Με μια κίνηση «ματ» η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κέρδισε τελικά το στοίχημα να εξασφαλίσει –έστω και συμβολικά– την ισορροπία μεταξύ των δύο φύλων και στο νέο Κολλέγιο των Επιτρόπων. Εκτός από την Εσθονή Κάγια Κάλας, που αποτέλεσε, όμως, επιλογή των Ευρωπαίων ηγετών για τη θέση της νέας επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, η Φον ντερ Λάιεν μοίρασε τις θέσεις εκτελεστικών αντιπροέδρων της νέας Κομισιόν σε τέσσερις γυναίκες και μόλις δύο άνδρες. Πρόκειται για μια ηχηρή απάντησή της στην πλειοψηφία των «27» που αγνόησαν επιδεικτικά τη σύστασή της να καταθέσουν δύο ονόματα υποψηφίων επιτρόπων, ενός άνδρα και μιας γυναίκας.
Παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες υποψήφιες επίτροποι είναι συνολικά έντεκα (δύο λιγότερες σε σχέση με την προηγούμενη Κομισιόν), καταλαμβάνουν έξι από τις συνολικά οκτώ σημαντικές θέσεις στη νέα ομάδα, με την Ισπανίδα Τερέζα Ριμπέρα να αναλαμβάνει τα σημαντικά χαρτοφυλάκια της πράσινης μετάβασης και, κυρίως, του ανταγωνισμού, τη Φινλανδή Χένα Βίρκουνεν της ψηφιακής μετάβασης και τη Ρουμάνα Ροξάνα Μινζάτου των κοινωνικών υποθέσεων.
Το νούμερο 2
Η Ισπανίδα Ριμπέρα θεωρείται πλέον ντε φάκτο νούμερο 2 στη νέα Κομισιόν, έχοντας ήδη λάβει το παρατσούκλι της «τσαρίνας του ανταγωνισμού», που θα επιχειρήσει να θέσει σε τροχιά υλοποίησης το περίφημο πια σχέδιο του Μάριο Ντράγκι. Η απερχόμενη υπουργός Οικολογικής Μετάβασης και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης του Πέδρο Σάντσεθ προοριζόταν αρχικά για το χαρτοφυλάκιο της Πράσινης Συμφωνίας –λόγω της νομικής και πολύχρονης ειδίκευσής της σε θέματα κλίματος–, ωστόσο τις τελευταίες εβδομάδες η Φον ντερ Λάιεν κατέληξε στο ότι η Ριμπέρα θα ήταν ιδανική για ένα πόστο που θα συνδυάζει –για πρώτη φορά– τόσο τα καθήκοντα επικεφαλής του ανταγωνισμού, όσο και εκείνα «αρχιτέκτονος» της πράσινης μετάβασης. Ο λόγος που δόθηκε στη σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ισπανίας ένα τόσο ισχυρό χαρτοφυλάκιο εξηγείται κατ’ αρχάς «από την εξαιρετική σχέση του Σάντσεθ με τη Φον ντερ Λάιεν, καθώς ήταν ο πρώτος που δημοσίως στήριξε την επανεκλογή της από τον Ιούλιο του 2023, παρά το γεγονός ότι δεν ανήκουν στην ίδια ευρωπαϊκή οικογένεια», υπενθυμίζει ο Νάτσο Αλαρκόν, ανταποκριτής της El Confidencial στις Βρυξέλλες. Προσθέτει, ωστόσο, πως αποτελεί παράλληλα σαφές μήνυμα της προέδρου της Κομισιόν ότι γνωρίζει πως χωρίς τη Μαδρίτη, τη Ρώμη, τη Βαρσοβία και το Παρίσι δεν μπορεί να «ηγηθεί» της Ευρώπης. «Διόλου τυχαία οι χώρες αυτές έλαβαν τα μεγαλύτερα χαρτοφυλάκια», σημειώνει. Ο ίδιος αναφέρει ότι ένα πλεονέκτημα, που συγχρόνως αποτελεί και μειονέκτημα της Ριμπέρα, είναι η ισχυρή προσωπικότητά της, καθώς και ότι είναι ιδιαιτέρως «ανταγωνιστική», χαρακτηριστικά που θα δυσκολέψουν τον ρόλο «συντονιστή» των αρμόδιων επιτρόπων, που θα μοιράζεται με τον έτερο εκτελεστικό αντιπρόεδρο Στεφάν Σεζουρνέ. «Προσώρας διατείνεται ότι θα τα καταφέρει και θα εργαστεί με βάση το πνεύμα συνεργασίας που απαιτείται», αναφέρει ο Αλαρκόν, αλλά είναι κάτι που θα πρέπει να το δούμε στην πράξη. Ο ίδιος θεωρεί ότι αν και οι ευρωβουλευτές του ισπανικού Λαϊκού Κόμματος θα τη «στριμώξουν» στην ακρόασή της στο Ευρωκοινοβούλιο –με βασική επιδίωξη να «κόψουν» τον διπλό τίτλο της–, η ίδια θα τα καταφέρει τελικά, καθώς έχει τη φήμη «δεινής διαπραγματεύτριας».
Η επιλογή τεσσάρων γυναικών και δύο ανδρών για τις θέσεις των εκτελεστικών αντιπροέδρων ήταν η απάντηση προς όσους ηγέτες πρότειναν μόνο άνδρες για την Επιτροπή.
Την ίδια ακριβώς φήμη έχει –παρά την περιορισμένη κυβερνητική θητεία της στη θέση της υπουργού Οικονομικών (2011-2015)– και η Μαρία Λουίς Αλμπουκέρκε. Η Ιβηρική, μάλιστα, εκπροσωπείται από δύο γυναίκες στη νέα Κομισιόν, με την Πορτογαλίδα να αναμένεται να ηγηθεί των προσπαθειών για ενοποίηση των κατακερματισμένων κεφαλαιαγορών της Ευρώπης, μια κορυφαία προτεραιότητα στη νέα πενταετία προκειμένου να σταματήσουν οι εκροές κεφαλαίων προς τις ΗΠΑ. Συγκριτικά, πάντως, με τη Ριμπέρα, η Αλμπουκέρκε «δεν έχει ισχυρό πολιτικό προφίλ στην Πορτογαλία, ενώ κυρίως τη θυμούνται για την περίοδο της τρόικας, καθώς και για την επίβλεψη της πτώχευσης δύο τραπεζών, των Banco Espírito Santo και Banif», τονίζει ο Νούνο Μάρτινς, δημοσιογράφος και ένας εκ των δύο συγγραφέων του βιβλίου Los Segredos de Estato (Matéria Prima, 2015) για την οικονομική κρίση και τον ρόλο της Αλμπουκέρκε. «Ωστόσο αποτελεί μέρος μιας εποχής για το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, που πλέον θέλει να βγει στο φως, ενώ εκπροσωπεί την πιο συντηρητική πτέρυγα του πρώην πρωθυπουργού Πέδρο Πάσους Κοέλιου, που διαρκώς ισχυροποιείται», προσθέτει. Χρειάστηκαν πάντως 10 χρόνια για να λάβει το πόστο επιτρόπου, καθώς το 2014 η υποψηφιότητά της αποσύρθηκε όταν η κυβέρνηση Κοέλιου αντιλήφθηκε ότι δεν θα λάμβανε οικονομικό χαρτοφυλάκιο. «Από τεχνικής άποψης είναι έτοιμη όσο κάθε άλλος επίτροπος –ίσως και καλύτερα– καθώς έχει ακαδημαϊκό προφίλ και πολιτική εμπειρία στις ευρωπαϊκές υποθέσεις, ειδικά για τα ζητήματα που θα διαχειριστεί», αναφέρει ο Μάρτινς, ωστόσο προσθέτει πως σε ό,τι αφορά το πολιτικό κομμάτι «η εφαρμογή ή όχι των σχετικών μεταρρυθμίσεων δεν θα εξαρτηθεί από την ίδια, αλλά κυρίως από τη Γερμανία, τη Γαλλία και τις φιλοδοξίες της Φον ντερ Λάιεν». Αν και ο ίδιος θεωρεί ότι στη διάρκεια των ακροάσεων αριστεροί ευρωβουλευτές θα θυμηθούν τον ρόλο της ως «δημοσιονομικού γερακιού» ή την αμφιλεγόμενη ιδιωτικοποίηση των πορτογαλικών αερογραμμών TAP, το γεγονός ότι έχει «χαμηλό προφίλ και τεχνικό υπόβαθρο και εμπειρία» θα είναι αρκετό για να επικυρωθεί η θέση της στη νέα Κομισιόν.
Πολιτική και διπλωματική εμπειρία διαθέτει σίγουρα και η έως πρότινος πρωθυπουργός της Εσθονίας Κάγια Κάλας, ενώ διόλου τυχαία χαρακτηρίστηκε «σιδηρά κυρία» της Ευρώπης, λόγω της αποφασιστικότητας που επέδειξε υπέρ της Ουκρανίας τόσο έναντι της Μόσχας, όσο και για την ευρωπαϊκή πορεία της. Διόλου τυχαία η Κάλας υπήρξε η πρώτη Ευρωπαία ηγέτις που προστέθηκε σε ρωσικό κατάλογο καταζητουμένων. Γι’ αυτόν τον λόγο, πάντως, η επιλογή των «27» να ηγηθεί εκείνη της ευρωπαϊκής διπλωματίας θεωρήθηκε από κάποιους «ρίσκο» σε μια δύσκολη περίοδο για το ουκρανικό ζήτημα και με αυξημένη την ανησυχία για την αλλαγή ισορροπιών στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού.
Η Φινλανδή Χένα Βίρκουνεν αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο της ψηφιακής μετάβασης και η Ρουμάνα Ροξάνα Μινζάτου εκείνο των κοινωνικών υποθέσεων.
Η πολύγλωσση Κάλας (μιλάει συνολικά πέντε γλώσσες) θα γίνει η πέμπτη κατά σειρά ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα εξωτερικής πολιτικής και η πρώτη εκπρόσωπος χώρας του πρώην ανατολικού μπλοκ και της Βαλτικής σε τόσο ισχυρό πόστο. «Ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι διπλωμάτες στις Βρυξέλλες εκτιμούν την καταγωγή της ως πιθανό πλεονέκτημα», αναφέρει η Νατάλια Τκάτσεβα από το γερμανικό ίδρυμα Friedrich Nauman στο Βερολίνο, για να προσθέσει, ωστόσο, ότι «η Κάλας θα πρέπει να αποδείξει την ικανότητά της να μιλάει και για διάφορες άλλες περιοχές, όπως η Μέση Ανατολή, η Λατινική Αμερική και η Αφρική».
Η «βιβλιογραφία» της
Καθώς θεωρείται λάτρις της Ιστορίας –σε συχνές συνομιλίες της, μάλιστα, με ανταποκριτές στις Βρυξέλλες προτείνει τα βιβλία του Τίμοθι Σνάιντερ–, κάποιοι εκτιμούν ότι αν και προτεραιότητά της θα είναι η Ουκρανία, ωστόσο, ως πρώην πρωθυπουργός, η Κάγια Κάλας γνωρίζει πώς να συνομιλεί και να ενδιαφέρεται και για άλλες κρίσιμες περιφέρειες του κόσμου, όπως και για τις σχέσεις Ε.Ε. – Κίνας. Από τα τέλη Αυγούστου βρίσκεται στις Βρυξέλλες και συναντάται με πρόσωπα «κλειδιά», όπως και με την προκάτοχό της Φεντερίκα Μογκερίνι, ενώ σε συνομιλητές της διαβεβαιώνει ότι θα επιδείξει το ίδιο ενδιαφέρον με τον Ζοζέπ Μπορέλ για τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Αλλωστε, στην επιστολή ανάθεσης των αρμοδιοτήτων της υπάρχει ειδική πρόβλεψη για την ανάπτυξη «ειδικής στρατηγικής» για τη Μέση Ανατολή, ενώ θα είναι σε συντονισμό με την επίτροπο Μεσογείου. Σε αντίθεση, επίσης, με τον Μπορέλ –γνωστό επικριτή της Φον ντερ Λάιεν–, η Κάλας αναμένεται να έχει αγαστή συνεργασία με την πρόεδρο της Κομισιόν.
