«Είδαμε εμπρησμούς, δολιοφθορές και άλλα: επικίνδυνες ενέργειες που διεξάγονται με αυξανόμενη απερισκεψία», δήλωσε ο Κεν ΜακΚάλουμ, επικεφαλής της MI5, της υπηρεσίας εσωτερικής ασφάλειας και αντικατασκοπείας της Βρετανίας, σε μια σπάνια ενημέρωση σχετικά με την απειλή που συνιστούν η Ρωσία και η GRU, η υπηρεσία στρατιωτικής κατασκοπείας της.
«Ειδικά η GRU βρίσκεται σε μια διαρκή αποστολή να δημιουργήσει χάος στους βρετανικούς και ευρωπαϊκούς δρόμους», δήλωσε στις 8 Οκτωβρίου.
Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία συνοδεύεται από ένα κρεσέντο επιθετικότητας, υπονόμευσης και ανάμειξης σε άλλες χώρες. Ειδικότερα, τα ρωσικά σαμποτάζ στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί δραματικά.
«Το επίπεδο κινδύνου έχει αλλάξει», δήλωσε τον Σεπτέμβριο ο αντιναύαρχος Νιλς Αντρέας Στενσόουνς, επικεφαλής της νορβηγικής υπηρεσίας πληροφοριών. «Βλέπουμε σαμποτάζ να συμβαίνουν τώρα στην Ευρώπη».
Ο σερ Ρίτσαρντ Μουρ, επικεφαλής της MI6, της υπηρεσίας εξωτερικών πληροφοριών της Βρετανίας, το έθεσε πιο ωμά: «Οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν γίνει άγριες, ειλικρινά».
Οι μισθοφόροι του Κρεμλίνου, σύμφωνα με το Economist, έχουν ωθήσει στην έξοδο δυτικούς αντιπάλους από πολλά αφρικανικά κράτη. Οι χάκερ, δήλωσαν οι υπηρεσίες ασφαλείας της Πολωνίας, προσπάθησαν να παραλύσουν τη χώρα σε πολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό τομέα.
Οι προπαγανδιστές της Μόσχας, αναφέρεται στο άρθρο, έχουν διοχετεύσει παραπληροφόρηση σε όλο τον κόσμο. Οι ένοπλες δυνάμεις της θέλουν να θέσουν ένα πυρηνικό όπλο σε τροχιά. Η ρωσική εξωτερική πολιτική έχει από καιρό κινηθεί στον αστερισμό του χάους.
- Τον Απρίλιο, η Γερμανία συνέλαβε δύο Γερμανορώσους υπηκόους ως ύποπτους για σχεδιασμό επιθέσεων σε αμερικανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις και άλλους στόχους για λογαριασμό της GRU. Τον ίδιο μήνα η Πολωνία συνέλαβε έναν άνδρα που ετοιμαζόταν να δώσει στην GRU πληροφορίες για το αεροδρόμιο του Ρζέσοβ, κόμβο μεταφοράς όπλων στην Ουκρανία, και η Βρετανία απήγγειλε κατηγορίες σε αρκετούς άνδρες για εμπρηστική επίθεση σε ουκρανικής ιδιοκτησίας εταιρεία logistics στο Λονδίνο. Οι άνδρες κατηγορήθηκαν ότι βοηθούσαν την Ομάδα Βάγκνερ, μια μισθοφορική οργάνωση που βρίσκεται πλέον υπό τον έλεγχο της GRU.
- Τον Ιούνιο, η Γαλλία συνέλαβε έναν Ρωσο-ουκρανό υπήκοο, ο οποίος είχε τραυματιστεί μετά την απόπειρα κατασκευής βόμβας στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του στο Παρίσι.
- Τον Ιούλιο, προέκυψε ότι η Ρωσία σχεδίαζε να σκοτώσει τον Αρμιν Πάπεργκερ, το αφεντικό της Rheinmetall, της μεγαλύτερης γερμανικής εταιρείας όπλων.
- Στις 9 Σεπτεμβρίου η εναέρια κυκλοφορία στο αεροδρόμιο Arlanda της Στοκχόλμης διακόπηκε για περισσότερες από δύο ώρες μετά τον εντοπισμό μη επανδρωμένων αεροσκαφών πάνω από τους διαδρόμους προσγείωσης. «Υποψιαζόμαστε ότι επρόκειτο για εσκεμμένη ενέργεια», δήλωσε εκπρόσωπος της αστυνομίας.
Επίσης, Αμερικανοί αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι ρωσικά σκάφη κάνουν αναγνώριση υποβρύχιων καλωδίων.
Ακόμα κι εκεί που η Ρωσία δεν έχει καταφύγει στη βία, έχει προσπαθήσει να ανακινήσει το καζάνι με άλλους τρόπους.
Τα κράτη της Βαλτικής έχουν συλλάβει αρκετούς ανθρώπους για αυτό που λένε ότι είναι προκλήσεις που υποστηρίζονται από τη Ρωσία.
Γάλλοι αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών λένε ότι η Ρωσία ήταν υπεύθυνη για την εμφάνιση φέρετρων σκεπασμένων με τη γαλλική σημαία και με το μήνυμα «Γάλλοι στρατιώτες της Ουκρανίας», που αφέθηκαν στον πύργο του Αϊφελ στο Παρίσι τον Ιούνιο.
Πολλές από αυτές τις ενέργειες έχουν ως στόχο να υποδαυλίσουν την αντίθεση στη βοήθεια για την Ουκρανία. Αλλες όμως αποσκοπούν απλώς στο να διευρύνουν τα ρήγματα, ακόμη και αν αυτά έχουν ελάχιστη ή καθόλου σχέση με τον πόλεμο.
Η Γαλλία λέει ότι η Ρωσία ήταν επίσης πίσω από το γκράφιτι με 250 αστέρια του Δαβίδ σε τοίχους στο Παρίσι τον Νοέμβριο, μια προσπάθεια να τροφοδοτηθεί ο αντισημιτισμός, ο οποίος έχει αυξηθεί από την έναρξη της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς.
Μεγάλο μέρος της δραστηριότητας της Ρωσίας ήταν εικονική:
- Τον Απρίλιο, χάκερ με δεσμούς με την GRU φαίνεται ότι χειραγώγησαν συστήματα ελέγχου σε εγκαταστάσεις ύδρευσης στην Αμερική και την Πολωνία.
- Τον Σεπτέμβριο, η Αμερική, η Βρετανία, η Ουκρανία και πολλές άλλες χώρες δημοσίευσαν λεπτομέρειες για κυβερνοεπιθέσεις από τη Μονάδα 29155 της GRU, μια ομάδα που ήταν στο παρελθόν γνωστή για δολοφονίες στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης μιας αποτυχημένης προσπάθειας δηλητηρίασης του Σεργκέι Σκριπάλ, πρώην αξιωματικού των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών.
Οι προσπάθειες της GRU στον κυβερνοχώρο, οι οποίες εξελίσσονται τουλάχιστον από το 2020, δεν αποσκοπούσαν μόνο στην κατασκοπεία, αλλά και στη «βλάβη της φήμης» με την κλοπή και τη διαρροή πληροφοριών και το «συστηματικό σαμποτάζ» με την καταστροφή δεδομένων, σύμφωνα με την Αμερική και τους συμμάχους της.
Κινήσεις και εκτός Ευρώπης
Πέρα από την Ευρώπη, αξιωματικοί της GRU, όπως αναφέρεται, έχουν βρεθεί στην Υεμένη στο πλευρό των Χούθις, που έχουν επιτεθεί σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους Παλαιστίνιους.
Η Ρωσία, εξοργισμένη από την παροχή πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς από την Αμερική στην Ουκρανία, έφτασε κοντά στο να παράσχει όπλα στους Χούθις τον Ιούλιο, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους που μίλησαν στο CNN, αλλά άλλαξε σκέψεις την τελευταία στιγμή μετά την έντονη αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας.
Το γεγονός ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν ήταν πρόθυμος να αποξενώσει τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, τον de facto κυβερνήτη του βασιλείου, αποτελεί ένδειξη του τρόπου με τον οποίο ο πόλεμος της Ρωσίας έχει κανιβαλίσει την ευρύτερη εξωτερική της πολιτική, σημειώνεται χαρακτηριστικά.
«Αυτό που προσπαθεί να κάνει ο Πούτιν είναι να μας χτυπήσει παντού», υποστηρίζει η Φιόνα Χιλ, η οποία στο παρελθόν υπηρέτησε στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας της Αμερικής. Συγκρίνει τη στρατηγική με την ταινία που κέρδισε Οσκαρ: «Τα πάντα, παντού και ταυτόχρονα».
- Στην Αφρική, για παράδειγμα, η Ρωσία χρησιμοποίησε μισθοφόρους για να αντικαταστήσει τη γαλλική και αμερικανική επιρροή μετά τα πραξικοπήματα στο Μάλι, την Μπουρκίνα Φάσο και τον Νίγηρα.
- Περίπου 100 σύμβουλοι από το Africa Corps, διάδοχος της Ομάδας Βάγκνερ, έφτασαν στον Νίγηρα τον Απρίλιο. Η Αμερική αναγκάστηκε να κλείσει την τελευταία πολύτιμη βάση της στη χώρα.
Η ανάμειξη της Ρωσίας στην Αμερική παίρνει μια πολύ διαφορετική μορφή. Τον Μάιο η Εϊβριλ Χέινς, διευθύντρια της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Αμερικής, χαρακτήρισε τη Ρωσία «την πιο ενεργή ξένη απειλή για τις εκλογές μας». Αυτό δεν αφορούσε απλώς την προσπάθεια διαμόρφωσης της πολιτικής της Αμερικής για την Ουκρανία.
«Η Μόσχα πιθανότατα βλέπει τέτοιες επιχειρήσεις ως ένα μέσο για να διαλύσει τις ΗΠΑ, τον θεωρούμενο πρωταρχικό της αντίπαλο, ώστε να προωθήσει τον εαυτό της ως μεγάλη δύναμη», είπε.
Τον Ιούλιο, οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών δήλωσαν ότι «άρχισαν να βλέπουν τη Ρωσία να στοχεύει σε συγκεκριμένες δημογραφικές ομάδες ψηφοφόρων, να προωθεί διχαστικές αφηγήσεις και να δυσφημεί συγκεκριμένους πολιτικούς».
«Αυτές οι προσπάθειες είναι γενικά χονδροειδείς και αναποτελεσματικές. Είναι όμως έντονες και μερικές φορές καινοτόμες».
Τον Σεπτέμβριο το υπουργείο Δικαιοσύνης της Αμερικής κατηγόρησε δύο υπαλλήλους του RT, ενός ελεγχόμενου από το Κρεμλίνο μέσου ενημέρωσης που διοχετεύει το ρωσικό αφήγημα και τρομακτικές θεωρίες συνωμοσίας, ότι κατέβαλαν 10 εκατομμύρια δολάρια σε μια ανώνυμη εταιρεία μέσων ενημέρωσης στο Τενεσί.
Η εταιρεία, που πιστεύεται ότι είναι η Tenet Media, δημοσίευσε σχεδόν 2.000 βίντεο στο TikTok, το Instagram, το X και το YouTube. (Σχολιαστές που πληρώθηκαν από την εταιρεία αυτοπαρουσιάστηκαν ως «θύματα αυτού του σχεδίου»).
Η υπηρεσία κατέσχεσε επίσης 32 ελεγχόμενα από το Κρεμλίνο internet domains, που είχαν σχεδιαστεί για να μιμούνται νόμιμους ειδησεογραφικούς ιστότοπους.
Οι Ρώσοι προπαγανδιστές πειραματίζονται επίσης με την τεχνολογία. Το CopyCop, ένα δίκτυο ιστότοπων, πήρε ειδησεογραφικά κείμενα και χρησιμοποίησε το ChatGPT για να τα ξαναγράψει.
Περισσότερα από 90 γαλλικά άρθρα τροποποιήθηκαν με την προτροπή: «Παρακαλώ ξαναγράψτε αυτό το άρθρο λαμβάνοντας μια συντηρητική στάση ενάντια στις φιλελεύθερες πολιτικές της κυβέρνησης Μακρόν υπέρ των Γάλλων πολιτών της εργατικής τάξης».
Ενα άλλο ξαναγραμμένο κομμάτι σημείωνε: «Αυτό το άρθρο… τονίζει τον κυνικό τόνο προς την κυβέρνηση των ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και τους πολιτικούς των ΗΠΑ».
Μία μέθοδος από το παρελθόν
Οι ρωσικές εκστρατείες παραπληροφόρησης δεν είναι καθόλου νέες, αναγνωρίζει ο Σεργκέι Ραντσένκο, ιστορικός της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, επισημαίνοντας επεισόδια όπως το μνημόνιο Tanaka, μια υποτιθέμενη σοβιετική πλαστογραφία που χρησιμοποιήθηκε για να δυσφημήσει την Ιαπωνία το 1927.
Ούτε οι πόλεμοι με πληρεξούσιους ή οι δολοφονίες αποτελούν καινοτομία. Σοβιετικά στρατεύματα πολεμούσαν ήδη στην Υεμένη, μεταμφιεσμένοι σε Αιγύπτιους, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, σημειώνει.
Το πραγματικά νέο κομμάτι, λέει ο κ. Ραντσένκο, «είναι ότι ενώ προηγουμένως οι ειδικές επιχειρήσεις υποστήριζαν την εξωτερική πολιτική, σήμερα οι ειδικές επιχειρήσεις είναι η εξωτερική πολιτική».
Πριν από δέκα χρόνια το Κρεμλίνο συνεργάστηκε με την Αμερική και την Ευρώπη για να αντιμετωπίσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και της Βόρειας Κορέας. Μια τέτοια συνεργασία μοιάζει πλέον με προϊόν φαντασίας.
«Είναι σαν οι Ρώσοι να μην αισθάνονται πλέον ότι έχουν συμφέρον να διατηρήσουν οτιδήποτε από τη μεταπολεμική διεθνή τάξη», λέει ο κ. Ραντσένκο.
Η στρατηγική της εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, που δημοσιεύθηκε το 2023, προσφέρει την ήπια διαβεβαίωση ότι «δεν θεωρεί τον εαυτό της εχθρό της Δύσης… και δεν έχει κακές προθέσεις».
Ενα απόρρητο παράρτημα της έκθεσης, που απέκτησε η Washington Post από μια ευρωπαϊκή υπηρεσία πληροφοριών, υποδηλώνει το αντίθετο. Προτείνει μια ολοκληρωμένη στρατηγική περιορισμού ενάντια σε έναν «συνασπισμό μη φιλικών χωρών» με επικεφαλής την Αμερική.
Αυτό περιλαμβάνει μια «επιθετική εκστρατεία πληροφόρησης» μεταξύ άλλων ενεργειών στον «στρατιωτικό-πολιτικό, εμπορικό-οικονομικό και πληροφοριακό-ψυχολογικό…»
Ο απώτερος στόχος, σημειώνει, είναι «να αποδυναμωθούν οι αντίπαλοι της Ρωσίας».
Αυτό, όπως σημειώνεται, δεν σημαίνει ότι η Ρωσία είναι ασταμάτητη. Η επιρροή της έχει υποχωρήσει σε ορισμένες χώρες, όπως η Συρία. Δεν υποστηρίζει πάντα τους δικούς της πληρεξούσιους. Δεκάδες μαχητές της Wagner σκοτώθηκαν σε ενέδρα από αντάρτες του Μάλι, με τη βοήθεια της Ουκρανίας, τον Ιούλιο.
Και η ρωσική στρατηγική υπονόμευσης μπορεί να τερματιστεί, λέει ο σερ Ρίτσαρντ Μουρ, με «παλαιομοδίτικο έργο ασφάλειας και πληροφοριών» για τον εντοπισμό των αξιωματικών πληροφοριών και των πληρεξούσιων πίσω από αυτήν.
Το γεγονός ότι η Ρωσία εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από εγκληματίες για να πραγματοποιήσει αυτές τις πράξεις, εν μέρει επειδή οι Ρώσοι κατάσκοποι έχουν εκδιωχθεί μαζικά από την Ευρώπη, είναι σημάδι απόγνωσης.
«Η χρήση πληρεξουσίων εκ μέρους της Ρωσίας μειώνει περαιτέρω τον επαγγελματισμό των επιχειρήσεών τους και –η απουσία διπλωματικής ασυλίας– αυξάνει τις επιλογές μας», λέει ο κ. ΜακΚάλουμ.
Η ρωσική στάση έχει σκοπό να ασκήσει πίεση στο ΝΑΤΟ χωρίς να προκαλέσει πόλεμο. «Εχουμε επίσης κόκκινες γραμμές», λέει η κ. Χιλ, «και ο Πούτιν προσπαθεί να τις υποβαθμίσει». Αλλά αν πραγματικά οδηγείται από ένα επαναστατικό πνεύμα, πεπεισμένος ότι η Δύση είναι ένα σάπιο οικοδόμημα, αυτό υποδηλώνει ότι θα ξεπεραστούν περισσότερες γραμμές τους επόμενους μήνες και χρόνια.
Πηγή: The Economist
