Εχει καταντήσει πλέον βάρβαρη ρουτίνα, μια καθημερινότητα καταστροφής. Κάθε βράδυ, λίγο πριν ή μετά τα μεσάνυχτα, αναμεταδίδεται από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης η προειδοποίηση του ισραηλινού στρατού για να εκκενωθούν γειτονιές στα νότια προάστια της πρωτεύουσας. Μία ώρα μετά, έρχεται το σφυροκόπημα. Κάθε μέρα γίνεται και χειρότερο, και οι εκρήξεις εντονότερες. Ο μαύρος καπνός που «σηκώνεται» μετά προδίδει την τοποθεσία του χτυπήματος, η συντριπτική πλειονότητα αυτών στα νότια προάστια, στην Νταχίε, το προπύργιο της Χεζμπολάχ στη Βηρυτό. Το δυνατότερο χτύπημα, μέχρι τη στιγμή που γραφόταν το κείμενο αυτό, έγινε τα ξημερώματα της Παρασκευής, μία εβδομάδα από τη δολοφονία του Χασάν Νασράλα. Σείστηκαν τα κτίρια σε όλη την πόλη από τους αλλεπάλληλους βομβαρδισμούς. Το ζευγάρι που μένει στο διπλανό μου δωμάτιο πετάχτηκε στο μπαλκόνι. Κάθε βράδυ κοιτάμε μαζί την καταστροφή, που απέχει 10 χιλιόμετρα από το σημείο όπου βρισκόμαστε, τόσο κοντά μα ταυτόχρονα τόσο μακριά. Η οικογένεια έχει αφήσει εδώ και μέρες το σπίτι της, που είναι κοντά σε περιοχή που ελέγχεται από τη Χεζμπολάχ, και μένει στο ξενοδοχείο. «Μένουμε εδώ μέχρι να μπορέσουμε να φύγουμε», εξηγεί η μητέρα. Τα παιδιά τους είναι ανήσυχα από την έκρηξη αλλά ποτέ τρομοκρατημένα. «Τους λέω την αλήθεια. Πρέπει να γνωρίζουν. Είναι 11 χρόνων πια», λέει, εκφράζοντας την ελπίδα ότι σύντομα θα αφήσει πίσω της την καταστροφή και θα βρεθεί με την αδελφή και τα ανίψια της στο Ντουμπάι. Ο άνδρας της σχολιάζει πως ο πόλεμος αυτός είναι χειρότερος από εκείνον του 2006. «Πρώτη φορά ξεσπιτωνόμαστε».
Ανεπούλωτες πληγές
Μετά τη δολοφονία του Χασάν Νασράλα, η γοητευτική πρωτεύουσα του Λιβάνου, που υμνήθηκε από ποιητές και λογοτέχνες, φαντάζει όλο και πιο επικίνδυνη. Πολλοί που είχαν τη δυνατότητα την εγκατέλειψαν, καταφεύγοντας στα γύρω ορεινά χωριά ή στο εξωτερικό. Στην εντυπωσιακή παραλιακή οδό της, εκτοπισμένοι από τον Νότο έχουν στήσει πρόχειρες σκηνές. Στους δρόμους της, οι πληγές της από τους προηγούμενους πολέμους είναι ακόμα εμφανείς. Κατεστραμμένα κτίρια αποτελούν μια αέναη υπενθύμιση της καταστροφής που φέρνει ο πόλεμος. Τις τελευταίες δέκα ημέρες, νέες πληγές ανοίγουν. Η Μαρούα άνοιξε το φαρμακείο της πριν από δύο χρόνια στην περιοχή Κόλα, μια συνοικία που πήρε το όνομά της από το εργοστάσιο της Coca-Cola που βρισκόταν παλαιότερα στην περιοχή. «Ηταν μια ασφαλής γειτονιά. Τώρα πουθενά δεν αισθανόμαστε ασφαλείς», είπε λίγες ώρες μετά το χειρουργικό χτύπημα του Ισραήλ σε όροφο της διπλανής πολυκατοικίας. Τα συντρίμμια της έκρηξης είχαν απλωθεί παντού, καταπλακώνοντας τα αυτοκίνητα που βρίσκονταν σταθμευμένα αποκάτω. Η περιοχή γέμισε σπασμένα τζάμια και αντικείμενα που εκτινάχθηκαν από το γραφείο που χτυπήθηκε: φακέλους με το λογότυπο της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, βιβλία με φωτογραφίες του Τσε Γκεβάρα, αντίγραφα του Κορανίου και σημειώσεις με αναλύσεις της πολιτικής στη Μέση Ανατολή.
Εχοντας ζήσει όλη τους τη ζωή μέσα σε πόλεμο και κρίσεις, οι κάτοικοι της Βηρυτού ξέρουν να κρατούν την ψυχραιμία τους. Στις συζητήσεις μας ισχυρίζονται ότι μπορούν πλέον και από τον ήχο που κάνει μια βόμβα να καταλάβουν τι είναι. Ωστόσο, δεν αντέχουν άλλο. «Χαλάς», μας λένε κουνώντας τα χέρια τους, δηλαδή «αρκετά». «Από τότε που γεννιόμαστε, ζούμε και εργαζόμαστε κάτω από τις βόμβες. Πόσο ακόμα;» μου είπε μια γυναίκα δείχνοντάς μου στον ουρανό προς τη νοητή κατεύθυνση ενός drone που πετάει όλες αυτές τις ημέρες ασταμάτητα πάνω από τα κεφάλια μας. Μου δείχνει τα παράθυρα στους τοίχους του σπιτιού της. «Εχω ξεχάσει πόσες φορές έχουν καταστραφεί και τα έχουμε επισκευάσει. Στον εμφύλιο ήταν η πρώτη φορά. Η χειρότερη καταστροφή έγινε με την έκρηξη στο λιμάνι (το 2020)». Στον πόλεμο του 2006 με το Ισραήλ η γειτονιά της στην αρμενική συνοικία δεν χτυπήθηκε. Πολύ δύσκολα να χτυπηθεί και σε αυτόν τον πόλεμο. Ανάλογα με το πού μένεις στη Βηρυτό, ζεις και μια διαφορετική πτυχή του πολέμου. Την ώρα που στα νότια προάστια, την Νταχίε, οι βόμβες ανοίγουν κρατήρες στο έδαφος, στην Ασραφίγιε –κυρίαρχα χριστιανική γειτονιά– επικρατεί ηρεμία.
«Μόνοι μας»
Ο Αντονι, γέννημα-θρέμμα της λιβανέζικης πρωτεύουσας, αποφάσισε να επιστρέψει στη χώρα λίγο πριν από την έναρξη του πολέμου. Ζούσε στον Καναδά τα τελευταία 13 χρόνια δουλεύοντας ως υπεύθυνος ανθρωπίνου δυναμικού. Η νοσταλγία για την πόλη και την οικογένειά του ήταν αφόρητη. «Γύρισα χωρίς να έχω βρει δουλειά. Εξαιτίας του πολέμου έχουν σταματήσει όλα». Ο Αντονι πηγαίνει καθημερινά σε μια κοινωνική κουζίνα και βοηθάει εθελοντικά να προετοιμαστούν γεύματα για τους χιλιάδες εκτοπισμένους. «Το κράτος δεν κάνει τίποτα. Μόνο οι οργανώσεις βοηθούν τους ανθρώπους». Η αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών του Λιβάνου διαψεύδει μέχρι στιγμής τις πρώτες ανησυχίες για αναζωπύρωση εμφυλιακών συγκρούσεων. Κάτοικοι άλλων σεχτών παραδέχονται ότι ανησυχούν όταν μαζικά εκτοπισμένοι σιίτες έρχονται να βρουν ασφαλές καταφύγιο στη γειτονιά τους, γιατί φοβούνται μήπως κάποιος εξ αυτών αποτελέσει στόχος. Ωστόσο, προς το παρόν, η ενότητα και η ανάγκη συστράτευσης απέναντι στον προαιώνιο εχθρό νικούν. Ο Αντονι πιστεύει πως εκεί βρίσκεται και το «κλειδί» του μέλλοντος της χώρας. «Οι θρησκευτικοί αρχηγοί δίχασαν το έθνος. Κάποιοι τους λάτρεψαν, κάποιοι τους μίσησαν. Νομίζω είναι η ώρα να σκεφτόμαστε ως Λιβανέζοι».
Κεντρική φωτό: Η Αλεξία Καλαϊτζή στα νότια προάστια της Βηρυτού, στην Νταχίε, παραδοσιακό προπύργιο της Χεζμπολάχ. Πίσω της διακρίνονται τα συντρίμμια ισοπεδωμένου κτιρίου από ισραηλινό χτύπημα.
