Το φάντασμα της 6ης Ιανουαρίου -όταν ορδές υποστηρικτών του Ντόναλντ Τραμπ εισέβαλαν στο Καπιτώλιο με κυρίαρχο σύνθημα την άρνηση του εκλογικού αποτελέσματος– πλανάται πάνω από τις ΗΠΑ ενόψει των εκλογών.
Οι προεδρικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου 2024 έχουν χαρακτηριστεί από σειρά αναλυτών ως οι κρισιμότερες της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας, ωστόσο -όπως προκύπτει- αυτό δεν αφορά μόνο στο ποιος θα κερδίσει στην κάλπη, αλλά και τις συνθήκες που θα επικρατήσουν την ημέρα των εκλογών και κατόπιν.
Το κλίμα είναι πολωμένο σε πρωτοφανή βαθμό και η ανησυχία κλιμακώνεται καθώς μέσω social media ακροδεξιές ομάδες οργανώνουν την «απάντησή τους» σε περίπτωση που το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που επιδιώκουν.
Ανάλυση των New York Times σε περισσότερα από ένα εκατομμύριο μηνύματα σε σχεδόν 50 κανάλια Telegram -με πάνω από 500.000 μέλη- διαπίστωσε ένα εκτεταμένο και διασυνδεδεμένο κίνημα που είχε ως στόχο να αμφισβητήσει την αξιοπιστία των εκλογών, να παρέμβει στη διαδικασία της ψηφοφορίας και ενδεχομένως να αμφισβητήσει το αποτέλεσμα.
Σχεδόν κάθε κανάλι που εξέτασαν οι ΝΥΤ δημιουργήθηκε μετά τις εκλογές του 2020.
Μία ανάρτηση των Proud Boys (από το παράρτημα του Οχάιο), της ακροδεξιάς οργάνωσης που πρωταγωνίστησε στην επίθεση στο Καπιτώλιο είναι απολύτως ενδεικτική: «Πλησιάζει η μέρα που η χαλαρότητα δεν είναι πλέον εφικτή. Είτε θα σταθείτε στο πλευρό της αντίστασης είτε θα γονατίσετε και θα δεχτείτε πρόθυμα τον ζυγό της τυραννίας και της καταπίεσης».
Γκρούπες υποστήριξης του Τραμπ με σειρά μηνυμάτων οργανώνουν ομάδες εκλογικής επιτήρησης ώστε να είναι έτοιμοι να αμφισβητήσουν ψήφους σε περιοχές των Δημοκρατικών. Σε σχετικές αναρτήσεις, υπήρχαν εικόνες ένοπλων ανδρών.
Τα ίδια κανάλια διέδιδαν ότι «οτιδήποτε λιγότερο από μια νίκη του Τραμπ την Τρίτη θα ήταν μια παραβίαση της δικαιοσύνης και πρέπει να υπάρχει εξέγερση».
Οι Times εξέτασαν μηνύματα από ομάδες «ακεραιότητας των εκλογών» σε δώδεκα πολιτείες, μεταξύ των οποίων και πέντε αμφίρροπες: Πενσυλβάνια, Τζόρτζια, Ουισκόνσιν, Βόρεια Καρολίνα και Μίσιγκαν. Οπως σημειώνει το σχετικό ρεπορτάζ, τα μηνύματα στη συντριπτική τους πλειονότητα εξέπεμπαν παραπληροφόρηση, θεωρίες συνωμοσίας και περιείχαν βίαιες εικόνες.
Υπήρχαν επίσης αναρτήσεις, οι οποίες προέτρεπαν τους οπαδούς να είναι προετοιμασμένοι για βία.
Πρώην αναλύτρια πληροφοριών του Αστυνομικού Τμήματος της Νέας Υόρκης, δήλωσε στους ΝΥΤ ότι τα σχετικά μηνύματα που κυκλοφορούν στο Telegram «δεν θα πρέπει να απορρίπτονται ως σκέψεις μιας περιθωριακής μειονότητας, αλλά να εκληφθούν ως προειδοποίηση για το τι θα ενδέχεται να συμβεί την ημέρα των εκλογών και μετά».
Η Κάθριν Κέναλι είπε ότι το Telegram αποτελεί βασικό εργαλείο προετοιμασίας και οργάνωσης ακραίων ομάδων, ενώ αξιοποιείται στρατηγικά για τη ριζοσπαστικοποίηση και τη στρατολόγηση νέων μελών.
Σε πρόσφατη συνάντηση στη Μοντάνα, οι συμμετέχοντες αντάλλασσαν γνώσεις για τη χρήση της πλατφόρμας.
Στις εκλογές του 2020, το Telegram είχε αξιοποιηθεί από τους σχεδιαστές της επίθεσης στο Καπιτώλιο – έκτοτε, η επιρροή του έχει επεκταθεί.
Οι Proud Boys και το χρώμα στα καπέλα…
Πολλές αναρτήσεις που αμφισβητούσαν εκ των προτέρων την αξιοπιστία των εκλογών αναρτήθηκαν σε κανάλια εξτρεμιστικών ομάδων, όπως οι «Proud Boys».
Η ομάδα με τα κιτρινόμαυρα χρώματα επιλέγει τη συγκεκριμένη πλατφόρμα καθώς οι λογαριασμοί της στο Facebook, το Instagram και το X έχουν περιοριστεί.
Οι αναρτήσεις τους θέτουν ζητήματα καταμέτρησης των ψηφοδελτίων τη νύχτα των εκλογών, επαναλαμβάνοντας παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με τους αριθμούς εγγραφής ψηφοφόρων στο Μίσιγκαν.
Σε μία σχετική ανάρτηση, υπάρχει βίντεο που απεικονίζει ένα φορτηγό που φέρει τη σημαία της Συνομοσπονδίας (σ.σ.: των Νοτίων) να κυνηγάει παιδιά μεταναστών.
Η ανάρτηση συνοδευόταν από τη λεζάντα: «1/20/25: Ο Τραμπ ορκίζεται πρόεδρος. 1/21/25: Εγώ και τα Proud Boys αρχίζουμε την απέλαση».
«Οι ελεύθεροι άνθρωποι δεν υπακούουν στους δημόσιους υπαλλήλους», έγραφε ένα από τα πιο δημοφιλή μηνύματα στρατολόγησης των Proud Boys. «Φτάνει πια! Να είστε έτοιμοι για όλα και για όλα!», σημείωνε ένα άλλο.
Τους τελευταίους μήνες, πολλά κανάλια του Telegram που διαχειρίζονται μέλη των Proud Boys δεν έκρυβαν την ικανοποίησή τους για την επιστροφή της ομάδας στην επικαιρότητα – δεν πέρασε χωρίς σχολιασμό άλλωστε η προσοχή που έτυχαν από τον ίδιο Τραμπ και τους συμμάχους του.
Αρκετά μέλη της εξτρεμιστικής ομάδας επισήμαναν τις κιτρινόμαυρες γραβάτες και τα καπέλα που φορέθηκαν από τον Τραμπ και τον πρώην παρουσιαστή του Fox News Τάκερ Κάρλσον κατά τη διάρκεια μιας της συγκέντρωσης στο Madison Square Garden στη Νέα Υόρκη.
Ερωτηθείς αν ο κ. Τραμπ είχε πρόθεση να στείλει ένα μήνυμα, εκπρόσωπος της καμπάνιας του απάντησε ξερά με ένα «όχι». Ο Τραμπ, πάντως, επέλεξε το ίδιο καπέλο, με το σύνθημα μάλιστα «ποτέ μην παραδίνεσαι» σε συγκέντρωση του στην Τζόρτζια την Κυριακή (3/11), δύο 24ωρα πριν από την ημέρα των εκλογών.
Από την πλευρά του, ο Κάρλσον δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό, αλλά δημοσίευσε στο X ότι οι New York Times «αναγνωρίζουν μια γραβάτα των Proud Boys όταν τη βλέπουν».
Το Facebook δέσμιο του αλγορίθμου του
Μπορεί οι πιο ακραίες ομάδες να οργανώνονται στους σκοτεινούς μαιάνδρους του Telegram, την ίδια ώρα, ωστόσο, παραστρατιωτικές ομάδες συνεχίζουν να οργανώνονται και να στρατολογούν νέα μέλη μέσω του Facebook, παρότι η Meta είχε εφαρμόσει πολιτικές πρόληψης κατά συγκεκριμένων κινήσεων.
Οπως αποκαλύπτει σχετικό ρεπορτάζ του Wired, αντικυβερνητικές πολιτοφυλακές χρησιμοποιούν την πιο δημοφιλή πλατφόρμα για να συντονίζουν εκπαιδεύσεις, να σχηματίσουν ομάδες εκλογικής επιτήρησης και να διαμορφώνουν στρατηγικές.
Τα δεδομένα από την οργάνωση Tech Transparency Project δείχνουν ότι ομάδες -όπως οι «Three Percenters» και το «American Patriots Three Percent (AP3)»- έχουν αυξηθεί από τότε που το Facebook υποτίθεται ότι τις απέκλεισε, ενώ παρατηρήθηκε η στρατολόγηση μελών χωρίς καμία πρότερη σχέση με παρόμοια δραστηριότητα.
Παρά τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν στο παρελθόν, όπως οι διαγραφές λογαριασμών και σελίδων, οι οργανώσεις αυτές εξακολουθούν να βρίσκουν τρόπους να παρακάμψουν τα εμπόδια, αξιοποιώντας τους αλγόριθμους του Facebook για να δημιουργήσουν νέο προφίλ στρατολόγησης και διασποράς των απόψεών τους.
Ειδικότερα, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όχι μόνο δεν κατορθώνουν να αποτρέψουν τη δραστηριότητα των παραστρατιωτικών ομάδων, αλλά -όπως επισημαίνει η έκθεση της Tech Transparency Project- τις διευκολύνουν.
Η δυνατότητα του Facebook να δημιουργεί αυτόματα σελίδες με βάση τα ενδιαφέροντα χρηστών, έχει οδηγήσει στη δημιουργία σελίδων για οργανώσεις όπως το AP3, παρακάμπτοντας τις ίδιες τις απαγορεύσεις της πλατφόρμας.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της σελίδας «AP3 NM Training Range» η οποία δημιουργήθηκε αυτόματα από το Facebook. Η περίπτωση αυτή υπογραμμίζει τους κινδύνους μιας αλγοριθμικής στρατηγικής που -ακούσια- ενδέχεται να υπονομεύει την ίδια την προσπάθεια ελέγχου του ακραίου περιεχομένου.
Αυτές οι ομάδες χρησιμοποιούν, σε πολλές περιπτώσεις, όρους όπως «πολιτοφύλακας» ή «πατριωτική οργάνωση» αντί για την ένδειξη «παραστρατιωτική ομάδα», επιχειρώντας να αποκτήσουν μια πιο θετική δημόσια εικόνα.
Με τη χρήση τέτοιων όρων, οι ομάδες αποφεύγουν την άμεση σύνδεση με τις παραστρατιωτικές δράσεις και εμφανίζονται να δρουν για το «δημόσιο καλό» ή την «υπεράσπιση της πατρίδας».
Η στρατηγική των οργανώσεων περιλαμβάνει και τη χρήση προσωπικών προφίλ για τη διάδοση μηνυμάτων και την οργάνωση δράσεων, δυσκολεύοντας τις προσπάθειες διαγραφής τους.
Σε μια προεκλογική περίοδο όπου οι πολιτικές εντάσεις είναι ήδη οξυμένες, αυτή η στρατηγική ενισχύει την αποδοχή τους από μια μερίδα του αμερικανικού κοινού που βλέπει τις ομάδες αυτές ως υπερασπιστές πολιτικών δικαιωμάτων.
Η περίπτωση του Facebook -όπως επισημαίνει το Wired- αναδεικνύει έναν ευρύτερο προβληματισμό για την ευθύνη των τεχνολογικών κολοσσών.
Από τη μία πλευρά, οι πλατφόρμες επιχειρούν να περιορίσουν τη διάδοση ακραίου περιεχομένου, από την άλλη, ο ίδιος ο αλγοριθμικός χαρακτήρας τους μπορεί να λειτουργεί υπογείως ως μηχανισμός ενίσχυσης της δημοφιλίας και της δυναμικής τέτοιων ομάδων.
Εκπρόσωπος της Meta, απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις, δήλωσε πως η εταιρεία «θα συνεχίσει να αφαιρεί ομάδες και λογαριασμούς που παραβιάζουν τις πολιτικές της».
Ωστόσο, σειρά ειδικών επισημαίνει πως οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, στην πραγματικότητα, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ενδυνάμωση και τη ριζοσπαστικοποίηση των παραστρατιωτικών ομάδων.
Με πληροφορίες από τους New York Times και το Wired
