«Αυτές οι εκλογές είναι οι πιο οριακές που έχουμε δει», λέει στην «Κ» ο Λάρι Σαμπάτο, πολύπειρος εκλογικός αναλυτής, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και διευθυντής στο Center for Politics στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. «Το αποτέλεσμα το 2000 ήταν σχεδόν σίγουρα πιο οριακό από ό,τι προκύψει αυτή τη φορά, αλλά τότε ο (Τζορτζ Ουόκερ) Μπους στις δημοσκοπήσεις είχε ένα προβάδισμα αρκετών πόντων μετά την Ημέρα της Εργασίας (πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου)». Ο Μπους, όπως θυμίζει ο Σαμπάτο, είχε κερδίσει τότε με μόλις 271 ψήφους στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων (απαιτούνται 270 για την πλειοψηφία), ενώ είχε πάρει λιγότερες ψήφους συνολικά από τον Αλ Γκορ.
Κανείς δεν γνωρίζει αυτή τη στιγμή ούτε ποιος θα κερδίσει τις εκλογές ούτε αν θα είναι ιδιαίτερα οριακό το αποτέλεσμα. Οι προβλέψεις των πιο γνωστών αναλυτών (Silver Bulletin, FiveThirtyEight, το μοντέλο του Economist) βρίσκονται πάρα πολύ κοντά στο 50/50. Το προβάδισμα της Χάρις στη λαϊκή ψήφο έχει συρρικνωθεί από περίπου 3,5 μονάδες πριν από έναν μήνα σε περίπου 1-1,5 μονάδες. Στις επτά αμφίρροπες πολιτείες, η μεγαλύτερη διαφορά είναι 2,4 μονάδες (στην Αριζόνα).
Το 2020 οι δημοσκοπήσεις έδιναν σαφές προβάδισμα στον Τζο Μπάιντεν, τόσο στη λαϊκή ψήφο όσο και στα swing states. Ο Μπάιντεν τελικά έλαβε 7 εκατομμύρια περισσότερες ψήφους και κέρδισε τη λαϊκή ψήφο άνετα (4,4 μονάδες), αλλά στις αμφίρροπες πολιτείες η αναμέτρηση κρίθηκε στο νήμα: 0,6 μονάδες στο Ουισκόνσιν, 0,4 μονάδες στην Αριζόνα και 0,2 μονάδες στην Τζόρτζια.
Αντίστοιχα, το 2016, τα προγνωστικά έδειχναν τη Χίλαρι Κλίντον ως αδιαφιλονίκητο φαβορί, αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ υπερέβη σημαντικά τις προβλέψεις των δημοσκοπήσεων στο Μίσιγκαν, στο Ουισκόνσιν και την Πενσιλβάνια και θριάμβευσε, παρότι έλαβε περίπου 3 εκατομμύρια λιγότερες ψήφους σε όλη τη χώρα.
Οπως σημειώνει ο Ελιοτ Μόρις, του FiveThirtyEight, της μονάδας εκλογικής ανάλυσης του ABC News, το 2020 οι δημοσκοπήσεις υπερεκτίμησαν τη διαφορά υπέρ του Μπάιντεν στις αμφίρροπες πολιτείες κατά περίπου τέσσερις μονάδες. Αν επαναληφθεί αυτό το σφάλμα στις επτά αμφίρροπες πολιτείες (Πενσιλβάνια, Μίσιγκαν, Ουισκόνσιν, Β. Καρολίνα, Τζόρτζια, Αριζόνα, Νεβάδα), ο Τραμπ θα πετύχει ευρεία νίκη στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων, με 312 ψήφους.
Η προσέλευση είναι κρίσιμης σημασίας, ωστόσο το ζήτημα δεν είναι ο απόλυτος αριθμός, αλλά ποιος θα προσέλθει στις κάλπες.
Ωστόσο, όπως εξηγεί ο Μόρις, η κατεύθυνση του λάθους στις δημοσκοπήσεις είναι αδύνατον να προβλεφθεί εκ των προτέρων και συχνά έχουν υπερεκτιμήσει την υποστήριξη των Ρεπουμπλικανών (αισθητά στις ενδιάμεσες εκλογές του 2022, για παράδειγμα). Αν το λάθος των τεσσάρων μονάδων ευνοήσει τη Χάρις, εκείνη είναι που θα επικρατήσει και στις επτά κρίσιμες πολιτείες, φτάνοντας τις 319 ψήφους στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων.
Σε αυτές τις εκλογές, περισσότερο από ό,τι σε άλλες, η προσέλευση θα είναι κρίσιμης σημασίας. Το 2020 ψήφισαν για πρόεδρο 156 εκατομμύρια άτομα – ρεκόρ και σε απόλυτο αριθμό και σε ποσοστό προσέλευσης 66% (τουλάχιστον από το 1900). Φέτος, έως την περασμένη Πέμπτη είχαν ήδη ψηφίσει 62,8 εκατομμύρια Αμερικανοί – και είναι ισχυρή η πιθανότητα να σπάσει ξανά το ρεκόρ. Η Χάρις θεωρείται ότι έχει το προβάδισμα μεταξύ των αξιόπιστων ψηφοφόρων (εκείνων που σχεδόν πάντα ψηφίζουν), ενώ ο Τραμπ ποντάρει στην προσέλκυση στις κάλπες ατόμων –κυρίως νέων ανδρών– που συνήθως απέχουν από τη διαδικασία.
Οπως εξηγεί ωστόσο ο Σαμπάτο, αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι η υψηλή προσέλευση μεταφράζεται σε πλεονέκτημα για τον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο. «Το ζήτημα δεν είναι το απόλυτο επίπεδο της προσέλευσης, αλλά το ποιος θα προσέλθει στις κάλπες. Αν η κατηγορία που θα προσέλθει σε μεγαλύτερα ποσοστά είναι οι μαύροι, μάλλον θα κερδίσει η Χάρις. Αν είναι λευκοί χωρίς πανεπιστημιακή μόρφωση, πιθανότατα θα κερδίσει ο Τραμπ».
Τέλος, η δυσαναλογία του Κολεγίου των Εκλεκτόρων είχε ως αποτέλεσμα δύο φορές τα τελευταία 25 χρόνια οι Ρεπουμπλικανοί να χάσουν τη λαϊκή ψήφο, αλλά να κερδίσουν την προεδρία. Θα επαναληφθεί αυτό και φέτος;
«Η εκτίμησή μου είναι ότι φέτος τα αποτελέσματα της λαϊκής ψήφου και στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων θα είναι περισσότερο ευθυγραμμισμένα», λέει ο Σαμπάτο. «Πόσο ευθυγραμμισμένα; Αγνωστο».
