Η συμφωνία για κατάπαυση του πυρός στη Μέση Ανατολή, για την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι και πριν από μόλις μερικές εβδομάδες ανέφεραν ότι οι δύο πλευρές ήταν πολύ κοντά, δεν επιτεύχθηκε. Αντίθετα, η ευρύτερη περιοχή έχει βρεθεί πλέον στο κατώφλι ενός ακόμη ολοκληρωτικού πολέμου.
Το οριστικό τέλος στις όποιες ελπίδες για εκεχειρία στη Γάζα, τουλάχιστον στο προσεχές μέλλον, έβαλε η παραδοχή αξιωματούχων του Λευκού Οίκου στην Wall Street Journal ότι δεν πρόκειται να επιτευχθεί σχετική συμφωνία πριν από το τέλος της θητείας του Τζο Μπάιντεν, τον Ιανουάριο.
Τι μεσολάβησε από την πρόταση «τελεσίγραφο» που προετοίμαζαν οι Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι τη χθεσινή παραδοχή-ταφόπλακα στις ελπίδες για ειρήνη στην περιοχή, ποιος φταίει για το ναυάγιο των συνομιλιών και πόσο έτοιμος είναι ο Νετανιάχου για ακόμη έναν ολοκληρωτικό πόλεμο με τις μεγάλες δυνάμεις της περιοχής (Ιράν και Χεζμπολάχ);
Η νέα φάση του πολέμου
Οι αναφορές των Αμερικανών «σφράγισαν» το τέλος ενός κύκλου εντατικών προσπαθειών της Δύσης για αποτροπή της εξάπλωσης της κρίσης από τη Γάζα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Είχε προηγηθεί το διήμερο χάους στον Λίβανο, με τα δεκάδες θύματα και τους χιλιάδες τραυματίες από τις εκρήξεις των συσκευών που χρησιμοποιούσαν μέλη της Χεζμπολάχ για την εσωτερική τους επικοινωνία, για τις οποίες ο ηγέτης της λιβανέζικης οργάνωσης Χασάν Νασράλα υποσχέθηκε «σκληρή απάντηση», τονίζοντας ότι το Ισραήλ ξεπέρασε όλες τις κόκκινες γραμμές.
Το Ισραήλ δεν ανέλαβε την ευθύνη για τις επιθέσεις, αλλά ούτε προέβη σε διάψευση. Αντίθετα, γνωστοποίησε ότι επικεντρώνεται στο μέτωπο στα βόρεια σύνορά του, εντείνοντας τις επιθέσεις με στόχο τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου.
Ο Ισραηλινός υπουργός Αμυνας Γιοάβ Γκάλαντ επιβεβαίωσε επίσημα χθες ότι ο στρατός του Ισραήλ έχει εισέλθει σε «νέα φάση του πολέμου» με επίκεντρο τα βόρεια σύνορά του.
Λίγες ώρες αργότερα, εξαπέλυσε επιθέσεις εναντίον στόχων της Χεζμπολάχ στον νότιο Λίβανο, τις σφοδρότερες από την έναρξη του νέου κύκλου διασυνοριακών συγκρούσεων που άνοιξε μετά το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα, στις 7 Οκτωβρίου. Η λιβανέζικη οργάνωση πριν από περίπου έναν χρόνο ξεκίνησε διασυνοριακές επιθέσεις σε περιοχές του βόρειου Ισραήλ με ρουκέτες, προς υποστήριξη των δυνάμεων της Χαμάς στη Γάζα, με τις ισραηλινές δυνάμεις να απαντούν με αεροπορικές επιδρομές.
Παράλυση των τηλεπικοινωνιών πριν από τη σύρραξη;
Οι εξελίξεις αυτής της εβδομάδας προκάλεσαν, πέρα από σοκ στον Λίβανο, διεθνείς αντιδράσεις, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ε.Ε. και χώρες της Δύσης να τονίζουν ότι δεν επιθυμούν περαιτέρω κλιμάκωση και την Ουάσιγκτον να υποστηρίζει ότι υπάρχει ακόμη δυνατότητα διπλωματικής λύσης, η οποία ωστόσο δεν φαίνεται στον ορίζονται, με όλες τις πλευρές να ανταλλάσσουν απειλές κλιμάκωσης.
Εντωμεταξύ, αναλυτές προσπαθούν να δώσουν μία πρώτη ερμηνεία για το τι κρύβεται πίσω από τα πρωτοφανή χτυπήματα εναντίον της Χεζμπολάχ, τα οποία, σύμφωνα με πρώην και νυν αξιωματούχους με πρόσβαση στις ισραηλινές υπηρεσίες που μίλησαν σε διεθνή Μέσα, αποδίδονται στη Μοσάντ.
Σε δηλώσεις τους στην Washington Post αξιωματούχοι ανέφεραν ότι οι εκρήξεις των συσκευών της Χεζμπολάχ την Τρίτη και την Τετάρτη είχαν σχεδιαστεί από τις ισραηλινές υπηρεσίες με σκοπό να παραλύσουν οι επικοινωνίες της Χεζμπολάχ ενόψει ενός ολοκληρωτικού πολέμου, τον οποίο όμως το Ισραήλ εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι δεν επιθυμεί.
Εναλλακτική θεωρία, την οποία υποστηρίζει ο Ααρον Ντέιβιντ Μίλερ, πρώην διπλωμάτης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ με 25ετή θητεία στις αραβοϊσραηλινές διαπραγματεύσεις, φέρει τον Νετανιάχου να «εγκρίνει την επιχείρηση για να εξυπηρετήσει προσωπικούς πολιτικούς σκοπούς». Ιδιαίτερα σε μία περίοδο έντονης πίεσης για συμφωνία, τόσο από τις ΗΠΑ όσο και στο εσωτερικό, που τον οδήγησε τις προηγούμενες ημέρες ένα βήμα πριν από την αντικατάσταση του Γκάλαντ με τον πιο σκληροπυρηνικό Σάαρ. Η καρατόμηση του Γκάλαντ φαίνεται να «πάγωσε», πάντως, έπειτα από τις εκρήξεις στον Λίβανο.
Ο Αμερικανός γερουσιαστής Κρις Βαν Χόλεν τόνισε από την πλευρά του στην WP ότι ο Νετανιάχου «έχει αποδείξει επανειλημμένα ότι προτεραιότητά του αποτελεί το προσωπικό του πολιτικό συμφέρον και όχι το συμφέρον του λαού του, που ζητά κατάπαυση του πυρός και επιστροφή των ομήρων».
Σύμφωνα με άλλους αναλυτές, το Ισραήλ αναγκάστηκε να πατήσει το «κουμπί» και να προχωρήσει στο διπλό χτύπημα, αυξάνοντας το ρίσκο ενός ακόμη ολοκληρωτικού πολέμου, επειδή η Χεζμπολάχ ήταν κοντά στο να ανακαλύψει ότι οι βομβητές και οι συσκευές ασύρματης επικοινωνίας που χρησιμοποιούσε ήταν παγιδευμένες με εκρηκτικά.
Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι δεν ενημερώθηκαν για την επιχείρηση εκ των προτέρων και δεν έπαιξαν κανένα ρόλο σε αυτήν.
«Δεν συμμετείχαμε στα περιστατικά της Τρίτης ούτε της Τετάρτης με κανέναν τρόπο», ανέφερε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι απευθυνόμενος στους δημοσιογράφους αυτή την εβδομάδα. Ο Κίρμπι επέμεινε ότι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι συνεχίζουν να πιστεύουν ότι υπάρχει «διπλωματικός δρόμος προς τα εμπρός» για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και εκεχειρία μεταξύ της Χεζμπολάχ και του Ισραήλ.
«Θέλουμε να δούμε τον πόλεμο να τελειώνει. Και όλα όσα κάναμε από την αρχή έχουν σχεδιαστεί για να αποτρέψουμε την κλιμάκωση της σύγκρουσης», τόνισε.
Στο συρτάρι η πρόταση «τελεσίγραφο»
Ωστόσο, οι συνομιλίες μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς βρίσκονται σε αδιέξοδο εδώ και εβδομάδες λόγω των ισραηλινών απαιτήσεων για συνέχιση της στρατιωτικής παρουσίας κατά μήκος των συνόρων Αιγύπτου – Γάζας και των απαιτήσεων της Χαμάς σχετικά με την αναλογία των Παλαιστίνιων κρατουμένων που θα απελευθερωθούν σε αντάλλαγμα για την απελευθέρωση των ομήρων.
Επιπλέον, επικριτές του Μπέντζαμιν Νετανιάχου υποστηρίζουν πως ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, κάθε φορά που μία συμφωνία για κατάπαυση του πυρός βρέθηκε κοντά στο να επιτευχθεί, δυναμίτισε τη διαδικασία, είτε με κλιμάκωση των επιθέσεων και δολοφονίες αμάχων ή στελεχών οργανώσεων του λεγόμενου «άξονα αντίστασης» υπό το Ιράν, είτε θέτοντας νέους όρους στο τραπέζι.
Από την πλευρά του το Ισραήλ έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να σταματήσει τον πόλεμο μέχρις ότου πετύχει απομάκρυνση από την εξουσία στη Γάζα της Χαμάς, την οποία χαρακτηρίζει, όπως και οι ΗΠΑ, καθώς και άλλες χώρες, τρομοκρατική οργάνωση.
Η συμφωνία θα αποτελούσε την «καλύτερη» και ίσως τη «μοναδική οδό» για την εκτόνωση των εντάσεων στη Μέση Ανατολή, και όσο δεν επιτυγχάνεται, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες κλιμάκωσης και εξάπλωσης της κρίσης, έχουν προειδοποιήσει από τις πλευρά τους διαμεσολαβητές στις έμμεσες διαπραγματεύσεις.
Πριν από αρκετές εβδομάδες, Αμερικανοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι σχεδίαζαν να υποβάλουν πρόταση «τελεσίγραφο» στο Ισραήλ και στη Χαμάς, η ενδεχόμενη απόρριψη της οποίας από τη μία ή την άλλη πλευρά θα σηματοδοτούσε το τέλος των διαπραγματεύσεων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Αυτή η πρόταση δεν έχει κατατεθεί μέχρι στιγμής, όπως επισήμανε ο Ααρον Ντέιβιντ Μίλερ, επειδή οι Αμερικανοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι, εάν απορριφθεί, θα ξυπνήσει τον «μεγαλύτερο στρατηγικό εφιάλτη» του ολοκληρωτικού πολέμου.
«Παρά τις πιθανότητες αποτυχίας», ανέφερε ο ίδιος, «η διατήρηση αυτής της προοπτικής είναι εξαιρετικά σημαντική». Προς το παρόν, η πρόταση «τελεσίγραφο» φαίνεται πως μπαίνει στο «συρτάρι», ενώ αυξάνονται οι ανησυχίες για σοβαρή περαιτέρω κλιμάκωση.
Είναι αποφασισμένος ο Νετανιάχου;
Παρά τις εκατέρωθεν απειλές και από τις δύο πλευρές των συνόρων ωστόσο, τόσο το Ισραήλ όσο και η Χεζμπολάχ γνωρίζουν το κόστος ενός ολοκληρωτικού πολέμου. Δεν θα υπάρξει εύκολη νίκη, ενώ οι αμοιβαίες απώλειες θα είναι πολλαπλές και οι καταστροφές θα φτάσουν σε κλίμακα και σε ένταση που καμία χώρα δεν έχει βιώσει, επισημαίνει ο Αμος Χάρελ, σε ανάλυσή του στην ισραηλινή Haaretz.
Το Ισραήλ έχει σημαντικό τεχνολογικό πλεονέκτημα, όπως φάνηκε τις τελευταίες ημέρες, ωστόσο, στην περίπτωση της ανάπτυξης της άμυνας της Χεζμπολάχ για την αντιμετώπιση μίας χερσαίας επιχείρησης στον νότιο Λίβανο, η πρόκληση θα ήταν πιο περίπλοκη για τον Νετανιάχου.
Οι εξελίξεις εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις αποφάσεις του Νασράλα, την απάντηση της Χεζμπολάχ (και του Ιράν) και στη συνέχεια από την αντίδραση του Ισραήλ σε αυτήν.
Η ισραηλινή ηγεσία, επίσης, πιθανόν να είναι λιγότερο αποφασισμένη από όσο φαίνεται. Ο Νετανιάχου ενέκρινε πρωτόγνωρες επιθετικές κινήσεις, αλλά εξακολουθεί να μη μοιάζει έτοιμος να κηρύξει πόλεμο, σημειώνεται στην ίδια ανάλυση.
Σε κάθε περίπτωση, το «άλμα προς τα εμπρός» που επιχειρεί η ισραηλινή κυβέρνηση με μετατόπιση του κέντρου βάρους του πολέμου στον Βορρά, εν αναμονή μίας αβέβαιης «νίκης» στο μέτωπο της Γάζας το οποίο πλέον χρονίζει, είναι υψηλού ρίσκου για την ευρύτερη περιοχή. Οι συνέπειες της κλιμάκωσης δε θα μπορούσαν να είναι ολέθριες ιδίως για τους ομήρους της Χαμάς και τους κατοίκους του παλαιστινιακού θυλάκου.
Με πληροφορίες από Reuters, WP, WSJ, Haaretz
