ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ – ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ. Πριν από 25 χρόνια η συμμετοχή του ακροδεξιού κόμματος της Ελευθερίας (FPÖ) –που είχε βγει δεύτερο στις εκλογές στην Αυστρία– στην κυβέρνηση υπό το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα (ÖVP) είχε προκαλέσει τεράστιο «σοκ» στις Βρυξέλλες, που τα κράτη-μέλη επέβαλαν τότε διπλωματικές κυρώσεις εναντίον της Βιέννης, ενώ συζητούσαν ανοιχτά τον αποκλεισμό της χώρας από την Ευρωπαϊκή Eνωση. «Η Ευρώπη μπορεί να προχωρήσει και χωρίς την Αυστρία», διακήρυττε το 2000 ο υπουργός Εξωτερικών του Βελγίου Λουί Μισέλ. Η Αυστρία δεν βγήκε τότε από το «μπλοκ» των «27», ενώ η εκλογική «πρωτιά» του FPÖ την περασμένη Κυριακή δεν εξέπληξε πια κανέναν στην Ευρώπη.
Στις Βρυξέλλες κάποιοι διπλωμάτες επιχείρησαν, μάλιστα, να υποβαθμίσουν πιθανές επιπτώσεις των αυστριακών εκλογικών αποτελεσμάτων στην ευρωπαϊκή πολιτική. «Μην περιμένετε τεκτονικές αλλαγές, ενδεχομένως εάν το FPÖ μπει τελικά στην κυβέρνηση, ίσως αλλάξει κάπως η ρητορική ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό», σχολίασε στην «Κ» Ευρωπαίος διπλωμάτης, προσθέτοντας ότι «η πολιτική της Αυστρίας, άλλωστε, είναι ούτως ή άλλως συγκεκριμένη στο ζήτημα αυτό».
Παρά την κυνική αποδοχή αυτής της πραγματικότητας, κανείς στις Βρυξέλλες δεν αμφισβητεί ότι η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων συνεχίζει ακάθεκτη στη Γερμανία, την Ιταλία, την Ολλανδία, ενώ στη Γαλλία η Μαρίν Λεπέν ίσως εγκατασταθεί στο Ελιζέ το 2027. Πώς, λοιπόν, θα πρέπει να αντιδράσει η Ε.Ε. στην άνοδο δυνάμεων, που βασικό στόχο έχουν την αποδυνάμωσή της, αν όχι (και) τη διάλυσή της;
Οι δύο σχολές
Υπάρχουν «δύο σχολές σκέψης» στην Ευρώπη, εξηγεί η Νάταλι Τότσι, διευθύντρια του Instituto Affari Internazionali (ΙΑΙ) στη Ρώμη, που αφορούν κατά κύριο λόγο την επιλογή των κεντροδεξιών δυνάμεων είτε να εφαρμόσουν τη λεγόμενη «ζώνη ασφαλείας» (cordon sanitaire) είτε να «σφυρηλατήσουν» κυβερνήσεις συνασπισμού με ακροδεξιά κόμματα. Στη δεύτερη περίπτωση, εκτιμούν μάλιστα ότι «συμπερίληψή τους και η κατ’ επέκταση υποχρέωσή τους να αναλάβουν κυβερνητικές ευθύνες θα μετριάσει πολιτικές και ρητορική, κάτι που συνέβη πράγματι στη Φινλανδία και τη Σουηδία».
Παρομοίως και με γνώμονα το επιχείρημα του «εάν δεν μπορείς να τους κερδίσεις στο πολιτικό πεδίο, φέρε τους στην καρδιά των θεσμών, όπου μπορούν να εξημερωθούν», ο ανταποκριτής της Zeit στις Βρυξέλλες Ούλριχ Λάντουρνερ εξήγησε την επιλογή της Φον ντερ Λάιεν να δώσει «ισχυρό» χαρτοφυλάκιο στον Ραφαέλε Φίτο, «εκλεκτό» της Τζόρτζια Μελόνι, παρά το γεγονός ότι η τελευταία δεν στήριξε την επανεκλογή της στην Κομισιόν. Στο σχετικό άρθρο του αυτή την εβδομάδα σημείωσε ότι η λογική της «υποχώρησης» έναντι ηγετών όπως η Τζόρτζια Μελόνι, που ζητάει «σεβασμό για το ιταλικό έθνος», θα αποδυναμώσει την Ενωση, που αντί να επιλύει κρίσιμα ζητήματα θα «ενδίδει» διαρκώς σε όσους διαμαρτύρονται ότι «δεν γίνονται σεβαστοί» στις Βρυξέλλες και εκείνοι ταυτόχρονα θα ενδυναμώνονται.
Κατά τις 100 πρώτες ημέρες της νέας θητείας Φον ντερ Λάιεν θα φανεί αν υπάρχει στρατηγική «συμπερίληψης» των ακροδεξιών δυνάμεων στη χάραξη πολιτικών σε κρίσιμα ζητήματα.
Δεν συμφωνεί με την «ανάγνωση» αυτή Ευρωπαίος διπλωμάτης που αναφέρει ότι του έχει εξηγηθεί αρμοδίως η λογική σε ό,τι αφορά την απόδοση θέσης εκτελεστικού αντιπροέδρου στον Ραφαέλε Φίτο. Η πρόεδρος της Κομισιόν για τις θέσεις αυτές –όπως και εκείνη του Ιταλού επιτρόπου– επιδίωξε «μια πολιτική εξισορρόπησης ανάμεσα στις μεγαλύτερες πολιτικές δυνάμεις –όπως αποτυπώθηκαν στις ευρωεκλογές– και γεωγραφικής κατανομής», ενώ τονίζει ότι η Ιταλία δεν μπορεί να αγνοηθεί, λόγω μεγέθους.
Πρόκειται, άλλωστε, «για ένα από τα μεγαλύτερα ιδρυτικά κράτη-μέλη της Eνωσης. Δεν μπορεί ένα σημαντικό κράτος σαν την Ιταλία να αγνοηθεί», συμπληρώνει ο Γιάννης Εμμανουηλίδης, διευθυντής μελετών στο European Policy Center, στις Βρυξέλλες. Ο ίδιος εκτιμά, μάλιστα, ότι η στρατηγική της Φον ντερ Λάιεν κινήθηκε –εκ νέου– γύρω από τη λογική «προεδροποίησης» της Κομισιόν, «δηλαδή το μεγαλύτερο κομμάτι των αποφάσεων θα λαμβάνεται από εκείνη», ενώ η δομή και η σύνθεση που προτείνει, «αντανακλά ότι επιθυμεί να συνεχίσει η ίδια να κινεί όλα τα νήματα». Θεωρεί δε, ότι πρόκειται για συνειδητή επιλογή της, που «οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι στην ομάδα της πλέον θα έχει περισσότερους επιτρόπους που προέρχονται από κυβερνήσεις, που είναι είτε έως ένα βαθμό είτε ιδιαίτερα επικριτικές έναντι της Ε.Ε.». «Το ερώτημα που προκύπτει, βέβαια, είναι εάν και κατά πόσον θα είναι ισχυρή η νέα Κομισιόν, αλλά και πώς θα λειτουργεί το νέο Κολέγιο αποτελούμενο από επιτρόπους, που προέρχονται από τέτοιες κυβερνήσεις», αναρωτιέται ο Εμμανουηλίδης.
Η επιρροή τους
Η αλήθεια είναι, ότι η ατζέντα των ακροδεξιών κομμάτων κατόρθωσε να διαμορφώσει «το αφή-γημα κεντροδεξιών δυνάμεων ειδικά σε θέματα μετανάστευσης και περιβάλλοντος» και σε επίπεδο πολιτικών αποτελεσμάτων ξεκάθαρα «αποτυπώθηκε και στη σύνθεση της νέας Κομισιόν και στην αυξανόμενη δύναμή τους στο Ευρωκοινοβούλιο», σχολιάζει από την πλευρά της, η Νάταλι Τότσι.
Μια πρώτη «γεύση» για το εάν η πρόεδρος της Κομισιόν «ενδίδει» και σε ποιο βαθμό στην ατζέντα αυτή, θα φανεί κατά τις πρώτες 100 ημέρες της νέας θητείας της, παρατηρεί πηγή από την ομάδα των Σοσιαλιστών (S&D) στο Ευρωκοινοβούλιο. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά συγκεκριμένους κανονισμούς της «Πράσινης Συμφωνίας» για τους οποίους αντιδρούν ακροδεξιά κόμματα, αλλά και εν μέρει το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα – όπως για παράδειγμα το τέλος της πώλησης νέων βενζινοκίνητων, πετρελαιοκίνητων και υβριδικών αυτοκινήτων από το 2035. Η κυβέρνηση της Μελόνι ζητάει επιτακτικά αναθεώρηση της απαγόρευσης, καθώς «καταστρέφεται η αυτοκινητοβιομηχανία».
Εάν, λοιπόν, υπάρχει συνειδητή στρατηγική «συμπερίληψης» αυτών των δυνάμεων στη χάραξη πολιτικών και στη λήψη αποφάσεων σε κρίσιμα ζητήματα –όπως και στο μεταναστευτικό– θα φανεί τότε, αναφέρει η ίδια πηγή. Εκφράζει, ωστόσο, συγκρατημένη αισιοδοξία ότι στη δεύτερη θητεία της, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σίγουρα θα σκεφτεί την «παρακαταθήκη» της και αυτό αποτελεί σοβαρό λόγο να μη «διαλύσει ό,τι έχει έως τώρα επιτευχθεί».
