Αρκετοί είναι αυτοί που θεωρούν ότι η δολοφονία του Γιαχία Σινουάρ, του ηγέτη της Χαμάς και ενορχηστρωτή των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου του 2023 στο νότιο Ισραήλ, θα μπορούσε να αποτελέσει το κλειδί για τον τερματισμό της αιματοχυσίας στη Μέση Ανατολή.
Σύμφωνα με τις αισιόδοξες εκτιμήσεις αναλυτών και αξιωματούχων, αλλά και το ευκταίο σενάριο για τις ηγεσίες πολλών κρατών, τώρα που το Ισραήλ έχει «αποκεφαλίσει» τη Χαμάς στη Γάζα, ίσως πλέον είναι έτοιμο να κηρύξει τη νίκη και να προχωρήσει, ενώ από την άλλη η βαριά λαβωμένη Χαμάς ενδεχομένως δείξει μεγαλύτερη ευελιξία στις συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός.
Παρά τις απειλές και τις εξαγγελίες για συνέχιση του πολέμου, η Χαμάς, η Χεζμπολάχ και οι πληρεξούσιοι του Ιράν που στηρίζουν τις δύο οργανώσεις, δεν αποκλείεται να αναζητούν τρόπους εξόδου από τη σύγκρουση, λένε αναλυτές.
«Ολοι τους είναι πολύ πρόθυμοι για έξοδο. Ηταν από την αρχή» εκτιμά ο Μάικλ Γουαχίντ Χάνα, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής στο International Crisis Group, αναφερόμενος στις αραβικές χώρες. «Είναι μια δύσκολη κατάσταση για ολόκληρη την περιοχή. Και υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους αυτό θα μπορούσε να γίνει πολύ χειρότερο».
Αίγυπτος και Ιορδανία, δύο από τους «γείτονες» των χειμαζόμενων από τον πόλεμο Γάζας και Λιβάνου, έχουν καλέσει επανειλημμένως για κατάπαυση του πυρός, καθώς πέραν του φόρου αίματος, ανησυχούν για την αστάθεια που προκαλούν οι συνεχιζόμενες εχθροπραξίες στην περιοχή και τις επιπτώσεις στις οικονομίες τους.
Προσφάτως, ο πρωθυπουργός της Αιγύπτου, Μοστάφα Μαντμπούλι, προειδοποίησε ότι η Αίγυπτος θα πρέπει να κάνει μετάβαση στην «πολεμική οικονομία», όπως την αποκάλεσε, εάν η διογκούμενη περιφερειακή αστάθεια απειλήσει κρίσιμες πηγές αιγυπτιακών εσόδων, όπως τον τουρισμό και τη ναυτιλία μέσω της διώρυγας του Σουέζ. Η κυκλοφορία μέσω της διώρυγας έχει μειωθεί τον τελευταίο χρόνο σχεδόν κατά το ήμισυ, καθώς οι υποστηριζόμενοι από το Ιράν Χούθι της Υεμένης διεξάγουν εκστρατεία αντιποίνων κατά της διεθνούς ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα, στο πλαίσιο στήριξης της Χαμάς.
Αλλά και οι μοναρχίες του Αραβικού Κόλπου έχουν ασκήσει πιέσεις για αποκλιμάκωση. Ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών του Κατάρ, καθώς και ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας, συζήτησαν για τον τερματισμό της σύγκρουσης σε συνομιλίες που είχαν την Πέμπτη με τον υπουργό Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν. Οπως υποστηρίζουν, ένα ασφαλές περιβάλλον δεν είναι επωφελές μόνο για τις επιχειρήσεις και το εμπόριο, αλλά και για τα δικά τους αναπτυξιακά σχέδια τα οποία αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να προχωρήσουν σε μια περιοχή που βρίσκεται σε διαρκή αναταραχή – πόσο μάλλον σε μια σύγκρουση διαρκείας στην οποία εμπλέκεται ο γείτονάς τους, το Ιράν.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, παρά την επιθετική ρητορική τους, ακόμη και οι πιο αδυσώπητοι εχθροί του Ισραήλ, του λεγόμενου «άξονα της αντίστασης» -του Ιράν και των ενόπλων οργανώσεων που υποστηρίζει, συμπεριλαμβανομένης της λιβανέζικης Χεζμπολάχ, των Χούθι της Υεμένης και διαφόρων ένοπλων πολιτοφυλακών στο Ιράκ- μπορεί να αναζητούν μια διέξοδο από μια σύγκρουση, η οποία αποδεικνύεται όλο και πιο καταστροφική και επικίνδυνη γι’ αυτούς.
«Είναι όλοι στριμωγμένοι. Ο άξονας της αντίστασης είναι σίγουρα, σίγουρα σε μειονεκτική θέση αυτή τη στιγμή», σημειώνει στους ΝΥΤ ο Εμίλ Χοκάγεμ, ειδικός σε θέματα ασφάλειας στη Μέση Ανατολή στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.
Το Ιράν, από την πλευρά του, δεν επεδίωκε εξαρχής έναν ολοκληρωτικό πόλεμο με το Ισραήλ, τουλάχιστον όχι μετά τις 7 Οκτωβρίου, λένε αναλυτές και αξιωματούχοι των Ηνωμένων Πολιτειών που παρακολουθούν τη σύγκρουση. Αρχικά, η Τεχεράνη προσπάθησε να αποφύγει την εμπλοκή με δικές της επιθέσεις ενώ στη συνέχεια, παρότι αναγκάστηκε να απαντήσει σε ισραηλινές επιθέσεις σε ιρανικό έδαφος, τα αντίποινα δεν ήταν σοβαρής κλίμακας και αποσοβήθηκαν σχεδόν ανώδυνα από το Ισραήλ, λένε αναλυτές και αξιωματούχοι.
Ζήτημα Ισραήλ – Χαμάς η εκεχειρία
Ωστόσο, ενδεχόμενη συμφωνία για κατάπαυση του πυρός εξαρτάται περισσότερο από το Ισραήλ και τη Χαμάς παρά από οποιονδήποτε από αυτούς τους παράγοντες. Και ενώ πολλοί στο Ισραήλ ζητούν τον τερματισμό των εχθροπραξιών και την επιστροφή των ομήρων ώστε να μειωθεί η πίεση στον στρατό και την οικονομία του Ισραήλ, η κυβέρνηση του Ισραήλ, με σημαντική την επιρροή των ακροδεξιών εταίρων του Νετανιάχου, κάθε άλλο παρά πρόθεση αποκλιμάκωσης εκφράζει.
Υπενθυμίζεται πως τους τελευταίους μήνες, το Ισραήλ επέκτεινε τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις στον Λίβανο, έπληξε την Υεμένη και τη Συρία, εξουδετέρωσε πλήθος κορυφαίων ηγετών της Χαμάς και της Χεζμπολάχ και πραγματοποίησε άλλη μια μεγάλη επίθεση στη βόρεια Γάζα. Ταυτόχρονα, προσεχώς αναμένεται πλήγμα αντιποίνων στο Ιράν.
Μετά δε, τη δολοφονία του Γαχία Σινουάρ, σε μία τυχαία περιπολία στη Ράφα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός διεμήνυσε πως η εξέλιξη «δεν σηματοδοτεί το τέλος του πολέμου στη Γάζα, αλλά την αρχή του τέλους».
Το Ιράν και οι πληρεξούσιοί του στην περιοχή εξακολουθούν να έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν χάος, μετά τη δολοφονία Σινουάρ. «Η αντίσταση θα δημιουργήσει όχι εκατοντάδες, αλλά χιλιάδες σαν τον Σινουάρ που θα εκδικηθούν τους δολοφόνους του», δήλωσε ο Kadhim al-Fartousi, εκπρόσωπος του Sayyid al-Shuhada, μιας ιρακινής ένοπλης ομάδας που συνδέεται με το Ιράν. Και η Χεζμπολάχ από την πλευρά της διεμήνυσε πως υπάρχει η εντολή για μία «νέα και κλιμακούμενη φάση» στη σύγκρουσή με το Ισραήλ, ενώ η Χαμάς έχει ορκιστεί να πολεμήσει μέχρις εσχάτων.
Παρόλα αυτά, ο θάνατος του Σινουάρ δεν αναμένεται να προκαλέσει σημαντική αντίδραση από το Ιράν ή τους πληρεξουσίους του, εκτιμούν οι αναλυτές, καθώς ήταν λίγο πολύ αναμενόμενος.
Και σε αντίθεση με τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια, του προηγούμενου ηγέτη της Χαμάς, ο οποίος σκοτώθηκε τον Ιούλιο ενώ βρισκόταν στην Τεχεράνη -μια ενέργεια που οδήγησε το Ιράν πυραυλικές επιθέσεις αντιποίνων κατά του Ισραήλ- ο Σινουάρ σκοτώθηκε στη Γάζα – εξέλιξη σχετικά «ανώδυνη» για το Ιράν σε σχέση με τη δολοφονία Χανίγια.
Το Ιράν προσπαθεί επίσης να περιορίσει την αυξανόμενη ζημιά στους πληρεξουσίους του, τους οποίους εξόπλιζε τις τελευταίες δεκαετίες με όπλα, χρηματοδότηση και τεχνογνωσία, αλλά σήμερα βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού εξαιτίας τους.
«Η αίσθησή μου είναι ότι οι Ιρανοί ψάχνουν για ανάσα και ανάπαυλα εδώ», δήλωσε η Έλι Γερανμάγεχ, αναλύτρια του Ιράν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.
Σύμφωνα με την ίδια, το Ιράν θα μπορούσε να αναλάβει δράση για την αποκλιμάκωση της βίας, ενδεχομένως ενθαρρύνοντας την εναπομείνασα ηγεσία της Χαμάς στη Γάζα να μην εκδικηθεί για τη δολοφονία Σινουάρ, εκτελώντας τους Ισραηλινούς αιχμαλώτους που βρίσκονται ακόμη στη Γάζα.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τους αναλυτές, αν η Χαμάς αποφασίσει να συμφωνήσει για εκεχειρία, το Ιράν και οι εταίροι του -συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ- είναι απίθανο να φέρουν ενστάσεις.
Στο τέλος, ωστόσο, «εναπόκειται στο Ισραήλ να αποφασίσει αν θα συνεχίσει την κλιμάκωση, βασιζόμενο σε αυτό που θεωρεί ως το δικό του στρατηγικό πλεονέκτημα – ή αν θα κηρύξει τη νίκη, προσπαθώντας να κατοχυρώσει ό, τι έχει πετύχει και να ρίξει τους τόνους» σημειώνει ο Χοκάγεμ.
Παρόλα αυτά, κάποιοι εκφράζουν τον σκεπτικισμό τους για τις προθέσεις του Ισραήλ περί αποκλιμάκωσης.
Εάν το Ιράν και οι σύμμαχοί του «μπορούν να επιτύχουν μια κατάπαυση του πυρός τώρα, δεν νομίζω ότι θα πουν όχι», λέει η Μάχα Γιαχία, διευθύντρια του Carnegie Middle East Center στη Βηρυτό του Λιβάνου. «Όλοι θέλουν να τελειώσει αυτό το θέμα σε αυτό το σημείο. Εκτός από τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου».
Πηγή: New York Times
