Για τους New York Times, έχει κάνει ανταποκρίσεις σε περισσότερες από 120 χώρες. Για την κάλυψη της Αλ Κάιντα το 2002, και της Ρωσίας το 2017, μοιράστηκε με δύο διαφορετικές δημοσιογραφικές ομάδες της εφημερίδας δύο βραβεία Πούλιτζερ. Εχει υπάρξει επικεφαλής των γραφείων των NYT στο Λονδίνο, στην Πράγα, στο Βελιγράδι, στη Μόσχα, στο Παρίσι, στην Μπανγκόκ, στις Βρυξέλλες, στο Βερολίνο. Στο Ισραήλ, ήταν επικεφαλής από το 2004 μέχρι το 2008 – τον περασμένο χρόνο, μετά τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου, έχει ταξιδέψει πολλές φορές τόσο εκεί όσο και στη Δυτική Οχθη, καταγράφοντας τις εξελίξεις από την πρώτη γραμμή.
Οπως κάθε χρόνο, αυτή την εβδομάδα, ο επικεφαλής διπλωματικός ανταποκριτής και βετεράνος των New York Times Στίβεν Ερλάνγκερ βρέθηκε στην Αθήνα για το διεθνές συνέδριο Athens Democracy Forum. Τον συναντώ στο λόμπι του ξενοδοχείου King George για τη συνέντευξή μας, η οποία ξεκίνησε από την αυριανή ημέρα. Ενα χρόνο μετά την 7η Οκτωβρίου, πώς έχει αλλάξει ο κόσμος;
«Είναι διαφορετικός ο κόσμος τώρα», λέει, «αλλά δεν νομίζω ότι αυτή η αλλαγή είναι μόνιμη – τίποτα δεν είναι μόνιμο. Η επίθεση διέλυσε την αυτοπεποίθηση του Ισραήλ, διαρρηγνύοντας την εμπιστοσύνη της χώρας στον στρατό της και στις υπηρεσίες πληροφοριών της. Οι Ισραηλινοί ένιωσαν υπαρξιακά αδύναμοι, κι αυτό συνεχίζεται. Δεν νομίζω ότι ο κόσμος αντιλαμβάνεται πόσο τραυματισμένοι αισθάνονται. Ενας φίλος είπε ότι το Ισραήλ θα ήταν το μέρος όπου οι Εβραίοι θα ένιωθαν ασφαλείς, και έχει γίνει το μέρος όπου αισθάνονται λιγότερο ασφαλείς», δηλώνει.
Τα γεγονότα παρήγαγαν μια περίοδο ικανοποίησης και νίκης μεταξύ των Παλαιστινίων και όσων τους υποστηρίζουν, σημειώνει. «Επειδή η Χαμάς διέκοψε μια μακρά περίοδο κατά την οποία το Ισραήλ θεωρούσε ότι ο παλαιστινιακός σκοπός δεν είχε σημασία, συνεχίζοντας να οικειοποιείται κομμάτια της Δυτικής Οχθης, που έκανε την ιδέα ενός παλαιστινιακού κράτους όλο και λιγότερο δυνατή – η Χαμάς διέλυσε αυτές τις υποθέσεις του Ισραήλ», εξηγεί.
Ο πόλεμος στη Γάζα πιστεύει ότι έχει ουσιαστικά τελειώσει. «Ο αριθμός των θανάτων ανά εβδομάδα έχει μειωθεί και οι Ισραηλινοί έχουν πρακτικά επανακατακτήσει τη Γάζα». Θεωρεί ότι θα πάρει στο Ισραήλ περίπου 18 μήνες για να καταστρέψει πλήρως τις υποδομές της Χαμάς. «Κάθε φορά που η Χαμάς θα ορθοποδεί, θα τη χτυπούν». Αλλά το θέμα είναι ποιος θα χτίσει ξανά τη Γάζα –η οποία τονίζει ότι έχει καταστραφεί ολοσχερώς–, ποιος θα την «τρέχει» και θα την ελέγχει.
Πολλές χώρες του αραβικού κόσμου τώρα ακούν πιο προσεκτικά τους Παλαιστινίους. Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας, παραδείγματος χάριν, είναι τώρα ανοιχτός στην ιδέα ενός παλαιστινιακού κράτους, λέγοντας ότι οι σχέσεις με το Ισραήλ εξαρτώνται πλέον από τη δημιουργία σοβαρής διόδου προς την επίτευξη αυτού. «Θα οδηγήσει όντως στη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους; Οχι σύντομα. Αλλά αν αλλάξει η κυβέρνηση του Ισραήλ, μπορεί η νέα ηγεσία να είναι πρόθυμη να το συζητήσει. Αυτή τη στιγμή όμως το Ισραήλ δεν θα έδινε στους Παλαιστινίους ούτε νυχοκόπτη, πόσο μάλλον κράτος. Δεν τους εμπιστεύονται», λέει ο κ. Ερλάνγκερ.
Το Ισραήλ τώρα κοιτάει στον Βορρά, στον Λίβανο, αλλά ο Αμερικανός δημοσιογράφος τονίζει πως η επιχείρηση της χώρας εκεί δεν θα είναι εύκολη, καθώς η Χεζμπολάχ προετοιμαζόταν για μια τέτοια μάχη εδώ και πολύ καιρό.
Οι Ισραηλινοί ένιωσαν υπαρξιακά αδύναμοι, κι αυτό συνεχίζεται. Δεν νομίζω ότι ο κόσμος αντιλαμβάνεται πόσο τραυματισμένοι αισθάνονται.
Σε αντίθεση με αρκετούς Λιβανέζους, ο ίδιος δεν θεωρεί ότι το Ισραήλ θέλει να εποικίσει τον Λίβανο. «Το έχουν κάνει στο παρελθόν και δεν δούλεψε, νομίζω ότι απλά θέλουν ένα ήσυχο σύνορο».
Θεωρεί ότι οι Αμερικανοί προσπαθούν να συγκρατήσουν τους Ισραηλινούς έναντι του Ιράν. Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου, όμως, δεν είναι τόσο σίγουρο ότι θα τιθασευθεί. «Νομίζω ότι σκέφτεται πως έχει την ευκαιρία να κόψει το κεφάλι του δράκου».
Στην κάλπη
Ενώ η Μέση Ανατολή βιώνει μια τόσο έντονη κρίση, σε ένα μήνα, οι ΗΠΑ θα εκλέξουν τον επόμενο πρόεδρο. Κατά πόσον θα επηρεάσουν τα γεγονότα την ψήφο;
Πολλοί Αμερικανοί Εβραίοι σταδιακά απομακρύνονται από ένα αυξανόμενα δεξιό Ισραήλ, δηλώνει, τονίζοντας όμως ότι οι περισσότερες εβραϊκές οργανώσεις των ΗΠΑ ακόμα το υποστηρίζουν, και είναι πολύ ισχυρές. Πολλοί στηρίζουν τους Ρεπουμπλικανούς, λέει. Οι περισσότεροι νέοι δεν γνωρίζουν τι έγινε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δηλώνει. «Βλέπουν μόνο εγκλήματα πολέμου, μια νέα αποικιοκρατία».
Ασχέτως του αντικτύπου της κρίσης στη Μέση Ανατολή, το αποτέλεσμα των εκλογών θα κριθεί στις λεπτομέρειες. «Θα ψηφίσουν πολλοί Αφροαμερικανοί Δημοκρατικούς στην Πενσιλβάνια, στο Μίσιγκαν, στο Ουισκόνσιν, στην Τζόρτζια; Θα συνεχίσουν γυναίκες να στηρίζουν τον Τραμπ; Οι νέοι θα πάνε να ψηφίσουν;».
Στο τέλος της συνέντευξης, έπειτα από τόσα λεπτά ανησυχητικών σεναρίων, τον ρωτάω αν είναι αισιόδοξος. Με εκπλήσσει η απάντησή του. «Πάντα είμαι αισιόδοξος», λέει. Γνωρίζει τόσους έξυπνους ανθρώπους παγκοσμίως. Πολλοί είναι πολύ νέοι. «Θα δημιουργήσουν καινούργιους τρόπους εργασίας και ζωής. Πάντα ανυπομονώ να δω τι».
Κεντρική φωτό: O Στίβεν Ερλάνγκερ θεωρεί ότι οι Αμερικανοί προσπαθούν να συγκρατήσουν τους Ισραηλινούς έναντι του Ιράν. Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου, όμως, δεν είναι τόσο σίγουρο ότι θα τιθασευθεί. «Νομίζω ότι σκέφτεται πως έχει την ευκαιρία να κόψει το κεφάλι του δράκου».
