Η εξόντωση του Γιαχία Σινουάρ, σε μία κάθε άλλο παρά στοχευμένη επίθεση των ισραηλινών ειδικών δυνάμεων, γέννησε ελπίδες περί επανεκκίνησης των συνομιλιών για μία βιώσιμη κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ισραήλ – Χαμάς.
Ο θάνατος του εγκεφάλου της επίθεσης της Χαμάς κατά του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, με την οποία ξεκίνησε το τελευταίο αιματηρό κεφάλαιο στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση δεκαετιών, αποτελεί σοβαρότατο πλήγμα για την οργάνωση, όμως κανείς δεν γνωρίζει αν θα σημάνει το τέλος της – ή την αναγέννησή της.
Ενδεχόμενη επανέναρξη των διαβουλεύσεων για εκεχειρία κάθε άλλο παρά βεβαιότητα αποτελεί, καθώς η κατάσταση έχει ξεφύγει από τα τοπικά όρια της Γάζας, διαχεόμενη στον Λίβανο και στο Ιράν, έχοντας περιπλακεί επικίνδυνα, με την εμπλοκή Χεζμπολάχ, Τεχεράνης και Χούθι.
Ο Τζο Μπάιντεν –ως εκπρόσωπος του ενός μέρους της τριμερούς ομάδας μεσολαβητών μαζί με την Αίγυπτο και το Κατάρ–, παρότι εδώ και καιρό επιδιώκει τον τερματισμό των εχθροπραξιών, βρίσκεται αντιμέτωπος με μία πολυπαραγοντική και πολυμέτωπη κρίση.
«Ο θάνατος του Σινουάρ θα δώσει νέα ευκαιρία στον πρόεδρο Μπάιντεν να ασκήσει πιέσεις για την εφαρμογή της πρώτης φάσης της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός και θα εντείνει την πίεση στον Νετανιάχου να το πράξει», δήλωσε ο Τζόναθαν Πάνικοφ, πρώην αναπληρωτής αξιωματικός των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή.
Raw footage of Yahya Sinwar’s last moments: pic.twitter.com/GJGDlu7bie
— LTC Nadav Shoshani (@LTC_Shoshani) October 17, 2024
«Το αν θα μπορούσε να επιτευχθεί μια συμφωνία για την παύση των εχθροπραξιών θα εξαρτηθεί από τον νέο ηγέτη της Χαμάς και από την προθυμία του Νετανιάχου να κηρύξει επιτέλους τη νίκη και να προχωρήσει σε μια συμφωνία», πρόσθεσε ο ίδιος.
Με «αγκάθι» τον χρόνο
Με τον χρόνο να κυλάει αντίστροφα για τις προεδρικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, ο Μπάιντεν ενδέχεται να συναντήσει δυσκολίες στην εκστρατεία πειθούς προς τον Νετανιάχου για παύση των εχθροπραξιών.
Σύμφωνα με αναλυτές, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δεν αποκλείεται να συνεχίσει στο ίδιο μήκος κύματος έως το τέλος της θητείας Μπάιντεν, προκειμένου να δοκιμάσει τις πιθανότητές του με τον επόμενο πρόεδρο – είτε πρόκειται για την Κάμαλα Χάρις είτε για τον Ρεπουμπλικανό αντίπαλό της, Ντόναλντ Τραμπ, με τον οποίο ο Ισραηλινός ηγέτης διατηρεί στενούς δεσμούς.
Ο Τζον Ολτερμαν, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και νυν συνεργάτης του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών στην Ουάσιγκτον, εξέφρασε την απαισιοδοξία του για την ανταπόκριση του Νετανιάχου σε νέες πιέσεις του Μπάιντεν ώστε να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
«Ο Μπίμπι είναι σαν τζογαδόρος με ρέντα και πιστεύει πως όλα τα μεγάλα ρίσκα που πήρε τους τελευταίους έξι μήνες, τα οποία ο κόσμος χαρακτήριζε τρελά, έχουν αποδώσει, με πιο θεαματικό τη δολοφονία του Γιαχία Σινουάρ», λέει ο ίδιος, αποκαλώντας τον Νετανιάχου με το παρατσούκλι του.
Σινουάρ και Νετανιάχου
Η κυβέρνηση Μπάιντεν κατηγορούσε επί μακρόν τον Σινουάρ, κορυφαίο πολιτικό και στρατηγικό ηγέτη της Χαμάς, ως το κύριο πρόσκομμα για την επίτευξη εκεχειρίας και την ανταλλαγή ομήρων – Ισραηλινών που κρατούνται από τη Χαμάς και Παλαιστινίων από το Ισραήλ.
Παράλληλα, πολλοί Αμερικανοί αξιωματούχοι αποδίδουν το τέλμα και στην αδιαλλαξία του Νετανιάχου και στη στροφή της πολιτικής και των αιτημάτων του, σε μια προσπάθεια κατευνασμού του ακροδεξιού πυρήνα του κυβερνητικού συνασπισμού του.
Ο Νετανιάχου έσπευσε να δηλώσει πως η δολοφονία του Σινουάρ ήταν ένα «ξεκαθάρισμα λογαριασμών», διαμηνύοντας πάντως πως ο πόλεμος στη Γάζα δεν έχει τελειώσει και ότι το Ισραήλ θα συνεχίσει να πολεμά μέχρι να επιστραφούν οι όμηροί του.
Λίγο αργότερα, σε ανακοίνωσή του ο Μπάιντεν επαναβεβαίωσε το δικαίωμα του Ισραήλ για εξουδετέρωση της ηγεσίας της Χαμάς, δηλώνοντας όμως και την πρόθεσή του να συζητήσει με τον Νετανιάχου μια λύση «για τον τερματισμό αυτού του πολέμου άπαξ».
Οι δηλώσεις αυτές των δύο ηγετών αντανακλούν κάποιες από τις κομβικές διαφορές μεταξύ τους σχετικά με την εξέλιξη του πολέμου στη Γάζα – και θα μπορούσαν να προμηνύουν περαιτέρω εντάσεις, σημειώνει το Reuters.
«Δύσκολο να στραφεί προς την ειρήνη το Ισραήλ»
Σύμφωνα με κάποιους αναλυτές, η εξόντωση Σινουάρ προφανώς φέρνει το Ισραήλ σε περαιτέρω θέση ισχύος και μπορεί να δώσει στον Νετανιάχου πολιτική κάλυψη για να διαπραγματευτεί με μεγαλύτερη ευελιξία. Ωστόσο, οποιαδήποτε κίνηση για την επίτευξη συμφωνίας με τη Χαμάς είναι πιθανό να αντιμετωπίσει σθεναρή αντίσταση από τα ακροδεξιά μέλη του υπουργικού συμβουλίου που ήταν αντίθετα στους προηγούμενους όρους για μία συμφωνία.
Επίσης, τις προοπτικές αναβίωσης των ειρηνευτικών προσπαθειών δυναμιτίζει μια νέα παράμετρος: Το ποιος θα αντικαταστήσει τον Σινουάρ, ο οποίος είχε ανυπέρβλητη επιρροή εντός Χαμάς, καθώς, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, κανείς από τους επίδοξους διαδόχους του δεν έχει το ανάλογο κύρος.
Είναι άγνωστο ποιος θα μπορούσε να κάτσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για λογαριασμό της Χαμάς, ο οποίος θα μπορούσε να εξασφαλίσει την αναγνώριση και την εξουσία να λαμβάνει αποφάσεις.
«Σε πρακτικό επίπεδο, το ποιος θα είναι αυτός που θα διαπραγματευτεί και θα επιτύχει μια κατάπαυση του πυρός με τις δομές διοίκησης και ελέγχου μιας αποδιοργανωμένης Χαμάς αποτελεί πραγματικά μια πρόκληση», εκτιμά ο Μπράιαν Κατούλις, ανώτερος συνεργάτης της δεξαμενής σκέψης του Middle East Institute στην Ουάσιγκτον.
«Ειλικρινά, δεν έχουμε απάντηση» για το αν είναι ακόμη ζωντανό το σχέδιο εκεχειρίας, δήλωσε Αραβας αξιωματούχος που βρίσκεται κοντά στις διαπραγματεύσεις. «Από την πλευρά της Χαμάς αποτελεί πραγματικά ερωτηματικό, επειδή όλα βασίζονταν στον Σινουάρ» και στην εξαιρετικά συγκεντρωτική δομή λήψης αποφάσεων της οργάνωσης. Με άλλους ηγέτες της Χαμάς να έχουν σκοτωθεί τους τελευταίους μήνες, «υπάρχει μεγάλη ασάφεια ως προς το τι έχει απομείνει από τη Χαμάς. Κανείς δεν ξέρει ποιος είναι ο επόμενος στη σειρά».
Ο απόστρατος ταξίαρχος των Ισραηλινών Δυνάμεων (IDF), Γιόσι Κουπερβάσερ, σημειώνει στην Washington Post πως προσώρας είναι «ασαφές αν η διαδικασία θα είναι περισσότερο ή λιγότερο περίπλοκη με τον Σινουάρ εκτός κάδρου».
Από την άλλη, κάποιοι δηλώνουν πιο αισιόδοξοι. «Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές για μερικά πράγματα», λέει ο Μάικλ Μιλστάιν, πρώην σύμβουλος του ισραηλινού στρατού για παλαιστινιακές υποθέσεις. «Αυτό δεν είναι το τέλος της Χαμάς, δεν έχει τελειώσει το παιχνίδι. Αλλά υπάρχει αυτή τη στιγμή μια ευκαιρία να προωθηθεί μια συμφωνία. Ο Σινουάρ ήταν ο σκληροπυρηνικός. Νομίζω ότι η βασική στάση της Χαμάς θα γίνει πιο ευέλικτη μετά τις νέες εξελίξεις».
Ομηρος των ευθυνών του ο Νετανιάχου;
Υπάρχουν τώρα «ουσιαστικά δύο δρόμοι που μπορεί να ακολουθήσει το Ισραήλ. Ο πρώτος είναι να επιδιώξει τη νίκη, και αυτή είναι μια ευκαιρία να την πετύχει. Είναι το σκαλοπάτι που χρειαζόμασταν για να κατέβουμε και να τερματίσουμε τον πόλεμο, να πάρουμε πίσω τους ομήρους και να καταλήξουμε σε συμφωνία με όποιον έχει απομείνει στην ηγεσία της Χαμάς. Η άλλη επιλογή είναι να αναγνωρίσουμε πως η Χαμάς βρίσκεται στο χείλος της ολοκληρωτικής της καταστροφής και να συνεχίσουμε την επίθεση», σημειώνει η Σίρα Εφρον, πρώην έφεδρος των IDF και τώρα διευθύντρια πολιτικής έρευνας στο Φόρουμ Ισραηλινής Πολιτικής.
Από την αποκλειστικά ισραηλινή οπτική, υποστηρίζουν ορισμένοι αναλυτές, η συγκεκριμένη συγκυρία αυξάνει τις πιθανότητες εντατικοποίησης του πολέμου, ώστε να πληγεί ακόμη σκληρότερα η ήδη βαριά λαβωμένη Χαμάς.
«Με τους λογαριαμούς του Ισραήλ ακόμη ανοιχτούς με το Ιράν και ενώ ρουκέτες πληρεξουσίων του εξακολουθούν να πλήττουν το Τελ Αβίβ, θα είναι δύσκολο για τον πρωθυπουργό Νετανιάχου να στραφεί προς την ειρήνη», εκτιμά η Λόρα Μπλούμενφελντ, αναλύτρια για τη Μέση Ανατολή στο Johns Hopkins School for Advanced International Studies στην Ουάσιγκτον.
Εξάλλου, κι ο ίδιος ο Νετανιάχου, επαινώντας χθες τους Ισραηλινούς στρατιώτες, διεμήνυσε πως, «αν και ο θάνατος του Σινουάρ συνιστά μια μεγάλη νίκη, δεν σηματοδοτεί το τέλος του πολέμου στη Γάζα, αλλά την αρχή του τέλους».
Πολλοί Ισραηλινοί υποστηρίζουν, πάντως, πως ο Νετανιάχου θα επιδιώξει να παρατείνει τον πόλεμο στη Γάζα, σε μια προσπάθεια να αναβάλει τη στιγμή των ευθυνών του για την αποτυχία της ασφάλειας που επέτρεψε στη Χαμάς να αιματοκυλίσει το Ισραήλ, αλλά και να «παγώσει» ενδεχομένως επ’ αόριστον την επανάληψη της δίκης του για σοβαρές κατηγορίες διαφθοράς. Ο ίδιος απορρίπτει τις αιτιάσεις αυτές, επιμένοντας πως μόνο μία «ολοκληρωτική νίκη» επί της Χαμάς θα αποκαταστήσει την ασφάλεια στο Ισραήλ.
Πηγή: Reuters, BBC, Washington Post
