Αύξηση του εκτιμώμενου επίπεδου σφάλματος στις δαπάνες του προϋπολογισμού της Ε.Ε. σημειώνει η ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), που δημοσιεύεται σήμερα και ενώ σε λίγους μήνες ξεκινούν οι συζητήσεις για τον νέο πολυετή προϋπολογισμό με ορίζοντα ολοκλήρωσής τους το καλοκαίρι.
Το ΕΕΣ παράλληλα προειδοποιεί για τους αυξανόμενους χρηματοοικονομικούς κινδύνους που απειλούν τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. εξαιτίας του πρωτοφανούς ύψους του χρέους, του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και του υψηλού πληθωρισμού.
Κάθε χρόνο, το ΕΕΣ ελέγχει τα έσοδα και τις δαπάνες της Ε.Ε., εξετάζοντας αν οι ετήσιοι λογαριασμοί είναι αξιόπιστοι και κατά πόσον οι πράξεις εσόδων και δαπανών συμμορφώνονται με τους ισχύοντες κανόνες. Το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος συγκρίνεται με το όριο του 2%, που έχει οριστεί ως το ποσοστό σφάλματος πάνω από το οποίο παράτυπες δαπάνες θεωρούνται σημαντικές. Το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος δεν αναφέρεται σε απάτη, μη αποδοτικότητα των δαπανών ή διασπάθιση πόρων, αλλά αποτελεί εκτίμηση των ποσών που δεν χρησιμοποιήθηκαν σύμφωνα με τους ενωσιακούς και τους εθνικούς κανόνες. Ωστόσο, στο πλαίσιο των εργασιών του, το ΕΕΣ εντόπισε επίσης 20 περιπτώσεις εικαζόμενης απάτης, τις οποίες διαβίβασε στις αρμόδιες αρχές της Ε.Ε.
Αν και το ΕΕΣ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι λογαριασμοί της Ε.Ε. για το οικονομικό έτος 2023 απεικονίζουν εύλογα την οικονομική κατάστασή της και ότι μπορεί να θεωρηθεί ότι οι πράξεις εσόδων δεν περιέχουν σφάλμα, εκφράζει ανησυχίες για την αύξηση του επιπέδου του σφάλματος σε 5,6 % (από 4,2 % το 2022 και 3,0 % το 2021) που περιέχουν οι ύψους 191,2 δισ. ευρώ δαπάνες της Ε.Ε. από τον προϋπολογισμό της.
Επιπλέον, παρατυπίες υπάρχουν και σε τμήμα του ποσού των 48,0 δισ. ευρώ που δαπανήθηκε στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), του κύριου δηλαδή πυλώνα της δέσμης μέτρων της Ε.Ε. για την ανάκαμψη μετά την πανδημία, γνωστής και ως NextGenerationEU (NGEU). Το ΕΕΣ εντόπισε πληρωμές για τις οποίες δεν πληρούνταν όλες οι προϋποθέσεις, καθώς και αδυναμίες στα συστήματα δικλίδων των κρατών-μελών.
«Βρισκόμαστε στη μέση σχεδόν της δημοσιονομικής περιόδου 2021-2027 και τα ευρήματα της ετήσιας έκθεσής μας αναδεικνύουν κρίσιμες προκλήσεις για τον προϋπολογισμό της Ε.Ε., μεταξύ άλλων τα υψηλά επίπεδα παράτυπων δαπανών», τόνισε ο Τόνο Μέρφι, πρόεδρος του ΕΕΣ. «Οι προκλήσεις αυτές υπογραμμίζουν την ανάγκη για ισχυρά συστήματα εποπτείας και λογοδοσίας τόσο σε επίπεδο κρατών-μελών όσο και σε επίπεδο Ε.Ε., προκειμένου να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών και να διασφαλιστούν οι μελλοντικοί προϋπολογισμοί της Ε.Ε.» πρόσθεσε.
Πέρυσι, σχεδόν 11 δισ. ευρώ από 191,2 ευρώ στις πληρωμές του προϋπολογισμού δαπανήθηκαν εσφαλμένα, εκτιμούν οι ελεγκτές, μεταξύ άλλων λόγω λογιστικών σφαλμάτων. Αυτό ανέρχεται σε 5,6% –από 4,2% το 2022–, γεγονός που δείχνει μια συνεχιζόμενη αύξηση τα τελευταία τρία χρόνια. Οι ελεγκτές εντόπισαν επίσης 20 περιπτώσεις εικαζόμενης απάτης.
Τα Ταμεία Συνοχής, που αφορούν στην Περιφερειακή Ανάπτυξη και αποτελούν το ένα τρίτο του προϋπολογισμού της Ε.Ε., αντιπροσώπευαν το μεγαλύτερο μέρος των εσφαλμένων δαπανών, με τα σφάλματα να αυξάνονται κατά 45% σε σύγκριση με πέρυσι.
Το ΕΕΣ εξέτασε επίσης 53,5 δισ. ευρώ σε πληρωμές που αφορούσαν την ανάκαμψη μετά την πανδημία, τις οποίες λαμβάνουν οι χώρες μόλις εφαρμόσουν προσυμφωνημένες μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι σε 16 από τις 452 περιπτώσεις που εξετάστηκαν οι πληρωμές χορηγήθηκαν παρόλο που οι χώρες δεν πληρούσαν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις. Αυτό εκτιμάται ως ιδιαιτέρως προβληματικό, ιδιαίτερα για εκείνα τα κράτη-μέλη που είναι καθαροί αποδέκτες των κονδυλίων της Ε.Ε.
Η Κομισιόν πάντως σχεδιάζει αναθεώρηση του προϋπολογισμού που θα συνδέει όλες τις πληρωμές με μεταρρυθμίσεις και προσυμφωνημένες επενδύσεις –όπως και στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης–, κάτι που ωστόσο προκαλεί επιφυλάξεις στα εν λόγω κράτη-μέλη. Από την άλλη πλευρά, η κατάσταση περιπλέκεται καθώς η Κομισιόν θα πρέπει να ζητήσει από τα κράτη-μέλη που συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό, όπως η Γερμανία, να αυξήσουν τις εισφορές τους στον επόμενο πολυετή προϋπολογισμό της Ε.Ε. που ξεκινά το 2028.
Στο μεταξύ, το ΕΕΣ επισημαίνει ότι ο υψηλός πληθωρισμός εξακολουθεί να ταλαιπωρεί τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. Βάσει των σχετικών προβλέψεων της Επιτροπής, η εκτίμηση είναι ότι, έως το τέλος του 2025, ο προϋπολογισμός θα μπορούσε να χάσει σχεδόν το 13% της αγοραστικής του δύναμης. Στα τέλη του 2023, το συνολικό άνοιγμα του προϋπολογισμού της Ε.Ε., με το οποίο μετράται ο κίνδυνος που συνδέεται με τις εγγυήσεις από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. και τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις, ανερχόταν σε 298,0 δισ. ευρώ (έναντι 248,3 δισ. ευρώ το 2022).
Επίσης, η χρηματοδοτική συνδρομή που παρείχε η Ε.Ε. στην Ουκρανία υπερδιπλασιάστηκε το 2023 (από 16 δισ. ευρώ σε 33,7 δισ. ευρώ). Το ΕΕΣ προειδοποιεί ότι η μετάθεση στο μέλλον των κινδύνων πιθανής αθέτησης υποχρεώσεων εξόφλησης δανείων θα μπορούσε να θέσει υπό πίεση τον ενωσιακό προϋπολογισμό. Επιπλέον, υπογραμμίζει τους σοβαρούς κινδύνους που εγκυμονεί η διευκόλυνση για την Ουκρανία που δημιουργήθηκε το 2024, με στόχο την παροχή πρόσθετης χρηματοδοτικής στήριξης ύψους μέχρι και 33 δισ. ευρώ με τη μορφή δανείων για την περίοδο 2024-2027, η οποία δεν απαιτεί οποιαδήποτε πρόβλεψη.
