, η διαφορά είναι αποκαλυπτική. Συγκρίναμε τις τιμές δύο συγκεκριμένων φαρμάκων που η συσκευασία τους, η πένα έγχυσης δηλαδή, μοιάζει ιδιαιτέρως, ενώ έχει αναφερθεί ότι το προϊόν με την ινσουλίνη πολλές φορές αντικαθιστά, στην πλαστή συσκευασία, το προϊόν της σεμαγλουτίδης:
- 3 mg ινσουλίνης (μηνιαίας χρήσης) κοστίζει στη λιανική αγορά: 24,49 ευρώ
- 3 mg σεμαγλουτίδης (μηνιαίας χρήσης) κοστίζει στη λιανική αγορά: 103,43 ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι διεθνώς τα κέρδη από πλαστά φάρμακα αγγίζουν, σύμφωνα με τον ΠΟΥ και τις εθνικές Αρχές των ΗΠΑ, τα 431 δισ. δολάρια ετησίως.
Οι πλαστογράφοι είναι όπως κάθε άλλος επιχειρηματίας. Ξυπνούν κάθε μέρα σκεπτόμενοι, «πώς θα επεκτείνω την επιχείρησή μου;»
Οι «ευκαιρίες» των πλαστογράφων
εκτοξευόμενες τιμές, παγκόσμιες ελλείψεις, απεγνωσμένοι ασθενείς και συνεχώς αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας
«Οι πλαστογράφοι είναι όπως κάθε άλλος επιχειρηματίας», έχει πει στο Vanity Fair ο Τζέφρι Πότερ, Αμερικανός δικηγόρος με ειδίκευση στην προστασία εμπορικών σημάτων. «Ξυπνούν κάθε μέρα σκεπτόμενοι, “πώς θα επεκτείνω την επιχείρησή μου;”»
Παράλληλα, όπως αναφέρει το Reuters, η ταυτοποίηση των εγκεφάλων μιας τέτοιας αλυσίδας εφοδιασμού είναι πρόκληση για τις Αρχές διεθνώς. Στη Νεοϋορκέζα Ισις Ναβάρο Ρέγιες, για παράδειγμα, τον περασμένο Μάιο απαγγέλθηκαν κατηγορίες για διακίνηση πλαστών Ozempic και άλλων φαρμάκων απώλειας βάρους στις ΗΠΑ, χρησιμοποιώντας κατόπιν το TikTok για να προωθήσει την πώληση των προϊόντων.
Η δύσκολη αντιμετώπιση του φαινομένου
Η πρακτική διάσταση του φαινομένου είναι η πρώτη δυσκολία που μπορούν Αρχές και πολίτες να αντιμετωπίσουν. Πρώτη και… χειρότερη, η ομοιότητα που παρουσιάζουν τα αυθεντικά και πλαστά φάρμακα για το ανεκπαίδευτο ή… αχόρταγο για απώλεια βάρους με κάθε κόστος μάτι. Είναι παρόμοιες οι συσκευασίες, σχεδόν ίδιοι οι εγχυτήρες, ακόμα και οι εσώκλειστες οδηγίες μοιάζουν πολύ. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι ώστε οι πολίτες να μπορέσουν να διακρίνουν τις διαφορές.
Τι να κάνουμε εάν έχουμε υποψίες
Πριν απ’ όλα: προσέχουμε από πού αγοράζουμε κάθε φάρμακο, με προτίμηση στα αδειοδοτημένα φαρμακεία και σε εκείνα των νοσοκομείων. Στις ΗΠΑ, έχει αναφερθεί ότι τα πλαστά Ozempic πωλούνται από νόμιμες διαδικτυακές πηγές. Η εταιρεία BrandShield ανέφερε ότι πέρυσι έκλεισε 1.600 διαδικτυακά φαρμακεία-βιτρίνες, εκ των οποίων τα 279 πωλούσαν πλαστά φάρμακα που προορίζονταν για την αντιμετώπιση μεταβολικών καταστάσεων. Από αυτά, είπε ότι πάνω από το 90% διαφήμιζαν πλαστά φάρμακα τύπου Ozempic. Το ίδιο έχει εντοπίσει και η Εθνική Ομοσπονδία Φαρμακείων των ΗΠΑ.
Απευθυνόμαστε κατ’ αρχάς στον γιατρό ή τον φαρμακοποιό μας.
Αναζητούμε τον αριθμό παρτίδας στο διαδίκτυο για να δούμε αν έχει επισημανθεί από τον ΠΟΥ ή τις εθνικές υγειονομικές αρχές.
Οι αριθμοί παρτίδας, είτε σε αυθεντικές είτε σε πλαστές εκδόσεις, εντοπίζονται σε δύο σημεία: στο εξωτερικό της συσκευασίας και στην ετικέτα της πένας.
Ελέγχουμε εάν η συσκευασία και το περιεχόμενο είναι αυθεντικά, σύμφωνα με όσα αναφέρουν οι εταιρείες παραγωγής στις ιστοσελίδες τους.
Τα παραποιημένα φάρμακα συχνά περιέχουν διαφορετικές ποσότητες της δραστικής ουσίας σε σχέση με την παραδοσιακή εκδοχή. Η σεμαγλουτίδη είναι η δραστική ουσία στο Ozempic, αλλά οι παραποιημένες εκδόσεις έχουν βρεθεί να περιέχουν σεμαγλουτίδη νατρίου, σεμαγλουτίδη ακετάτης και «άγνωστες ακαθαρσίες».
Τα πλαστά κουτιά ενδέχεται να έχουν ορθογραφικά λάθη και ο αριθμός παρτίδας στο κουτί μπορεί να μην ταιριάζει με την αναγραφόμενη ισχύ του προϊόντος στο κουτί και την πένα. Η ετικέτα σε μία πλαστή ένεση μπορεί επίσης να έχει χαμηλότερη ποιότητα και να μην κολλάει καλά στο προϊόν. Εδώ οι οδηγίες της Novo, που κατασκευάζει το Ozempic.
Αναφέρουμε το περιστατικό αμέσως στις Αρχές.
Από την άλλη, και οι ίδιες οι εθνικές Αρχές είναι διστακτικές στην επιβολή μέτρων. Πλην της Πολωνίας και της Ουκρανίας που, σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο, έχουν δηλώσει ότι έχουν απαγορεύσει την εισαγωγή και πώληση φαρμάκων που φέρουν παραποιημένους αριθμούς παρτίδας που έχουν εντοπιστεί από διεθνείς οργανισμούς, οι ρυθμιστικές αρχές σε Βρετανία, Φινλανδία, Ιρλανδία και Σουηδία έχουν δηλώσει ότι δεν έχουν προβεί σε τέτοια μέτρα.
Ο βασικός λόγος είναι ότι η απαγόρευση των αριθμών παρτίδων θα μπορούσε να προκαλέσει ελλείψεις νόμιμων φαρμάκων.
Εικονογράφηση: Michael Kirki/Καθημερινή
