Στα τέλη Σεπτεμβρίου, περνώντας τυχαία από την Πύλη του Βρανδεμβούργου στο Βερολίνο, πέφτω πάνω σε μια τεράστια σκηνή με είκοσι-τριάντα παιδιά να χορεύουν έναν αμανέ. Από τους στίχους καταλαβαίνω μόνο το «χαμπίμπι». Ορισμένα κορίτσια φορούν μαντίλα, έχουν σκούρα χρώματα και μιλούν σπαστά γερμανικά. Οι περήφανες μαμάδες τραβούν βίντεο τη χορογραφία. Το κοινό συμμετέχει, ειδικά μόλις η μουσική αλλάζει και γίνεται γερμανικό τραπ. Νέοι χορευτές χτυπούν παλαμάκια κι ενθαρρύνουν τα παιδιά, που εκτελούν με ύφος λίγο μπλαζέ –όπως αρμόζει– τα βήματα. Οταν κατεβαίνουν, ένας πιτσιρικάς αρχίζει να μου εξηγεί γιατί ο Ολαφ Σολτς είναι κακός καγκελάριος: «Το ντονέρ έχει πάει 10 ευρώ», φωνάζει έξαλλος. Κάθε τόσο ο επικεφαλής της χορευτικής ομάδας προσπαθεί να βάλει μια τάξη. Ομως τα παιδιά χορεύουν, παλεύουν, κυνηγιούνται.
Εχουν περάσει λίγες εβδομάδες από τις εκλογικές επιτυχίες της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) στη Σαξονία και το θέαμα παιδιών με μεταναστευτικό υπόβαθρο να χορεύουν ξέφρενα στην καρδιά της γερμανικής πρωτεύουσας μοιάζει κάπως παράταιρο με δεδομένη τη γενικευμένη έξαρση της ξενοφοβίας.
Πρόκειται για μια ολοήμερη εκδήλωση αφιερωμένη στον χορό και στη συμπερίληψη με τη συμμετοχή διάσημων χορογράφων, όπως η Σάσα Βαλτς. «Κοσμά», ακούω έναν από τους διοργανωτές της δράσης της ομάδας Lunapark να φωνάζει τον εκπαιδευτικό που έχει μάθει στα παιδιά την κινησιολογία. Συνειδητοποιώ πως είναι Ελληνας, απόφοιτος της Γερμανικής Σχολής Αθηνών. Ο Κοσμάς Κοσμόπουλος (φωτ.) έφτασε στη Γερμανία δύο μήνες πριν πέσει το Τείχος. Πώς έφτασε εκεί; Είδε μια ταινία του Βιμ Βέντερς («Τα φτερά του έρωτα, φυσικά») και αμέσως αποφάσισε ότι το Βερολίνο είναι η πόλη του. Εψαχνε αρχικά ένα χώρο που θα μπορούσε να χρησιμοποιεί για τη δουλειά του χωρίς να πληρώνει υψηλό ενοίκιο. Πρώτα ήρθε η πρόταση από το Πνευματικό Κέντρο στη Βαϊνμαϊστερστράσε για τη διοργάνωση μιας παράστασης, μετά, από το σχολείο Ανα Λιντ στο Βέντινγκ και πλέον από το 2019 έχει τη βάση του στο δημοτικό σχολείο του Γκεζούντμπρουνεν στην ίδια γειτονιά.
Γειτονιά μεταναστών
Το Βέντινγκ είναι μία από τις φτωχότερες γειτονιές του Βερολίνου, όπου το ένα τρίτο των κατοίκων είναι μετανάστες και αιτούντες άσυλο. Οι μαθητές στα σχολεία της περιοχής είναι κατά 90% παιδιά μεταναστών. Η ανεργία ξεπερνάει το 10% (διπλάσια από τον μέσο όρο του κρατιδίου) και σχεδόν το 40% ζει με τη βοήθεια επιδομάτων.
«Είδες μια κυρία μεγάλης ηλικίας με μακριά μαλλιά που χόρευε κάτω από τη σκηνή; Ηταν η Σουζάνε Λίνκε, η οποία είναι εξίσου σημαντική με την Πίνα Μπάους για την ιστορία του χορού. Η θρυλική αυτή χορεύτρια με ενέπνευσε να ασχοληθώ με τον χορό. Αυτό που συνέβη, λοιπόν, ήταν ότι όταν κατάφερα να απομακρύνω τα παιδιά μπροστά από τη σκηνή ώστε να μπορεί να βλέπει η Σουζάνε Λίνκε άρχισαν να χορεύουν μαζί της. Και μετά, όταν τους εξήγησα ποια είναι αυτή η “γιαγιά”, έβγαζαν σέλφι μαζί της», μου διηγείται συγκινημένος. Λόγω του αποκεντρωμένου χαρακτήρα της εκπαίδευσης στη Γερμανία, τα σχολεία στο εκάστοτε κρατίδιο έχουν τη δυνατότητα να διαμορφώσουν κάποιες ώρες της εβδομάδας όπως εκείνα επιλέξουν και γύρω από άξονες που θεωρούν σημαντικούς, π.χ. αθλητισμό, μουσική, τέχνη, χορό ή θέατρο.
Στο σχολείο του Κοσμά, ένας από τους πυλώνες αυτούς είναι ο χορός και το θέατρο. Το 2022 ήταν το μοναδικό που είχε προσκληθεί στο φεστιβάλ παιδικού θεάτρου στο Λίμπεκ και δη από ένα περιβάλλον με «δυσκολίες». Ποιες είναι αυτές οι δυσκολίες; «Πέρασε πολύς καιρός μέχρι να γίνει αποδεκτός ο χορός σε αυτό το σχολείο. Οι γονείς δεν είχαν επαφή με το σχολείο. Ντρέπονταν. Δεν συμμετείχαν στη σχολική ζωή. Και αυτό δυσχεραίνει πάρα πολύ το έργο των εκπαιδευτικών. Χωρίς την παρουσία των γονιών είναι αδύνατη η σωστή διαπαιδαγώγηση. Αρχικά, λοιπόν, βλέπαμε ότι σπάνια έρχονταν οι γονείς στο σχολείο. Επρεπε να τους καλέσουμε ή ακόμη και να τους φέρουμε με το ζόρι – ενίοτε με την αστυνομία (όταν τα παιδιά είχαν πολλές αδικαιολόγητες απουσίες)».
Αλλαγή νοοτροπίας
Κατά τη γνώμη του, μια μεγάλη μεταστροφή νοοτροπίας ήρθε το 2012, όταν το σχολείο διοργάνωσε μια γιορτή για τα Χριστούγεννα – «την ονομάσαμε Χειμωνιάτικη γιορτή», ανεξάρτητη από θρησκείες. Ξαφνικά συνέρρευσαν όλοι οι γονείς, γέμισε το σχολείο και έτσι έγινε αντιληπτό πόσο σημαντικές είναι τέτοιου είδους δράσεις και τελετές. «Πειραματιζόμουν τι μουσική να χρησιμοποιήσω για να κάνω τα παιδιά να ενδιαφερθούν για τα μαθήματα. Κατάλαβα ότι όταν τους έβαζα ένα κομμάτι που αναγνωρίζουν, ήταν πολύ πιο αυθόρμητα και έτοιμα να κινήσουν το σώμα τους πάνω σε αυτόν το σκοπό. Οταν ακούν π.χ. αραβική μουσική πετάγονται πάνω, όχι μόνο τα παιδιά αλλά και οι γονείς μαζί. Κι έχουν κίνητρο να είναι παρόντες». Του επισημαίνω ότι δεν είδα πολλούς μπαμπάδες στην παρουσίαση στην Πύλη του Βρανδεμβούργου, ενώ επάνω στη σκηνή υπήρχαν αρκετά αγόρια-χορευτές. «Οι άνδρες είναι λίγο πιο επιφυλακτικοί. Οχι ότι δεν έρχονται ή δεν τους ενδιαφέρει. Απλώς είναι πιο συνεσταλμένοι».
Παραδέχεται ότι σπάνια έχει αντιμετωπίσει αντιδράσεις από υπερπατριώτες Γερμανούς, επειδή ζει και εργάζεται στο Βερολίνο, που έχει διατηρήσει –αν και πολύ λιγότερο από τη δεκαετία του 1990– αυτό το «ανοιχτόμυαλο ό,τι να ‘ναι», όπως το αποκαλεί. Ούτως ή άλλως, στο Βέντινγκ με τόσο μεγάλο ποσοστό μεταναστών κανείς δεν πρόκειται να του πει κάτι. Ισως μόνο «γιατί χορεύουν τα αγόρια;». Βοηθάει ότι και ο ίδιος είναι άνδρας και μοιάζει με τους μετανάστες: «Με αποδέχονται πιο εύκολα, πολύ συχνά νομίζουν ότι είμαι Αραβας».
