Τι θαυμάζω και τι φοβάμαι περισσότερο στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής; Δύσκολη ερώτηση, διότι δεν υπάρχουν ΗΠΑ ως κάτι το μονολιθικό από τη Νέα Υόρκη μέχρι το Λος Αντζελες και από το Σιάτλ μέχρι το Μαϊάμι, όπως δεν υπάρχει μια μονοδιάστατη αντίληψη για το ποια ή τι είναι η Ελλάδα, η Γερμανία ή η Ιαπωνία. Αλλά ακόμη και πέρα από αυτήν την πολύ βασική και μάλλον βαρετή διαπίστωση, υπάρχει κάτι που να είναι μοναδικά αμερικανικό; Είναι περισσότερο ή λιγότερο κοινωνικοί οι Αμερικανοί από τους Ιταλούς; Περισσότερο ή λιγότερο εργατικοί από τους Γερμανούς; Περισσότερο ή λιγότερο συντηρητικοί από τους Ελληνες;
Ενα πράγμα που σίγουρα χαρακτηρίζει τις ΗΠΑ είναι ότι είναι όντως μια πολυπολιτισμική κοινωνία και αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο πλεονέκτημά τους και συγχρόνως η μεγαλύτερη αδυναμία τους. Πάντως, αν πρέπει να απαντήσω οπωσδήποτε στο ερώτημα που τέθηκε στην αρχή, θα πρέπει να πω ότι φοβάμαι και ταυτόχρονα θαυμάζω περισσότερο τον συχνά υπερβολικό χαρακτήρα τους, που με κάνει ενίοτε να βλέπω αυτή τη χώρα ως έναν έφηβο με όνειρα, φιλοδοξίες, σχέδια για το μέλλον και ταυτόχρονα με φόβους, ανασφάλειες, προκαταλήψεις, αλαζονεία και –ίσως το πιο ενοχλητικό– την αντίληψη ότι υπάρχει μόνο μαύρο ή άσπρο, αλλά καθόλου γκρι.
Η χώρα της υπερβολής που οδηγεί σε τεράστιες κοινωνικές, φυλετικές και οικονομικές ανισότητες, αλλά ταυτόχρονα διαθέτει ένα μεγάλο αριθμό εξαιρετικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Πανεπιστήμια που προσφέρουν ένα επίπεδο και εύρος ανθρωπιστικής μόρφωσης που έχει αρχίσει να χάνεται στην Ευρώπη, αλλά είναι ταυτόχρονα απρόσιτα για παιδιά με οικονομικά αδύναμο υπόβαθρο. Μισθοί που αγγίζουν μυθικές διαστάσεις και ταυτόχρονα απίστευτη εκμετάλλευση στα κατώτερα κλιμάκια. Υπεράσπιση μέχρι θανάτου των δικαιωμάτων μειονοτήτων, γυναικών, παιδιών και ταυτόχρονα υποψήφιοι πρόεδροι που προάγουν την ξενοφοβία και τον υπέρμετρο συντηρητισμό εις βάρος της οποιασδήποτε διαφορετικότητας.
Αλλά και πάλι, δεν υπάρχουν τέτοιου τύπου αντιθέσεις σε άλλες χώρες; Δεν υπάρχουν στην Ελλάδα; Δεν βιώσαμε ταυτόχρονα ένα σύστημα εμβολιασμού κατά της COVID, που έβαλε στην κυριολεξία τα γυαλιά στις υποτιθέμενα πιο οργανωμένες χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπως η Γερμανία και ταυτόχρονα αντικρίσαμε στις οθόνες των τηλεοράσεών μας αλαλάζοντες συμπολίτες μας να ποδοπατούν μάσκες προστασίας μπροστά στο Σύνταγμα; Δεν είχαμε κι εμείς πολιτικούς που αντί για χλωρίνη, μάς πρότειναν κηραλοιφές ως θαυματουργό λύση κατά του κορωνοϊού; Δεν έχουμε κι εμείς πολιτικούς που κάθε… άνοιξη… και για καθαρά προσωπική τους προβολή (και προσωπική τους εμπάθεια) μάς θυμίζουν ότι για όλα φταίνε οι ξένοι (κατά προτίμηση οι Τούρκοι), οι φιλελεύθεροι, οι αλλόθρησκοι και οι ομόφυλοι; Ισως τελικά να μη με τρομάζει απλώς η υπερβολή των ΗΠΑ, αλλά ο συνδυασμός της υπερβολής με το μέγεθος, το κύρος και την επιρροή της χώρας αυτής στη διεθνή σκηνή.
Ως καθηγητής σε αμερικανικό πανεπιστήμιο μπορώ να ισχυριστώ ότι όταν οι Αμερικανοί φοιτητές είναι καλοί, δεν είναι απλώς καλοί, είναι εξαιρετικοί, όταν είναι όμως κακοί, δεν είναι απλώς κακοί, είναι κάκιστοι. Ιωάννης Μυλωνόπουλος
Ολοι ακούσαμε τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ να διαφημίζει τη χλωρίνη ως φάρμακο, δεν νομίζω ότι κάποιος στην Αμερική έτρεξε να αγοράσει κηραλοιφές επειδή κάποιος πολιτικός τις πουλάει στην Ελλάδα. Σε τελική ανάλυση, η ίδια υπερβολή που μπορεί να τους κάνει εξαιρετικά ξενοφοβικούς, ομοφοβικούς και κάθε είδους -φοβικούς, τους επιτρέπει ταυτόχρονα να προσεγγίζουν την καινοτομία, την αλλαγή, την αντίθεση, τη διαφορετικότητα με πιο ανοιχτό μυαλό, αποδοχή και εν τέλει κατανόηση. Στον δικό μου μικρόκοσμο και ως καθηγητής σε αμερικανικό πανεπιστήμιο μπορώ να ισχυριστώ ότι όταν οι Αμερικανοί φοιτητές είναι καλοί, δεν είναι απλώς καλοί, είναι εξαιρετικοί, όταν είναι όμως κακοί, δεν είναι απλώς κακοί, είναι κάκιστοι. Της λείπει το μέτρο της χώρας αυτής και ομολογώ ότι αυτό μου αρέσει! Κατά πάσα πιθανότητα, θα την φοβόμουν λιγότερο την Αμερική χωρίς την υπερβολή της, αλλά θα τη θαύμαζα μάλλον και λιγότερο. Σίγουρο είναι, όμως, ότι θα την έβρισκα απολύτως βαρετή.
*Ο κ. Ιωάννης Μυλωνόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης και Αρχαιολογίας και Jonathan Sobel και Marcia Dunn διευθυντής του προγράμματος Art Humanities στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια.
