ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Νέα «προσέγγιση» με τη Συρία εξετάζει πλέον η Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς ολοένα και περισσότερα κράτη-μέλη επιδιώκουν να βρουν τρόπους «ασφαλούς» επιστροφής Σύρων προσφύγων που διαμένουν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Από το 2011, όταν δηλαδή ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος, η Ε.Ε. διέκοψε κάθε διπλωματική επαφή με το καθεστώς του Μπασάρ αλ Ασαντ επιβάλλοντας παράλληλα κυρώσεις, ενώ εκατομμύρια πρόσφυγες έχουν διαφύγει από τη Συρία προς την Ευρώπη. Το τελευταίο διάστημα, λόγω των συνεχιζόμενων ισραηλινών επιχειρήσεων στον Λίβανο υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 300.000 Σύροι πρόσφυγες έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, επιστρέφοντας στην πατρίδα τους.
Από τον περασμένο Ιούλιο, οκτώ κράτη-μέλη –ανάμεσά τους Ελλάδα και Κύπρος– απέστειλαν δύο έγγραφα στον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοσέπ Μπορέλ: μια επιστολή και ένα non paper, ζητώντας επανεξέταση της στρατηγικής της Ε.Ε. προς τη Συρία. Η πρότασή τους αφορούσε κυρίως την αναθεώρηση του καθεστώτος ορισμένων περιοχών της χώρας, ώστε να γίνονται επιστροφές Σύρων προσφύγων, στη βάση, ωστόσο, των αρχών της Υπατης Αρμοστείας των Η.Ε. για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Απαντώντας επί της ουσίας σε αυτή την έκκληση των οκτώ κρατών-μελών, η Κομισιόν κατέθεσε την περασμένη Τετάρτη στη συνεδρίαση των μονίμων αντιπροσώπων (Coreper) σχετική πρόταση σε μορφή non paper, που επισημαίνει –ανάμεσα σε άλλα– ότι «θα μπορούσαμε να αναπροσαρμόσουμε λειτουργικές παραμέτρους, ώστε να είμαστε σε θέση να ενεργήσουμε στις τρέχουσες μεταβαλλόμενες συνθήκες».
Επιφυλάξεις από Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία και Βέλγιο, καθώς δεν επιθυμούν να δοθεί η εντύπωση ότι υπάρχει αλλαγή στάσης έναντι του καθεστώτος Ασαντ.
Το non paper
Η Κομισιόν πρόκειται να ορίσει ειδικό απεσταλμένο για τη Συρία και που σύμφωνα με το non paper –που έχει δει η «Κ»– θα έχει «περιορισμένη παρουσία επί του εδάφους», μια και δεν υπάρχει ενεργή διπλωματική αρχή της Ε.Ε. στη Συρία. Σκοπός του ειδικού απεσταλμένου θα είναι, σύμφωνα με Ευρωπαίο διπλωμάτη, να παρακολουθεί τις εξελίξεις επί του εδάφους, να έχει επαφή με την UNHCR, ώστε με τη συμμετοχή τοπικών αρχών να δημιουργηθούν κατάλληλες υποδομές για όσους πρόσφυγες από την Ευρώπη επιθυμούν εθελοντικά να επιστρέψουν στη χώρα.
Την πρόθεση του Ζοσέπ Μπορέλ να ορίσει σύντομα ειδικό απεσταλμένο για τη Συρία επιβεβαίωσε χθες στην «Κ» πηγή από την Κομισιόν, ωστόσο, ανέφερε ότι αυτό θα καταστεί εφικτό μόνον όταν προσδιοριστεί η «εντολή» που θα λάβει. Επιδίωξη, άλλωστε, της Κομισιόν και των οκτώ κρατών-μελών δεν είναι η «νομιμοποίηση» του καθεστώτος Ασαντ, αλλά η εξεύρεση τρόπων επικοινωνίας προκειμένου να διευκολυνθούν οι επιστροφές των Σύρων προσφύγων, μέσω κατασκευής ειδικών υποδομών, με στήριξη του ιδιωτικού τομέα και σε πλήρη συνεργασία με την UNCHR.
Ηδη, πάντως, ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες θέλουν τη θέση να αναλαμβάνει ο Γερμανός Κρίστιαν Μπέργκερ, επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Ε.Ε. στο Κάιρο, που έχει διατελέσει και στην αντίστοιχη θέση στην Αγκυρα. «Κλειδί» άλλωστε για την επιτυχία του εγχειρήματος θα είναι η συνεργασία με γειτονικές χώρες, όπως Ιορδανία και Τουρκία, σημειώνουν ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές.
Ωστόσο, δεν συμμερίζονται την ιδέα επαναπροσέγγισης με τη Συρία όλα τα κράτη-μέλη. Σύμφωνα με πληροφορίες, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία και Βέλγιο την αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη επιφύλαξη, καθώς δεν επιθυμούν να δοθεί η εντύπωση ότι αλλάζει η στάση της Ε.Ε. έναντι του καθεστώτος Ασαντ, ενώ επισημαίνουν ότι η επιστροφή στη Συρία θα πρέπει να γίνεται σε πραγματικά «εθελοντική» βάση με όλες τις απαιτούμενες εγγυήσεις ασφάλειας. Αλλωστε, πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι μόνον ολόκληρη μια χώρα μπορεί να θεωρηθεί «ασφαλής» και όχι κάποιες περιοχές της. «Η συζήτηση μόλις ξεκίνησε», τονίζει Ευρωπαίος διπλωμάτης, που εκτιμά πως θα συνεχίσει μετά και τον σχηματισμό της νέας Κομισιόν, που έχει δεσμευτεί να παρουσιάσει νέο κανονισμό επιστροφών, καθώς επίσης και πανευρωπαϊκό προσδιορισμό της «ασφαλούς τρίτης χώρας».
