Πρόσφατα πήγα για αναρρίχηση στον δρυμό του Βίνταβου στο νότιο Ουαϊόμινγκ. Ολα ήταν γαλήνια νωρίς το πρωί στην έρημο. Ομως αυτή η ηρεμία δεν κράτησε για πολύ. Για περίπου μία ώρα μούγκριζα, βρυχιόμουν, έβριζα και κλαψούριζα. Κάποια στιγμή ανακάλυψα έναν νέο ήχο, κάτι ανάμεσα σε μουγκρητό, κραυγή και κλάμα.
Φθάνοντας λαχανιασμένος στην κορυφή, και καθώς με κοιτούσαν περίεργοι πεζοπόροι, αναρωτήθηκα αν τα φωνητικά μου ξεσπάσματα ήταν καθόλου ωφέλιμα. Ολοι έχουμε ακούσει αυτούς τους τύπους –συνήθως άνδρες– στο γυμναστήριο που βγάζουν μια κραυγή κάθε φορά που σηκώνουν την μπάρα. Αυτές οι κραυγές ενισχύουν πράγματι την απόδοση; Ή μήπως είναι όλα στο μυαλό μας;
Υπάρχουν ελάχιστες έρευνες για τις αθλητικές κραυγές. Κάποιες μικρές μελέτες έχουν δείξει ότι βελτιώνουν τη δύναμη, την ισχύ και τη χρήση οξυγόνου, αλλά οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι για τον ακριβή μηχανισμό. Τα περισσότερα οφέλη έχουν να κάνουν λιγότερο με τον καθαυτό ήχο και περισσότερο με τον τρόπο που αναπνέουμε λίγο πριν, λέει η Μέρι Σάντεϊτζ, καθηγήτρια Επιστημών Λόγου και Ομιλίας στο Πανεπιστήμιο Ομπερν, η οποία μελετάει τις ακραίες σωματικές δραστηριότητες και την ομιλία.
Η Σάντεϊτζ λέει ότι κάποιες μελέτες έχουν δείξει πως τα άτομα στα οποία έχει αφαιρεθεί ο λάρυγγας, και κατά συνέπεια δεν μπορούν να παγιδεύσουν αέρα στους πνεύμονές τους, δυσκολεύονται να σηκώσουν βαριά αντικείμενα. Αυτό δείχνει ότι ένα μέρος της δύναμής μας μπορεί να προέρχεται από κάτι που ονομάζεται χειρισμός Βαλσάλβα, όπου ασκούμε πίεση στους πνεύμονές μας ενώ κλείνουμε τον λαιμό μας. «Το κάνουμε για να παράγουμε δύναμη. Πρέπει να παγιδεύσουμε τον αέρα με αυτόν τον τρόπο για να μπορέσουμε να σηκώσουμε, να σπρώξουμε», λέει η Σάντεϊτζ.
Η δημιουργία εσωτερικής πίεσης στον κορμό σας με αυτόν τον τρόπο μπορεί να στηρίξει τη σπονδυλική σας στήλη και να σας επιτρέψει να παράγετε λίγο περισσότερη δύναμη. Το μούγκρισμα, λοιπόν, είναι σαν μια βαλβίδα απελευθέρωσης αυτής της πίεσης. Η Σάντεϊτζ λέει ότι τα οφέλη του περιορίζονται πιθανότατα σε σύντομες εκρήξεις προσπάθειας, όπως στην άρση βαρών ή στο χτύπημα της μπάλας του τένις.
Υπάρχει, βέβαια, και μια άλλη εξήγηση: μπορεί να είναι κυρίως ψυχολογικό. «Το βλέπω και ως έναν τρόπο εστίασης της προσοχής», λέει η Σάρα Ούλριχ-Φρεντς, αθλητική ψυχολόγος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον. «Σαν μια συναισθηματική απελευθέρωση και εκτόνωση». Κάποιοι προτιμούν τη συνειδητή αναπνοή, λέει, ενώ άλλοι μπορεί να εστιάσουν το βλέμμα τους σε ένα σταθερό σημείο. Ο στόχος είναι να φθάσετε σε κατάσταση νοητικής εστίασης που καθιστά τη δραστηριότητα λιγότερο απαιτητική. Στις ιαπωνικές πολεμικές τέχνες, για παράδειγμα, οι αθλητές χρησιμοποιούν τόσο τον διαλογισμό όσο και σύντομους, φωνητικούς φθόγγους, γνωστούς ως kiais, για να εστιάσουν στην ενέργειά τους. Το να βγάζετε ήχους μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να βρείτε ένα ρυθμό, λέει ο Σκοτ Σίνετ, γνωστικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης στη Μανόα, ο οποίος έχει μελετήσει τη φωνητική έκφραση σε ανταγωνιστικά αθλήματα.
Η Σάντεϊτζ συμφωνεί ότι τα οφέλη είναι τόσο ψυχολογικά όσο και φυσιολογικά. Και διαφορετικοί τύποι ήχων θα μπορούσαν να εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς. Στο Ουαϊόμινγκ, για παράδειγμα, το παραμιλητό μου και το κλαψούρισμα ενώ κρεμόμουν από το σχοινί βοηθούσαν μάλλον περισσότερο ψυχολογικά. Οι κραυγές και το μούγκρισμα ενώ τραβούσα μια λαβή μπορεί να ενίσχυσαν τον πυρήνα μου και να με βοήθησαν να χρησιμοποιήσω λίγο περισσότερη δύναμη. Οι βρισιές μετά την αποτυχία, ωστόσο, ήταν μάλλον χαμένη αναπνοή.
Είτε βελτιώνει την απόδοσή σας είτε όχι, το να βγάζετε ήχους σίγουρα επηρεάζει τους ανθρώπους γύρω σας. Ενα έντονο μουγκρητό μπορεί ακόμη και να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο ο αντίπαλός σας στο τένις αντιλαμβάνεται το σερβίς σας, καλύπτοντας τον ήχο του χτυπήματος.
«Αν δεν μπορείτε να ακούσετε τον ήχο, το σπιν, την ισχύ της μπάλας, αυτό θα σας επηρεάσει», λέει η Μάρτζορι Μπλάκγουντ, τρεις φορές πρωταθλήτρια τένις στον Καναδά, η οποία τα τελευταία 40 χρόνια προπονεί και εργάζεται στο άθλημα.
Παρότι τέτοιοι ήχοι στο γυμναστήριο μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή του διπλανού σας, δεν θα πρέπει να καταπιέζεστε όταν θέλετε να αντλήσετε την τελευταία σας ικμάδα, λέει η Σάντεϊτζ. Επισημαίνει ότι υπάρχει ένα στίγμα γύρω από τους ανθρώπους, ειδικά τις γυναίκες, που βγάζουν δυνατούς ήχους ενώ γυμνάζονται. Η ίδια ενθαρρύνει τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν όποια εργαλεία έχουν στη διάθεσή τους. Αλλά αν το βρίσκετε ενοχλητικό, ο Σίνετ λέει ότι μια δυνατή, γρήγορη εκπνοή μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματική με ένα έντονο μουγκρητό.
Η Μπλάκγουντ λέει ότι το να εκφράζεστε φωνητικά είναι αποδεκτό, αλλά δεν πρέπει να το παρακάνετε – είτε βρίσκεστε στο γήπεδο, είτε στο γυμναστήριο, είτε σε ένα ήσυχο δάσος.
