Η πρόσφατη νίκη του ακροδεξιού Κόμματος των Ελευθέρων (FPÖ) στις βουλευτικές εκλογές της Αυστρίας, όπου κατέγραψε ποσοστό 29,1%, αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο για την αυστριακή πολιτική σκηνή αλλά και για το ευρύτερο ευρωπαϊκό πολιτικό περιβάλλον. Η άνοδος του FPÖ δεν είναι απλώς ένα φαινόμενο επιτυχίας της αυστριακής Ακρας Δεξιάς, αλλά εντάσσεται σε μια γενικότερη τάση που παρατηρείται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπου τα ακροδεξιά κόμματα κερδίζουν έδαφος, αντανακλώντας κοινωνικές ανησυχίες γύρω από θέματα μετανάστευσης, ταυτότητας και εθνικής κυριαρχίας.
Το FPÖ, υπό την ηγεσία του Χέρμπερτ Κικλ, ανήκει σε ένα ρεύμα αυστριακού εθνικισμού που έχει τις ρίζες του στη μεταπολεμική περίοδο. Το κόμμα ιδρύθηκε το 1956, αντλώντας την πολιτική του ταυτότητα από την αντίθεση στη φιλελεύθερη δημοκρατία και την υποστήριξη του εθνικισμού. Παρά τις αλλαγές στην πολιτική στρατηγική και στην ηγεσία του, οι βασικές θέσεις του FPÖ παραμένουν σταθερές: έντονη κριτική στη μετανάστευση, στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στην παγκοσμιοποίηση, σε συνδυασμό με την υπεράσπιση μιας «αυθεντικής» αυστριακής ταυτότητας.
Ο Χέρμπερτ Κικλ, ως πρώην σύμβουλος του Γεργκ Χάιντερ, συνεχίζει να ενσαρκώνει την ακροδεξιά κληρονομιά της δεκαετίας του 1990, όταν το FPÖ είχε κερδίσει ευρεία υποστήριξη με μια εθνικιστική και αντιμεταναστευτική ατζέντα. Ο Κικλ κατάφερε να αναβιώσει αυτή την πολιτική γραμμή, χρησιμοποιώντας τη ρητορική της «επανα-μετανάστευσης» (remigration), δηλαδή της απέλασης μεταναστών και προσφύγων. Αυτή η στρατηγική αντανακλά τις ανησυχίες των λαϊκών στρωμάτων που βλέπουν την εθνική τους ταυτότητα να απειλείται από τις δημογραφικές αλλαγές και την πολυπολιτισμικότητα.
Η επιτυχία του FPÖ δεν μπορεί να εξεταστεί απομονωμένα από τις ευρύτερες πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη. Οπως η Λέγκα στην Ιταλία και η Εθνική Συσπείρωση στη Γαλλία, το FPÖ εκμεταλλεύεται τις ανησυχίες για τη μετανάστευση και την παγκοσμιοποίηση, καταφέρνοντας να προσελκύσει ψηφοφόρους που νιώθουν απογοητευμένοι από τα παραδοσιακά κόμματα. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλα ακροδεξιά κινήματα, το FPÖ υιοθετεί σκληρότερη στάση στην εξωτερική πολιτική, προβάλλοντας φιλορωσικές θέσεις και ασκώντας έντονη κριτική στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτή η διαφοροποίηση το καθιστά ένα ιδιαίτερο φαινόμενο στον ευρωπαϊκό ακροδεξιό χώρο.
Η στρατηγική του Κικλ, που συνδυάζει τον αυστριακό εθνικισμό με σύγχρονες πολιτικές και κοινωνικές ανησυχίες, όπως η οικονομική αστάθεια και η απειλή για την εθνική ταυτότητα, έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική. Ο ηγέτης του FPÖ καταφέρνει να ενοποιήσει τις διάφορες κοινωνικές ομάδες που φοβούνται την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας, δημιουργώντας μια πολιτική βάση που διαρκώς διευρύνεται.
Η νίκη του FPÖ στην Αυστρία αναδεικνύει την Ακροδεξιά σε υπολογίσιμο παράγοντα στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Ενώ το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στην Αυστρία, είναι ξεκάθαρο ότι αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου ανοδικού ρεύματος ακροδεξιών κομμάτων, που επηρεάζουν τη δομή των πολιτικών συστημάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη.
* Η κ. Bέρα Τίκα είναι συνεργάτις του Κέντρου Πολιτικών Ερευνών, Πάντειο Πανεπιστήμιο, εμπειρογνώμων για θέματα ακροδεξιού εξτρεμισμού και μισαλλοδοξίας.
