Τον Μάιο του 2023 οι Τούρκοι ψηφοφόροι εξέλεξαν τον Ταγίπ Ερντογάν για τρίτη θητεία στην προεδρία. Λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του προέδρου υπέστη τη χειρότερη εκλογική ήττα της ιστορίας του στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές.
Στο χρονικό διάστημα μεταξύ των δύο αυτών εκλογικών αναμετρήσεων, το ερευνητικό κέντρο Pew πραγματοποίησε δημοσκόπηση μεταξύ 1.049 ενηλίκων Τούρκων, καταγράφοντας αρνητικές απόψεις για τον Ερντογάν και μοιρασμένες γνώμες για την κυβέρνησή του.
Συνολικά, ποσοστό 55% των ενηλίκων Τούρκων έχουν αρνητική γνώμη για τον Ερντογάν, με 43% να διάκεινται θετικά απέναντί του. Η δημοτικότητα του Τούρκου προέδρου έχει υποχωρήσει έτσι κατά 32 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2017, με 27% λιγότερους Τούρκους να δηλώνουν σήμερα ότι διαθέτουν «πολύ θετική» γνώμη για τον πρόεδρό τους. Η σφυγμομέτρηση του 2017 είχε πραγματοποιηθεί οκτώ μήνες αφότου ο Ερντογάν και η κυβέρνησή του είχαν επιβιώσει απόπειρας πραξικοπήματος από μερίδα αξιωματικών του στρατεύματος.
Οσοι Τούρκοι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν θετικά τον πρόεδρο εκφράζουν επίσης την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητα της κυβέρνησης να πράξει το καλύτερο για τη χώρα, έχουν πεισθεί ότι οι εκλογές του Μαΐου 2023 διεξήχθησαν αξιόπιστα και ακριβοδίκαια και είναι βέβαιοι ότι η κυβέρνηση θα λάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες προκειμένου να καταστήσει τη χώρα έτοιμη να αντιμετωπίσει μελλοντικές φυσικές καταστροφές.
Οι επίμονοι υποστηρικτές του Ερντογάν είναι ικανοποιημένοι με τη λειτουργία της δημοκρατίας στην Τουρκία, είναι έτοιμοι να στηρίξουν κυβέρνηση ισχυρού άνδρα, θεωρούν ότι θεσμοί όπως ο στρατός, η αστυνομία και τα δικαστήρια επηρεάζουν θετικά τη χώρα και είναι πιο φιλικοί απέναντι στην Κίνα, στη Ρωσία και τις ηγεσίες τους.
Οι Τούρκοι άνω των 50 ετών στηρίζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό τον Ερντογάν, παρά οι πολίτες 18 με 34 ετών. Η συχνότητα της μουσουλμανικής προσευχής προσφέρει καλή ένδειξη των απόψεων των ερωτηθέντων σε πλειάδα θεμάτων. Μεγαλύτερα ποσοστά μουσουλμάνων που προσεύχονται πιο συχνά πιστεύουν ότι οι εκλογές του 2023 υπήρξαν δίκαιες και το αποτέλεσμά τους αξιόπιστο.
Οι Τούρκοι ερωτηθέντες εξέφρασαν, όμως, την περιορισμένη εμπιστοσύνη τους στην κυβέρνηση. Ποσοστό 51% λέει ότι δεν εμπιστεύεται ότι η κυβέρνηση θα πράξει το καλύτερο για τη χώρα. Ανάλογο ποσοστό (53%) εκτιμά ότι οι προεδρικές εκλογές του Μαΐου 2023 δεν διεξήχθησαν ομαλά και δεν εμπιστεύεται το αποτέλεσμα που ανακοινώθηκε.
Οι Τούρκοι που αντιμετωπίζουν θετικά την Ε.Ε. είναι κατά 12% περισσότεροι από το 2019, ενώ το 55% επιθυμεί ένταξη της χώρας τους.
Σχεδόν έναν χρόνο μετά τον φονικό σεισμό στην Τουρκία με περισσότερους από 50.000 νεκρούς, 61% των Τούρκων δεν πιστεύει ότι η κυβέρνηση θα λάβει τις κατάλληλες πρωτοβουλίες για να προετοιμάσει τη χώρα για μελλοντικές φυσικές καταστροφές.
Περί δημοκρατίας
Δύο στους τρεις Τούρκους είναι δυσαρεστημένοι με τον τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας στον τόπο τους. Την ίδια στιγμή, η ιδέα της δημοκρατίας –τόσο στην αντιπροσωπευτική όσο και στην άμεση μορφή της– παραμένει δημοφιλής μεταξύ του τουρκικού κοινού. Η πλειονότητα των πολιτών θεωρεί ότι η αντιπροσωπευτική και η άμεση δημοκρατία θα ήταν καλοί τρόποι διακυβέρνησης της Τουρκίας (80% και 79%, αντίστοιχα). Ποσοστό 59% υποστηρίζει ότι μια κυβέρνηση τεχνοκρατών θα ήταν ιδανικό σύστημα διακυβέρνησης. Πολύ μικρότερο ποσοστό εκτιμά ότι ένας ισχυρός ηγέτης (34%) ή ο στρατός (14%) θα κυβερνούσαν καλύτερα. Οι Τούρκοι που διατηρούν, όμως, θετική άποψη για τον Ερντογάν έχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να θεωρούν τα αντιδημοκρατικά και αυταρχικά αυτά συστήματα ιδανικά για τη διακυβέρνηση της Τουρκίας.
Η πλειονότητα των Τούρκων εκτιμά ότι η αστυνομία και ο στρατός έχουν θετικό αντίκτυπο στην τουρκική κοινωνία (78% και 62%, αντίστοιχα). Από την άλλη, το ένα τρίτο των ερωτηθέντων ανέφερε ότι τα μέσα ενημέρωσης, οι μεγάλες ξένες εταιρείες, οι τράπεζες και οι οικονομικοί οργανισμοί έχουν θετικό αντίκτυπο στη χώρα.
Σε ό,τι αφορά τις εντάσεις στο εσωτερικό της τουρκικής κοινωνίας, οι πολίτες θεωρούν ότι οι κομματικές διαφορές γεννούν ιδιαίτερα βαθιές διενέξεις. Μικρότερο ποσοστό Τούρκων, που παραμένει ωστόσο πλειοψηφικό, λέει ότι οι εντονότερες διενέξεις αφορούν άτομα διαφορετικών εθνοτήτων. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι σε χώρα με πληθυσμό κατά 98% μουσουλμανικό, ποσοστό 47% των ερωτηθέντων θεωρεί οξυμένες τις διενέξεις μεταξύ πολιτών διαφορετικών θρησκευμάτων.
Ως επί το πλείστον αρνητικές είναι οι απόψεις των Τούρκων για άλλες χώρες και τις ηγεσίες τους. Η πλειονότητα διατηρεί θετική γνώμη για τις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Ρωσία, ενώ δεν έχει εμπιστοσύνη στις πολιτικές ηγεσίες των χωρών αυτών. Οι Τούρκοι εκφράζουν την καχυποψία τους απέναντι στους ηγέτες άλλων κρατών, συμπεριλαμβανομένου και του τέως προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Σχετικά καλύτερη άποψη έχουν οι Τούρκοι για το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Σε σχέση με την έρευνα του Pew το 2019, το ποσοστό πολιτών οι οποίοι έχουν θετική γνώμη για το ΝΑΤΟ διπλασιάσθηκε, παρότι οι απόψεις για τη Συμμαχία συνεχίζουν να ποικίλουν. Το ποσοστό των Τούρκων οι οποίοι αντιμετωπίζουν θετικά την Ε.Ε. έχει ενισχυθεί κατά 12% σε σχέση με το 2019. Η πλειονότητα των Τούρκων (55%) επιθυμεί η χώρα τους να ενταχθεί στην Ε.Ε.
Οσοι Τούρκοι εκφράζονται αρνητικά για τον Ερντογάν έχουν αυξημένες πιθανότητες να εκτιμούν την Ε.Ε., τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ, με τους οπαδούς του προέδρου να στηρίζουν την Κίνα και τη Ρωσία.
