Διόλου αμελητέες ως δυνάμεις στη σκακιέρα των διεθνών εξελίξεων (αλλά για διαφορετικούς λόγους η καθεμία), η Σομαλία από τη μία πλευρά και η Αιθιοπία από την άλλη, βρίσκονται να ανταλλάσσουν αυξανόμενης έντασης «πυρά» το τελευταίο διάστημα σε μια σειρά από μέτωπα, με φόντο τη Σομαλιλάνδη, την Πουντλάνδη, τις πολεμικές πληγές του παρελθόντος κ.ά.
Η (πλειοψηφικά χριστιανική) Αιθιοπία με τους περίπου 110 εκατομμύρια κατοίκους, ξεχωρίζει ως η δεύτερη πολυπληθέστερη χώρα στην Αφρική μετά τη Νιγηρία. Είναι όμως παράλληλα και μια χώρα περίκλειστη, που είχε άλλοτε πρόσβαση στη θάλασσα (στον Κόλπο του Αντεν συγκεκριμένα) την οποία όμως έχασε όταν η γειτονική Ερυθραία απέκτησε την ανεξαρτησία της στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
«Αιθιοπία: Ο αναδυόμενος γίγαντας της Ανατολικής Αφρικής», έγραφε προ ετών σε ανάλυσή της η δεξαμενή σκέψης Council on Foreign Relations-CFR, προσεγγίζοντας την Αντίς Αμπέμπα ως «μεγάλη δύναμη στο Κέρας της Αφρικής» («major power in the Horn of Africa»).
Σημαντική σημείωση: οι Αρχές της Αιθιοπίας έχουν υπογράψει τα τελευταία χρόνια συμφωνίες συνεργασίας στα πεδία της άμυνας, της ασφάλειας και της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας» με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η (πλειοψηφικά μουσουλμανική) Σομαλία με τους «μόνο» 18 εκατομμύρια κατοίκους από την άλλη πλευρά, είναι μια χώρα με ακτογραμμή άνω των 3.300 χλμ., που βρέχεται από τον Ινδικό Ωκεανό και τον Κόλπο του Αντεν, στις πύλες της απολύτως κρίσιμης για το διεθνές εμπόριο Ερυθράς Θάλασσας, την αξία της οποίας φρόντισαν να μας υπενθυμίσουν οι Χούθι μέσα από τις επιθέσεις τους τον τελευταίο χρόνο.
Σημαντική σημείωση: στη Σομαλία διαθέτει, ήδη από το 2017, στρατιωτική βάση και η Τουρκία (βλ. Camp TURKSOM), τη μεγαλύτερη εκτός των τουρκικών συνόρων, ενώ Αγκυρα και Μογκαντίσου υπέγραψαν φέτος κι άλλες δύο συμφωνίες («major deals» τις χαρακτηρίζει σε ανάλυσή του το Atlantic Council): μία αμυντικής συνεργασίας και μία ενεργειακής. Σύμφωνα με τα εν λόγω «ντιλ», οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις αποκτούν πια θέση εταίρου στο πλευρό του σομαλικού πολεμικού ναυτικού για μια περίοδο δέκα ετών και οι τουρκικές στρατιωτικές μονάδες που ήδη βρίσκονται εκεί παρατείνουν την παραμονή τους για τουλάχιστον άλλα δύο χρόνια. Ακόμα, τουρκικές εταιρείες αναλαμβάνουν να φέρουν σε πέρας onshore και offshore έρευνες για υδρογονάνθρακες εντός των σομαλικών ορίων.
Αιθιοπία και Σομαλία έχουν μακρύ παρελθόν στρατιωτικών συγκρούσεων. Πλέον, εν έτει 2024, παρουσιάζονται να ανταλλάσσουν «πυρά» με φόντο κυρίως τη Σομαλιλάνδη και την Πουντλάνδη, δύο περιοχές που έχουν de facto αυτονομηθεί/αποσχισθεί από τη Σομαλία, η Σομαλιλάνδη ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 – η Πουντλάνδη πιο πρόσφατα, κόντρα στις διαθέσεις του Μογκαντίσου το οποίο εξακολουθεί όμως να τις θεωρεί δικές του.
Σημαντική σημείωση: Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν παράσχει οικονομική και στρατιωτική στήριξη τα τελευταία χρόνια, και στη Σομαλιλάνδη (από το 2017-18) αλλά και στην Πουντλάνδη (ήδη από το 2011-12). Επικαλούμενο μάλιστα αυτές τις συμφωνίες, το ιταλικό ινστιτούτο ISPI στοιχειοθετούσε προ μηνών σε ανάλυσή του «τον αναδυόμενο στρατιωτικό ρόλο των ΗΑΕ στην Αφρική».
Τι έγινε το τελευταίο διάστημα και ανέβηκε η ένταση;
Η Πουντλάνδη ανακοίνωσε ότι περνά από το καθεστώς της αυτονομίας που είχε εντός της Σομαλίας, σε μια νέα φάση… πλήρους ανεξαρτησίας και απόσχισης από το Μογκαντίσου, ενώ η Σομαλιλάνδη από την άλλη πλευρά υπέγραψε συμφωνία (MoU) με την οποία παραχωρεί προς εμπορική και στρατιωτική εκμετάλλευση μέρος των ακτών της (συνολικά περίπου 20 χλμ. ακτογραμμής) στην Αιθιοπία για ένα διάστημα 50 ετών.
Οπως ήταν αναμενόμενο ωστόσο, όλα αυτά δεν άρεσαν καθόλου στη Σομαλία, η οποία «βομβαρδίζει» τώρα την Αιθιοπία με καταγγελίες, κατηγορώντας την Αντίς Αμπέμπα ότι θέλει να «προσαρτήσει» τη Σομαλιλάνδη αλλά και ότι στέλνει όπλα στην Πουντλάνδη.
Σημαντική σημείωση: η Σομαλία έχει στο πλευρό της, μεταξύ άλλων, την Τουρκία του Ερντογάν αλλά και την Αίγυπτο του Σίσι η οποία «κοντράρεται» ήδη από το 2011 με τους Αιθίοπες για τα νερά του Νείλου και το αιθιοπικό υδροηλεκτρικό πρότζεκτ/φράγμα GERD, ένα έργο που οι Αιγύπτιοι καταγγέλλουν ότι μπλοκάρει/περιορίζει τη ροή του νερού που φτάνει στη χώρα τους.
Ειδικά η Τουρκία ωστόσο, παίζει σε διπλό ταμπλό, καθώς κάνει παράλληλα ανοίγματα και προς την πλευρά της Αιθιοπίας ήδη από το 2005 (το πρώτο του ταξίδι στην Αφρική ως πρωθυπουργός ο Ερντογάν το είχε κάνει στην Αντίς Αμπέμπα την άνοιξη του 2005) ενώ δεν έχει παραλείψει να πουλήσει και drones τύπου Bayraktar στις αιθιοπικές δυνάμεις.
Εν έτει 2024 πια, η Τουρκία επιχειρεί να διαμεσολαβήσει μεταξύ Σομαλίας και Αιθιοπίας για την εκτόνωση της έντασης, προσπαθώντας έτσι να παρουσιαστεί ως παράγοντας που επηρεάζει τις εξελίξεις στο Κέρας της Αφρικής.
Η εν λόγω διαμεσολάβηση ωστόσο, προς το παρόν δεν προχωρά όπως θα ήθελε η τουρκική πλευρά. Αντιθέτως, «λυγίζει» υπό το βάρος αγκαθιών, διαφωνιών και αναβολών.
