«Μιλάμε για τους λησμονημένους άνδρες και γυναίκες αυτής της χώρας. Είναι οι πιο έξυπνοι, εκείνοι που εργάζονται πιο σκληρά και πληρώνουν φόρους… Αυτοί αποκαλούν την απέναντι πλευρά “οι ελίτ”… Κι εγώ αντιπροσωπεύω αυτούς, τους πιο σπουδαίους, τους πιο έξυπνους, τους πιο πιστούς, τους καλύτερους σε αυτή τη γη: τους “αξιοθρήνητους”, όπως τους λένε».
Το απόσπασμα από ομιλία του Ντόναλντ Τραμπ σε συγκέντρωση των Ρεπουμπλικανών τον Ιούνιο του 2018, στο Ντουλούθ της Μινεσότας, συμπυκνώνει την πολιτική στρατηγική που του χάρισε την απροσδόκητη νίκη επί της Χίλαρι Κλίντον δύο χρόνια νωρίτερα: ο μεγαλοεπιχειρηματίας που μεταμορφώνεται σε εκπρόσωπο του καταφρονεμένου λαού απέναντι στην εκλεκτή των ελίτ. Σε προεκλογική εκδήλωσή της τον Σεπτέμβριο του 2016, στη Νέα Υόρκη, η πρώτη γυναίκα που διεκδίκησε την αμερικανική προεδρία είχε χαρακτηρίσει οπαδούς του Τραμπ «ένα τσούρμο αξιοθρήνητων». Η αλαζονεία της τιμωρήθηκε, ιδίως στις διαφιλονικούμενες βιομηχανικές πολιτείες των Μεγάλων Λιμνών, που έκριναν το αποτέλεσμα. Δύο εβδομάδες πριν από τις προεδρικές εκλογές, ο τέως πρόεδρος φιλοδοξεί να νικήσει τη δεύτερη γυναίκα υποψήφια που βρίσκει στον δρόμο του, την Κάμαλα Χάρις, χρησιμοποιώντας την ίδια συνταγή. Επέλεξε για τη θέση του υποψηφίου αντιπροέδρου τον Τζ. Ντ. Βανς, έναν πολιτικό με δύσκολα παιδικά χρόνια, συγγραφέα ενός μπεστ σέλερ που έγινε και ταινία για τα βάσανα της σύγχρονης εργατικής τάξης, και έφερε στο συνέδριο των Ρεπουμπλικανών τον Σον Ο’ Μπράιεν, πρόεδρο του ισχυρού συνδικάτου μεταφορών Teamsters.
Η αντιστροφή
Μέχρι τις 21 Ιουλίου, οι ελπίδες του να πάρει θριαμβευτική ρεβάνς για την ήττα του 2020 εμφανίζονταν ισχυρές, ύστερα από το τραγικό για τον Μπάιντεν ντιμπέιτ του Ιουνίου και τα άριστα αντανακλαστικά του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου στην απόπειρα δολοφονίας του, στο Μπάτλερ της Πενσιλβάνια. Το στιγμιότυπο ενός αιμόφυρτου Τραμπ να υψώνει τη γροθιά και να φωνάζει «Fight! Fight! Fight!» εντυπώθηκε ανεξίτηλα σε πάρα πολλούς ψηφοφόρους. Ωστόσο η παράδοση της σκυτάλης από τον Τζο Μπάιντεν στην αντιπρόεδρό του άλλαξε μεμιάς το σκηνικό, καθώς οι ρόλοι αντιστράφηκαν: από εδώ και εμπρός, ήταν ο 78χρονος Τραμπ εκείνος που είχε να ανταγωνιστεί μια πολύ νεότερή του πολιτικό, με τις δημόσιες εμφανίσεις του να εκπέμπουν ολοένα και συχνότερα ανησυχητικά μηνύματα ασυναρτησίας και σύγχυσης.
Στην τηλεοπτική αναμέτρησή του με τη Χάρις ισχυρίστηκε ότι οι μετανάστες από την Αϊτή στο Σπρίνγκφιλντ του Οχάιο αποτελούν δημόσιο κίνδυνο γιατί τρώνε τις γάτες και τους σκύλους των Αμερικανών νοικοκυραίων. Πιο πρόσφατα, στις 12 Οκτωβρίου, μιλώντας σε συγκέντρωση ισπανόφωνων ψηφοφόρων στο Λας Βέγκας, υποστήριξε πως αν νικήσουν οι Δημοκρατικοί και εφαρμόσουν τις ιδέες τους για ένα Πράσινο New Deal, «θα καταστρέψουν τις φάρμες μας και τις υπέροχες αγελάδες μας». Και συνέχισε: «Αγαπώ τις αγελάδες μας. Θέλουν να σκοτώσουν τις αγελάδες μας. Αυτό σημαίνει ότι εσείς θα είστε οι επόμενοι».
«Ξέρετε, ένας εγκληματίας το έχει στα γονίδιά του, το πιστεύω αυτό. Και αυτή τη στιγμή έχουμε πάρα πολλά κακά γονίδια στη χώρα μας», είπε, μεταξύ πολλών άλλων, ο Τραμπ, δίνοντας άλλη μία ένδειξη ότι έχει πραγματική εμμονή με την ευγονική.
Πέρα από τη γελοιότητά τους, παρόμοιες παραληρηματικές αναφορές έχουν και τη σοβαρή πλευρά τους, καθώς φανερώνουν ότι ο Τραμπ του 2024, εκτός από πιο ηλικιωμένος, είναι και ακόμη περισσότερο τοξικός από τον Τραμπ του 2016. Οταν ρωτήθηκε την περασμένη Κυριακή, σε συνέντευξή του στο Fox News, εάν φοβάται παρατράγουδα στις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, απάντησε ότι η μόνη απειλή προέρχεται από τους «ακροαριστερούς» πολιτικούς αντιπάλους του. «Πάντα έλεγα ότι έχουμε δύο εχθρούς, τον εξωτερικό και τον εσωτερικό, ο οποίος, κατά τη γνώμη μου, είναι πιο επικίνδυνος από την Κίνα και τη Ρωσία», υπογράμμισε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι ίσως χρειαστεί επέμβαση της Εθνοφρουράς για την αντιμετώπισή τους. Την Τετάρτη, σε προεκλογική συγκέντρωση στην Τζόρτζια, επανήλθε στα περί εσωτερικού εχθρού λέγοντας: «Είναι πολύ επικίνδυνοι. Είναι μαρξιστές, κομμουνιστές και φασίστες. Αυτοί είναι η πραγματική απειλή για τη Δημοκρατία».
Το παραλήρημα του Τραμπ φτάνει στην κορύφωσή του όταν έρχεται στο αγαπημένο του θέμα, το μεταναστευτικό. Στις 11 Οκτωβρίου, στη διάρκεια ομιλίας του στο Κολοράντο, υποσχέθηκε πως, αν εκλεγεί, θα οργανώσει μια τεράστια επιχείρηση απέλασης παράτυπων μεταναστών (υπολογίζονται σε 11-12 εκατομμύρια) βάσει της νομοθεσίας περί εχθρικών ξένων. Πρόκειται για νόμο που χρονολογείται στο 1798 και έχει εφαρμοστεί μόνο δύο φορές, στον πόλεμο του 1812 εναντίον των Αγγλων και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εναντίον των Ιαπώνων.
Τέσσερις ημέρες νωρίτερα, σε τηλεοπτική συνέντευξή του, είχε δηλώσει ότι χιλιάδες εγκληματίες περνούν παράνομα τα σύνορα και διαπράττουν εγκλήματα στις ΗΠΑ, για να προχωρήσει σε ένα ντελίριο κοινωνικού δαρβινισμού. «Ξέρετε, ένας εγκληματίας το έχει στα γονίδιά του, το πιστεύω αυτό. Και αυτή τη στιγμή έχουμε πάρα πολλά κακά γονίδια στη χώρα μας», τόνισε ο Τραμπ, δίνοντας άλλη μία ένδειξη ότι έχει πραγματική εμμονή με την ευγονική. Νωρίτερα αυτόν τον χρόνο, σε συγκέντρωση οπαδών του στη Νεβάδα, είχε αποδώσει την εξαιρετική, κατά τον ίδιο, ευφυΐα του στα γονίδια που κληρονόμησε από ένα θείο του, καθηγητή του ΜΙΤ.
Ιδιάζον στοιχείο των φετινών αμερικανικών εκλογών είναι η διεύρυνση του φυλετικού χάσματος μεταξύ των ψηφοφόρων. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα της Wall Street Journal, το πλεονέκτημα του Τραμπ στον ανδρικό πληθυσμό θα διογκωθεί από τις 5 μονάδες του 2020 στις 10 μονάδες φέτος. Αντιθέτως, στις γυναίκες, το πλεονέκτημα των 12 μονάδων που είχε ο Μπάιντεν αυξάνεται σε 13 μονάδες με τη Χάρις. Η εξέλιξη αυτή εναρμονίζεται με την πολύ σημαντική παγκόσμια αντιστροφή, που θέλει τις γυναίκες να ψηφίζουν πιο αριστερά από τους άνδρες, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε παλιότερα. Προφανώς, στην περίπτωση των ΗΠΑ το ιστορικό πισωγύρισμα στο θέμα των αμβλώσεων με την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, το 2022, έπαιξε τον ρόλο του.
Το αποτύπωμα
Αντιθέτως, το ταξικό ρήγμα που τόσο επιδέξια εκμεταλλεύθηκε ο Τραμπ το 2016 δεν προσφέρεται για ανάλογα κέρδη φέτος. Ηδη ο Μπάιντεν τον είχε νικήσει, έστω οριακά, στις Μεγάλες Λίμνες, καθώς η προεδρική θητεία του Τραμπ διέψευσε σε μεγάλο βαθμό τις προσδοκίες των λαϊκών τάξεων, ενώ προσέφερε τεράστιες φοροαπαλλαγές στους μεγαλοεπιχειρηματίες, πολλοί από τους οποίους τον υποστηρίζουν φέτος, με πρώτο και χειρότερο τον πλουσιότερο άνθρωπο του πλανήτη, Ελον Μασκ. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν μια άκρως οριακή αναμέτρηση σε μια εξαιρετικά πολωμένη Αμερική. Δυστυχώς, είναι δύσκολο να διαφωνήσει κανείς με την κεντρική διαπίστωση του κύριου άρθρου στο τελευταίο άρθρο του Economist. Φέρνοντας ως παραδείγματα τη μετατόπιση της Χάρις προς συντηρητικότερες θέσεις σε καίρια θέματα, όπως οι δασμοί στο διεθνές εμπόριο, η αντιμετώπιση της Κίνας, η εκμετάλλευση σχιστολιθικού πετρελαίου, η μετανάστευση και η στάση απέναντι στο Ισραήλ, το βρετανικό περιοδικό υποστήριζε ότι «όποιος και να επικρατήσει στις 5 Νοεμβρίου, οι ιδέες του κ. Τραμπ θα έχουν νικήσει. Εκείνος και όχι η κ. Χάρις έθεσε τους όρους της αναμέτρησης. Η αμερικανική πολιτική έχει πλήρως τραμποποιηθεί».
Κεντρική φωτό: Ο Ντόναλντ Τραμπ ετοιμάζεται να ασπαστεί την αστερόεσσα λίγο πριν από την ομιλία του στο Συνέδριο Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης. Ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών υποστήριξε πως οι ΗΠΑ απειλούνται από έναν «πολύ επικίνδυνο» εσωτερικό εχθρό, που αποτελείται από «μαρξιστές, κομμουνιστές και φασίστες». [Doug Mills/The New York Times]
